16-02-2014 : (phần II) CHÚA NHẬT VI MÙA THƯỜNG NIÊN năm A

16/02/2014

CHÚA NHẬT VI MÙA THƯỜNG NIÊN năm A

(phần II)

GIÁO LÝ PHÚC ÂM  CHÚA NHẬT VI QUANH NĂM A

Sách Huấn Ca 15.15-20; Thư Thứ I của Thánh Phaolô gửi tín hữu Corintô 2.6-10

và Phúc Âm Thánh Mathhêô 5.17-37

I.Giáo Huấn P.Â.:  

Chúa Giêsu xuất hiện như một Môsê mới: Thành lập dân mới với lề luật mới.

Luật mới dựa trên và kiện toàn luật cũ.

Kiện toàn bằng cách: Chu toàn lề luật từ nội tâm chứ không hệ tại việc đánh giá theo hình thức bên ngoài. Đặt trọng tâm nơi: sống hoà bình, yêu thương và tha thứ cho nhau.

II. Vấn nạn P.Â.   

          Phúc Âm Thánh Matthêô chương 5: Lãnh tụ mới và Giáo huấn mới

          Phúc Âm Thánh Matthêô 5:1-12 được đọc trong Chúa Nhật IV, mùa quanh năm cử hành hôm 30.1.2011 nói về việc Chúa Giêsu xuất hiện từ trên núi như Môsê ban bố Bát Phúc làm  hiến chương Nước Trời, thành lập dân mới, dân Thiên Chúa trong thời Tân Ước.

          Xin được ghi lại bát phúc để chúng ta có cái nhìn toàn bộ của Chương 5 trong Phúc Âm Matthêô:

          Phúc cho những ai có tinh thần nghèo khó, vì nước trời là của họ.

          Phúc cho những ai than khóc, vì sẽ được an ủi.

          Phúc cho người khiêm nhường, vì sẽ hưởng đất hứa làm gia nghiệp.

          Phúc cho những ai đói khát sự công chính, vì sẽ được no đủ.

          Phúc cho người hay thương xót, vì sẽ được xót thương.

          Phúc cho những ai có lòng trong sạch, vì sẽ được gặp Thiên Chúa.

          Phúc cho người hoà giải, vì sẽ được gọi là con cái Thiên Chúa.

          Phúc cho những ai bị bách hại vì sự công chính, vì nước thiên đàng thuộc về họ.

          Phúc cho anh em khi bị sỉ nhục, bách hại, vu khống vì cớ tôi.

          Hãy vui thoả và nức lòng mừng rỡ, vì phần thưởng của anh em trên thiên đàng là lớn lắm.

          Nằm chung với bài giảng trên núi hay tiếp nối tám mối phúc thật trên là vai trò của công dân nước Thiên Chúa ở giữa trần đời:

          “Chính anh em là muối cho đời! Chính anh em là ánh sáng cho trần gian!” như trong bài Phúc Âm Thánh Matthêô 5:13-16 được đọc trong Chúa Nhật V quanh năm, ngày 6.2.2011 vừa qua.

          Nằm chung với bài giảng trên núi hay tiếp nối tám mối phúc thật và lệnh truyền làm muối mặn và ánh sáng cho đời là việc chu toàn lề luật của người công dân trong Nước Chúa mà chúng ta nghe hôm nay, Chúa Nhật VI mùa quanh năm, Phúc Âm Thánh Matthêô 5:17-37.

          Chu toàn những lề luật nào và chu toàn lề luật như thế nào? Chu toàn luật công bình chính trực:        Luật cũ dạy: “Chớ giết người, ai giết người thì đáng bị ra toà”

          Luật mới: “Ai giận anh em mình thì đã phải đưa ra toà rồi. Ai mắng anh em mình là đồ ngốc, thì phải đưa ra trước thượng hội đồng. Còn ai chửi anh em mình là quân phản đạo, thì phải bị lửa hoả ngục thiếu đốt”

          So sánh:

          Luật cũ:  chỉ thành tội khi đã có hành động bên ngoài như đánh hay giết.

          Luật mới: Đã là tội và bị luật phạt dù chỉ giận trong lòng hay mắng mỏ ngoài miệng, dù chưa gây hại gì đến thân thể cả.

