THÁNG ĐẦU TIÊN CỦA ĐỨC GIÁO HOÀNG LÊ-Ô XIV: TÍNH LIÊN TỤC VÀ CÂN BẰNG

 

Tháng đầu tiên của Đức Giáo Hoàng Leo XIV: tính liên tục và cân bằng

Vũ Văn An  09/Jun/2025

 

Đức Giáo Hoàng Leo XIV rảy nước thánh trong Thánh lễ tại Quảng trường Thánh Phêrô cho Năm Thánh của các Phong trào, Hiệp hội và Cộng đồng Mới vào Chúa Nhật Lễ Hiện xuống, ngày 8 tháng 6 năm 2025. (Nguồn: Vatican Media.)

 

lise Ann Allen của tạp chí mạng Crux, ngày 9 tháng 6 năm 2025, nhận định rằng: trong tháng đầu tiên, kể từ cuộc bầu cử Đức Leo XIV vào ngày 8 tháng 5, “giai đoạn trăng mật” vẫn còn rất hữu hiệu, khi Giáo hội và thế giới đang tìm hiểu về người chăn chiên phổ quát mới của Công Giáo.

Giai đoạn được gọi là “cuộc thử nghiệm Rorschach” của triều đại giáo hoàng, trong đó mọi người có thể dự phóng bất cứ điều gì họ muốn lên vị giáo hoàng trong giai đoạn đầu này khi ngài đang ổn định, vẫn tiếp tục và có khả năng sẽ còn kéo dài thêm một thời gian nữa, vì Đức Leo XIV dường như đang dần ổn định vị trí của ngài.

Chỉ với bốn tuần nắm quyền, Đức Giáo Hoàng Leo XIV đã chứng tỏ được sự điềm tĩnh và kiềm chế, thích tìm hiểu tình hình và hiểu cách mọi sự vận hành trước khi đưa ra bất cứ quyết định lớn nào, tuy nhiên, ngài cũng không lãng phí thời gian để giải quyết một số vấn đề còn tồn đọng từ triều đại Giáo hoàng Phanxicô liên quan đến nhân sự và một số vấn đề cải cách.

Đức Leo XIV cũng đã chứng tỏ được sự cân bằng, thể hiện sự tiếp nối rõ ràng với vị tiền nhiệm của ngài trong khi cũng vạch ra các ưu tiên và phong cách bản vị của riêng ngài.

Một người chăn chiên tìm cách hợp nhất

Khác với những vị tiền nhiệm trực tiếp của ngài, Đức Leo không dễ dàng phù hợp với các danh mục mà nhiều chuyên gia háo hức muốn gán cho, chẳng hạn như “người cải cách”, “người theo chủ nghĩa truyền thống”, “người cấp tiến” hoặc “người bảo thủ”, mặc dù nhiều người trong “giai đoạn Rorschach” này muốn coi ngài là thế này hay thế nọ.

Kinh nghiệm sâu rộng của ngài ở Châu Mỹ Latinh và thậm chí cả thời gian ở Châu Âu, cũng như sự tiếp xúc của ngài với nhiều nơi trên thế giới với tư cách là bề trên của Dòng Augustinô, đã mang lại cho Đức Leo một góc nhìn rất toàn diện, không bao giờ phù hợp với các hệ tư tưởng gắn liền với các khái niệm “trái” hay “phải” chủ yếu của phương Tây.

Thay vào đó, Đức Leo đã bắt đầu tự coi mình là người hợp nhất và là người phục vụ tìm cách thúc đẩy sự hiệp thông, điều mà các Hồng Y đã đặc biệt nhấn mạnh như nhu cầu trong các cuộc họp trước mật nghị.

Trong lời chào đầu tiên từ loggia của Vương cung thánh đường Thánh Phêrô sau khi đắc cử vào ngày 8 tháng 5, Đức Leo đã thúc giục các tín đồ noi theo Chúa Kitô, ngài nói rằng: “Nhân loại cần ngài như cây cầu có thể dẫn chúng ta đến với Chúa và tình yêu của Người. Hãy giúp chúng ta, từng người một, xây dựng những cây cầu thông qua đối thoại và gặp gỡ, cùng nhau đoàn kết như một dân tộc, luôn sống trong hòa bình.”