          Chu toàn luật phụng vụ tế tự:

          Luật mới: “Vậy, nếu khi anh em sắp dâng lễ vật trước bàn thờ, mà sực nhớ có người anh em đang có chuyện bất bình với mình, thì hãy để của lễ lại đó trước bàn thờ, đi làm hoà với anh em ấy đã, rồi trở lại dâng lễ vật của mình. Anh em hãy mau mau dàn xếp với đối phương…”

          Như vậy, Chúa không vui lòng hay không khấn nhậm của lễ dâng tiến, nếu dâng lễ với tâm hồn thù nghịch hay giữ lòng bất hoà với người khác. Luật tế tự hay phụng vụ phải thực hiện trong tình thương yêu huynh đệ với người khác. Ngắn gọn, không thể kính Chúa mà thiếu lòng yêu người. Hay yêu người và thờ phượng Chúa chỉ là hai lãnh vực không thể tách biệt trong cuộc sống công dân Nước Trời.

          Chu toàn luật thanh khiết:

          Luật cũ: Chớ ngoại tình

          Luật mới: Chỉ cần thèm muốn thoả mãn lòng dục với ai đó là đã phạm tội ngoại tình rồi. Khữ trừ dứt khoát những gì làm dịp phạm tội, dù thiết thân và đau đón như móc mắt, chặt tay…

          Luật hôn nhân vĩnh viễn

          Luật cũ: Có thể bỏ vợ với chứng từ ly dị.

          Luật mới: Vĩnh hôn! Vợ chồng phải sống với nnhau cho đến mãn đời.

          Thành thật trong lời ăn tiếng nói:

          Luật cũ: Tin vào lời thề, dù lấy tên Chúa thề gian.

          Luật mới: Không cần thế thốt gì cả. Không phải mượn danh Chúa để mà thề gian nói dối. Sống thành thật: Có nói có! Không nói không. Nói dối là chuyện của ma quỷ.

          Toàn bộ chương 5 Phúc Âm Thánh Matthêô là một hiến chương nước trời hay luật sống áp dụng cho công dân mới trong nước Thiên Chúa. Đó là: giữ tám mối phúc thật. Đó là chu toàn nhiệm vụ làm muối và ánh sáng và đó là chu toàn mọi lề luật không phải chỉ bên ngoài nhưng từ trong tâm hồn. Và lề luật lớn nhất là thờ phưọng Thiên Chúa và sống hoà thuận với mọi người. Công dân trong nước Chúa sống như một gia đình: Có Chúa là Cha và mọi người là anh em với nhau.

          Luật Cựu Ước, cụ thể là Mười Điều Răn Chúa là luật Chúa.

          Luật Tân Ước, cụ thể là Tám mối Phúc Thật hay Hiến Chương Nước Trời cũng là luật Chúa. Tại sao ngay từ đầu Chúa không ra luật hoàn chỉnh một lần cho xong, để rồi bây giờ phải nói là “Thầy đến không phải để bãi bỏ mà để kiện toàn”?

          Lề luật Môsê là luật Chúa, nhưng chúng ta cũng dễ nhận ra những điểm bất toàn như sau:

          Coi nhẹ yếu tố cá nhân, nhưng đặt nặng vai trò tập thể, hay xã hội thời ấy nói chung.

          Thí dụ: Nếu ngươi tuân giữ lệnh truyền của Ta, Ta sẽ chúc phúc cho ngươi và con cháu ngươi hay Ta sẽ tru diệt kẻ thù ngươi….

          Phần thưởng Chúa ban cho người tuân giữ luật là những gì hoàn toàn vật chất và trần thế.

          Thí dụ: Ngươi sẽ được đất nước ấy làm sản nghiệp và mọi dân nước sẽ làm nô lệ ngươi. Hay “Ta sẽ trrả thù cho ngươi!”

          Coi nhẹ yếu tố nội tâm, chỉ nhắm vào những khả thị bên ngoài.

          Thị dụ: Ngày Sabát không được đi quá 150 bước. Đi ra đường gặp người ngoại giáo là ô uế, về nhà phải thanh tẩy. tắm rửa. Phải giữ luật thanh tẩy trước khi ăn mới là lành thánh.

          Coi nhẹ sự thành tâm tự giác mà chú trọng đến khống chế, ép buộc.

          Thí dụ: Đàn bà ngoại tình thì phải bị ném đá cho đến chết. Hay được quyền trả thù theo luật: mắt thế mắt mà răng đền răng.

          Chúa là Đấng hoàn thiện hoàn hảo mà lại có thể ra những luật lệ bất toàn như thế sao?

          Bất toàn làm người ta nghĩ đến những sai sót. Không, luật Cựu Ước, tức Luật Môsê không có sai sót nhưng ở mức độ thấp so với luật Tân Ước. Luật được thiết lập hay ban hành theo tiến trình của thể lý, của tâm trí và văn hoá xã hội nơi con người sinh sống.

          Con người đã có mặt trên quả địa cầu hàng triệu năm rồi. Chúng ta không rõ con người lúc đầu như thế nào. Ông Charles Darwin chủ trương thuyết tiến hoá và cho con người bởi khỉ mà ra. Thuyết tiến hoá Darwin không phải được mọi người nhìn nhận. Tuy nhiên tất cả mọi người đều biết rằng: Con người ngày nay khác với con người 100 năm trước, khác với con người 1000 năm trước và phải rất khác với con người hàng triệu năm trước. Một ngàn năm trước, Bộ tộc Lạc Việt ở phía Nam được gọi là Giao Chỉ, vì khoảng cách hai ngón chân bành to ra. Ngày nay không ai còn tìm thấy người Giao Chỉ hai ngón chân bành to nữa.

          Lịch sử loài người có thời văn minh đồ đá hay thời đá đẽo. Tức thời tiền văn minh. Sinh hoạt con người không khác gì với những loài vật khác. Lúc đó chắc chắn rằng con người khi đến tuổi dạy thì và đòi hỏi sinh lý thì giao hợp với người khác phái thôi. Đó là tự nhiên! Chúa chắc không thể ra luật cấm ngoại tình hay giữ một vợ một chồng lúc đó hay hôn phối họ máu hàng dọc bị triệt tiêu. Trình độ hiểu biết của con người lúc đó không hiểu thế nào là tình nghĩa vợ chồng và việc giao hợp nam nữ.

          Mới cách nay 60 năm thôi, thời Tự Lực Văn Đoàn, Quyển tiểu thuyết Đoạn Tuyệt của Nhất Linh cho chúng ta thấy là cô vợ cả không sinh con phải đi lấy vợ lẻ cho chồng đẻ con cho nhà chồng. Bà Sara đi lấy Aga cho chồng mình là Ông Abraham để có con là Ismael. Hai con gái của Ông Lot phục rượu cho Ông say để ông ăn ở với mình và có con với ba mình.

          Cách nay 25 năm thôi, không ai hiểu nỗi có ngày hôm nay, một lá thư gửi đi cả một vòng trái đất chỉ mất có một giây như thư điện tử ngày nay. Cũng không lâu lắm trước đây, ai có thể tưởng tượng ra rằng: hai người yêu nhau có thể thấy nhau và tâm sự với nhau qua hệ thồng viễn thông Skype.

          Tiến hoá, tiến bộ hay phát triển văn mình xảy ra từng ngày, trên từng con người và trong những xã hội khác nhau. Nên lề luật của Chúa trong Cựu Ước cần kiện toàn, không vì sai, nhưng cho phù hợp với trình độ phát triễn tâm trí của con người. Một cách dễ hiểu: Không ai đi dạy về hy sinh bác ái cho đứa trẻ mới vào lớp mẫu giáo. Không ai có thể nói về Thiên Chúa Ba Ngôi cho những em học sinh lớp một. Không ai khổ công đi giải thích về ly dị hay ngoại tình hay đơn hôn và vĩnh hôn cho một người theo đạo Hồi.

          Nên luật Cựu Ước không sai, nhưng đã được áp dụng và mang ích lợi cho những con người sống cách nay hơn ba ngàn năm. Luật Tân Ước, cũng là luật Chúa, đến kiện toàn luật Cựu Ước và đã  được áp dụng nhằm mang ích lợi cho thời Tân Ước. Luật nầy đã được tiếp tục áp dụng và giải thích phù hợp cho từng thời đại cũng như từng nơi chốn trong thế giới ngày nay.