Trong bài giảng ngày 18 tháng 5 cho Thánh lễ nhậm chức của ngài, Đức Leo đã nói, “Tôi đã được chọn, không vì công trạng gì của riêng tôi, và giờ đây, với nỗi sợ hãi và run rẩy, tôi đến với anh chị em như một người anh em, người mong muốn trở thành người phục vụ đức tin và niềm vui của anh chị em, đồng hành cùng anh chị em trên con đường tình yêu của Thiên Chúa, vì Người muốn tất cả chúng ta được hiệp nhất trong một gia đình.”

Trong bài giảng đó, Đức Leo XIV đã đưa ra một lộ trình, theo một cách nào đó, cho các ưu tiên mục vụ của ngài với tư cách là giáo hoàng; ngài nói rằng, “Tình yêu và sự hiệp nhất: đây là hai chiều kích của sứ mệnh mà Chúa Giêsu đã giao phó cho Phêrô.”

Vào dịp đó, ngài đã than thở về “sự bất hòa” và “nhiều vết thương do lòng căm thù, bạo lực, định kiến, nỗi sợ khác biệt và mô hình kinh tế khai thác tài nguyên của Trái đất và gạt những người nghèo nhất ra bên lề.”

Trong bối cảnh này, ngài cho biết mong muốn lớn nhất của ngài đối với Giáo hội là trở thành “dấu chỉ của sự hiệp nhất và hiệp thông, trở thành men cho một thế giới được hòa giải,” và “một loại men nhỏ của sự hiệp nhất, hiệp thông và tình huynh đệ trong thế giới.”

“Chúng ta được kêu gọi trao tặng tình yêu của Thiên Chúa cho mọi người, để đạt được sự hiệp nhất không xóa bỏ sự khác biệt mà coi trọng lịch sử bản thân của mỗi người và văn hóa xã hội và tôn giáo của mọi dân tộc”, ngài nói.

Tính liên tục và độc đáo

Ngay từ đầu, Đức Leo cũng đã chứng minh tính liên tục rõ ràng với vị tiền nhiệm của mình, Đức Giáo Hoàng Phanxicô, kêu gọi trong những phát biểu đầu tiên của mình về “một Giáo hội đồng nghị” và sử dụng ngôn ngữ của Đức Phanxicô về “xây dựng những cây cầu” đối thoại và tình huynh đệ, và ngài đã đến thăm lăng mộ của Đức Phanxicô tại Vương cung thánh đường Đức Bà Cả.

Ngài cũng đã nhiều lần trích dẫn Đức Phanxicô trong các bài phát biểu và bài giảng của ngài, bao gồm cả bài giảng nhậm chức ngày 18 tháng 5, và đã lặp lại lời kêu gọi của Đức Phanxicô về việc chăm sóc môi trường, người nghèo, người di cư và ý thức lớn hơn về tình huynh đệ hoàn cầu.

Ấy thế nhưng, Đức Leo cũng đã nói rõ rằng ngài là chính mình, từ việc lựa chọn trang phục giáo hoàng, mang lại chiếc mozzetta hay áo choàng đỏ theo truyền thống của các giáo hoàng, cho đến lòng sùng kính bản vị của ngài, bao gồm cả cách thể hiện lòng đạo đức bình dân của riêng ngài.

Trong khi Đức Giáo Hoàng Phanxicô thường đến thăm bức ảnh Maria Salus Populi nổi tiếng ở Nhà thờ Đức Bà Cả, được người Rôma yêu mến và theo truyền thống được các tu sĩ Dòng Tên yêu mến, thì trong tuần đầu tiên làm giáo hoàng, Đức Leo đã đến thăm Đền thờ Đức Bà Chỉ Bảo Đàng Lành do dòng Augustinô điều hành ở Genazzano, để cầu nguyện trước bức ảnh Đức Mẹ mang danh hiệu này.