          Từ đó, chúng ta mới có 1752 khoản Giáo Luật cho Giáo Hội Tây Phương và 1546 khoản luật cho Giáo Hội Công Giáo Đông Phương. Tất cả là để kiện toàn và mang ích lợi cho phần rỗi các linh hồn ở mỗi thời đại và hoàn cảnh văn mình.   

III. Thực hành P.Â.

          Tránh những câu nói vô ích làm con người dễ xa nhau!

          Chúa cho con người xử dụng ngôn ngữ để hiểu nhau, để cảm thông và để xây dựng xã hội văn minh tiến bộ. Tuy nhiên, nhiều khi người ta dễ xa nhau hay sinh ra bất bình vì những câu nói vô ích và gây bất hoà.

          Năm 1989, trại tỵ nạn Pulau Bidong ở Mã Lai qui tụ một số những anh em chủng sinh từ những miền khác nhau: Trung, Nam Bắc… Có một anh em chủng sinh người Huế giỏi và thông minh, nhưng lại quá tự hào về xứ Huế của mình. Anh em ấy biết tôi chưa đến Huế bao giờ, nên đã mạnh miệng nói với tôi vài lần rằng: Người Việt Nam mà không biết Huế, chết còn sướng hơn! Tôi không muốn mạt sát để trả đũa anh em mình, nhưng cũng đã phải nói: Nếu đừng nói câu đó thì tốt hơn!

          Khi vào Chủng Viện Canada năm 1991, tôi mừng quá sức vì gặp một anh em chủng sinh Việt Nam tu dòng và học trong Chủng Viện. Khi biết tôi ở trại tỵ nạn mới sang và học làm linh mục cho địa phận, tức linh mục triều. Thầy ấy đã nói với tôi: Sang dòng mà tu, tu bên địa phận, chưa học được mấy chữ thì đã làm cha rồi. Thầy chê là linh mục triều học dốt. Đây cũng là ý chung của nhiều người, chứ không gì của riêng ai. Nhưng tôi nghĩ: Sao lạ vậy ta, mình mới gặp Thầy ấy lần đầu, mừng muốn chết, sao Thầy lại nói chi những lời chê bai nầy?

          Năm 2002, đi tham dự tuần Tu Đức ở Rôma, nghe tôi nói giọng người Miền Nam, một Cha đã hơi đứng tuổi ở Mỹ đã nói: Mấy cái anh vùng bốn chỉ có biết ăn nhậu! Tôi hơi nghiêm giọng và nhái giọng Miền Bắc của Cha ấy: Xin cụ đừng quơ cả nắm! Xin cụ đừng đánh cả cụm ạ!

           Hoà bình hay hoà thuận rất quí báu! Bất hoà hay chiến tranh, hận thù ân oán thường bắt đấu bằng những lời nói vô ích, nhiều khi rất ấu trĩ và bộc lộ tính kiêu căng, khinh người nơi chúng ta. Người trưởng thành và khôn ngoan nên tránh những lời nói dễ gây bất hoà. Vì phải để của lễ trước bàn thờ mà đi làm hoà với anh em mình trước.

          Phương Châm Sống Thọ

Không biết vì cao niên hay vì sợ chết mà tôi luôn chủ trương tìm cách sống lâu, sống thọ và sống hữu ích. Một trong những cách sống thọ là giữ tâm hồn bình an và “vô tư!” Một trong những cái làm tôi thành hữu ích là luôn tìm việc làm để phục vụ, không màng chuyện cám ơn hay tiền thù lao… Mong sao công việc có ích cho mọi người. Vì mình đâu có sống lâu…mất giở vô ích trong những bất bình, tranh chấp hay hơn thua… Tất cả làm giảm thọ.

          Sống không giận, không hờn, không oán trách.

          Sống mìm cười với thử thách chông gai.

          Sống vươn lên theo nhịp nắng ban mai

          Sống an hoà với những người chung sống

          Sống là động như lòng luôn bất động

          Sống là thương, không vấn vương đáp trả       

          Sống thanh cao, danh lợi mãi coi thường

          Tâm bất biến giữa giòng đời vạn biến.