Đức Phanxicô đã tạo nên làn sóng đầu tiên trong triều đại giáo hoàng của ngài vì những cử chỉ tự phát như tự trả hóa đơn khách sạn, băng qua biên giới Vatican-Ý để chào một người bạn khi đến thăm giáo xứ Thánh Anna của Vatican, và khăng khăng muốn đến đảo Lampedusa của Ý, điểm đến chính của những người di cư, đe dọa sẽ mua vé và tự đi khi các trợ lý khuyên không nên đến thăm.

Ngược lại, Đức Leo đã tự phát theo cách riêng của ngài, thực hiện các chuyến thăm bất ngờ đến trụ sở của dòng Augustinô tại Rome, nơi ngài dùng bữa trưa gần như hàng ngày hồi còn là Hồng Y, để ở cùng cộng đồng của mình và tổ chức sinh nhật cho người bạn Alejandro Moral, Bề trên Tổng quyền của dòng Augustinô.

Cho đến nay, trong nội bộ, Đức Leo đã chứng tỏ ngài không vội vàng đưa ra bất cứ quyết định nào mà dành thời gian để tìm hiểu địa thế và tình hình sự việc và cách chúng hoạt động trước khi thực hiện bất cứ thay đổi lớn nào về mặt cấu trúc hoặc nhân sự, quyết định để tất cả các bộ trưởng thánh bộ ở lại vị trí tương ứng của họ trong thời điểm hiện tại.

Tuy nhiên, ngài đã bắt đầu đưa ra một số quyết định, thực hiện những động thái ban đầu để giải quyết một số công việc còn dang dở của thời đại Phanxicô, chẳng hạn như các cuộc họp có tiềm năng tế nhị với Hồng Y người Mỹ Sean O’Malley, chủ tịch Ủy ban Giáo hoàng về việc Bảo vệ Trẻ vị thành niên, để thảo luận về các vấn đề lạm dụng tình dục và gặp gỡ ban lãnh đạo của Opus Dei để thảo luận về một cuộc cải cách của nhóm đã được khởi xướng nhưng chưa bao giờ hoàn thành dưới thời Đức Phanxicô.

Đức Leo cũng đã gặp Hồng Y người Ý Angelo Becciu, người bị kết án trong “phiên tòa thế kỷ” của Vatican về tội phạm tài chính vẫn là một trong những vấn đề gây tranh cãi nhất trong giai đoạn sau của triều đại giáo hoàng Phanxicô, và việc loại ngài khỏi mật nghị gần đây cũng gây ra nhiều tranh cãi.

Một số động thái nhân sự ban đầu của Đức Leo có thể đã được Đức Giáo Hoàng Phanxicô đưa ra trước khi ngài qua đời, và do đó có thể được coi là những hành động tiếp nối, chẳng hạn như việc bổ nhiệm Nữ tu Phanxicô của Người nghèo Tiziana Merletti làm thư ký của Bộ các Viện Đời sống Thánh hiến và Hội đời sống tông đồ.

Ngài cũng thay thế Tổng Giám mục Vincenzo Paglia trong tư cách chủ tịch Học viện Giáo hoàng về Sự sống và làm hiệu trưởng Học viện Thần học Giáo hoàng về Hôn nhân và Khoa học Gia đình John Paul II, khi ngài bước sang tuổi 80, bổ nhiệm Hồng Y Baldassarre Reina, giám mục đại diện của Giáo phận Rome, làm chưởng ấn của học viện và Đức ông Renzo Pegoraro, làm viện trưởng của học viện – những cuộc bổ nhiệm được coi là phần lớn tiếp nối chương trình nghị sự của Đức Phanxicô.

Tuy nhiên, Đức Giáo Hoàng Leo sẽ sớm phải bắt đầu thực hiện các cuộc bổ nhiệm quan trọng hoàn toàn do ngài quyết định, chẳng hạn như bổ nhiệm người kế nhiệm ngài tại Bộ Giám mục và bổ nhiệm các bộ trưởng mới cho Bộ Phong Thánh, Bộ Phụng tự và Kỷ luật Bí tích, Bộ Thúc đẩy sự Hiệp nhất Kitô giáo, Bộ Phát triển Con người Toàn diện và Bộ Giáo dân, Gia đình và Sự sống, vì tất cả đều đã qua độ tuổi nghỉ hưu thông thường là 75.

Trở thành người vận động

Tháng đầu tiên tại nhiệm của Đức Giáo Hoàng Leo được đánh dấu bằng cảm giác bình tĩnh, tuy nhiên, ngài cũng đã đi sâu vào hành động trong lịch lễ kỷ niệm bận rộn của Giáo hội và đã bắt đầu, một cách thận trọng, sử dụng tiếng nói của mình, mang theo sức nặng của chức vụ giáo hoàng.

Ngài không chỉ liên tục kêu gọi hòa bình ở Ukraine và Gaza, kêu gọi trả tự do cho các con tin và tiếp cận viện trợ, ngừng bắn, mà còn có các cuộc trò chuyện với cả Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy và Tổng thống Nga Vladimir Putin, chứng tỏ mong ước mãnh liệt muốn ưu tiên cho việc lập lại hòa bình.

Ấy thế nhưng, ngài cũng bắt đầu lên tiếng về những vấn đề nhạy cảm hơn và có khả năng gây kích động chính trị, lên án nạn giết phụ nữ và chủ nghĩa dân tộc chính trị trong bài giảng ngày 8 tháng 6 trong Thánh lễ mừng Năm Thánh của các Phong trào, Hiệp hội và Cộng đồng mới vào Chúa Nhật Lễ Hiện xuống.

Trong bài giảng đó, Đức Leo đã nói về vai trò của Chúa Thánh Thần trong việc “mở biên giới” trong mối quan hệ với người khác, ngài nói rằng Chúa Thánh Thần “biến đổi những mối nguy hiểm sâu xa, tiềm ẩn làm xáo trộn các mối quan hệ của chúng ta, như sự nghi ngờ, định kiến hoặc mong muốn thao túng người khác”.

“Tôi cũng nghĩ, với nỗi đau lớn, về những trường hợp mà các mối quan hệ được đánh dấu bằng ham muốn thống trị không lành mạnh, một thái độ thường dẫn đến bạo lực, như đã được thể hiện một cách bi thảm qua nhiều vụ giết phụ nữ gần đây”, ngài nói.

Việc nhắc đến nạn giết phụ nữ đã vang vọng khắp các vòng tròn xã hội và chính trị ở Ý, nơi từ lâu đã bị ảnh hưởng bởi tỷ lệ bạo lực gia đình và giết phụ nữ cao, đến mức chính phủ Ý hiện đang xem xét một dự thảo luật về tội giết phụ nữ, theo đó những thủ phạm bị kết án sẽ phải ngồi tù chung thân.

Đức Giáo Hoàng Leo cũng nói về vai trò của Chúa Thánh Thần trong việc “mở biên giới giữa các dân tộc”, nói rằng Chúa Thánh Thần “phá vỡ các rào cản và phá bỏ những bức tường thờ ơ và hận thù” và thay vào đó nuôi dưỡng một tình yêu không để lại chỗ cho “thành kiến” và cho “tư duy loại trừ mà, thật đáng buồn, chúng ta hiện thấy cũng đang nổi lên trong chủ nghĩa dân tộc chính trị”.

Tiếng nói của Đức Leo với tư cách người vậnn động đang dần nổi lên, lặp lại một số mối quan tâm của vị tiền nhiệm, khi Đức Phanxicô cũng lên án nạn giết phụ nữ và làn sóng dân túy dân tộc đang lan rộng khắp thế giới, bao gồm cả Châu Âu và Hoa Kỳ, nhưng ngài đang làm điều đó với phong cách và giọng điệu riêng của ngài.

Chính thiên hướng cân bằng và bình tĩnh, suy nghĩ trước khi hành động, di chuyển chiếc kim khâu một cách gần như lặng lẽ, là đặc trưng của tháng đầu tiên của Đức Leo.

Tuy nhiên, khi ngài thực sự đi sâu vào quá trình cai trị và sự vận động của ngài càng được định hình, thì khả năng giai đoạn trăng mật của triều đại giáo hoàng của ngài sẽ giảm đi, nhưng cho đến nay Đức Leo đã chứng minh được khả năng đưa ra quyết định và tuyên bố sớm mà không gây ra quá nhiều sự chú ý.

 

http://vietcatholic.net/News/Html/296292.htm