          Cũng có thể lì xì cho nhau như trong dịp đón Tết vui xuân:  Năm mới xin năm đồng:

          Đồng tin, đồng cậy, đồng lòng, đồng nhân bác ái, đồng tâm hiếu hoà.

Lm. Phêrô Trần thế Tuyên

SUY NIỆM :

Kiện toàn lề luật

Đọc Tin Mừng nhiều lúc chúng ta có cảm tưởng như là Chúa Giêsu đã coi thường những quy định có tính cách tôn giáo của xã hội lúc bấy giờ. Không chỉ coi thường mà đôi lúc Ngài còn như cố tình vi phạm những luật lệ ấy, chẳng hạn Ngài chữa bệnh vào ngày nghỉ lễ, hay không rửa tay trước khi ăn theo luật dạy. Dù sao thì thái độ như có vẻ tự do của Ngài đối với bọn Pharisêu là điều không thể chấp nhận được, và đã trở thành căn nguyên dẫn Ngài đến cái chết nhục nhã trên thập giá.

Thế nhưng, qua đoạn Tin Mừng vừa nghe, Chúa Giêsu lại khẳng định một điều xem ra mâu thuẫn với thái độ của Ngài: Ta đến để kiện toàn, chứ không phải là để huỷ bỏ lề luật và các tiên tri. Trong lời khẳng định này của Chúa Giêsu, chúng ta phải hiểu là không khi nào lề luật, ngay cả những chi tiết nhỏ nhặt nhất, sẽ mất hiệu lực, nghĩa là sẽ mất tính cách bắt buộc. Vậy phải cắt nghĩ làm sao điều xem ra như mâu thuẫn giữa lời tuyên bố và hành động của Ngài đối với lề luật?

Chúa Giêsu tuyên bố Ngài là Đấng kiện toàn lề luật và kiện toàn ở đây không có nghĩa là tuân giữ lề luật một cách chín chắn, trọn đủ, mà có nghĩa là làm trọn, làm cho lề luật có đầy đủ ý nghĩa của nó.

Khi Thiên Chúa tuyển chọn và kết giao ước với dân riêng của Ngài, Ngài đã ban cho họ mười điều răn, cốt yếu là những điều cấm, quy định ranh giới sinh hoạt mà kẻ thuộc về Ngài không thể vượt qua. Ở đây cũng cần phải lưu ý mười điều răn không phải là những điều kiện tiên quyết để Thiên Chúa ký kết giao ước với dân Ngài, mà trái lại, giao ước đã được ký kết do sáng kiến của chính Thiên Chúa, rồi sau đó, mười điều răn mới được mạc khải cho dân Ngài.

Bên trong ranh giới được ấn định bởi những điều cấm là cả một khoảng trống. Khoảng trống này dần dà được lề luật lấp đầy, rồi đến lượt các luật sĩ giải thích và những giải thích này đã biến thành một mạng lưới dày đặc những quy định, những nghi thức len lỏi vào từng chi tiết của cuộc sống con người và xã hội. Và như thế con người lâm vào tình trạng mình có vì lề luật, trở nên nô lệ cho lề luật, thay vì lề luật có là vì con người.

Trong tình trạng này, lề luật bỗng được giao cho vai trò môi giới trong quan hệ giữa con người và Thiên Chúa. Người ta được quan hệ với Thiên Chúa hay bị cắt đứt mối liên hệ ấy một cách máy móc do tuân giữ hay không tuân giữ các điều khoản của lề luật. Hơn nữa, các luật sĩ đã đề ra những điều khoản mà không phải ai cũng có thể tuân giữ được. Người ta không tuân giữ được, không phải vì thiếu thiện chí, thiếu lòng đạo đức, nhưng vì những điều kiện khách quan của cuộc sống, của nghề nghiệp không cho phép, nên quả thực, các luật sĩ đã khoá cửa Nước Trời đối với đông đảo thành phần trong dân Chúa.

Chính những lề luật và cách hiểu về vai trò của lề luật này đã bị Chúa Giêsu đả phá. Ngài phủ định vai trò môi giới của lề luật. Đối với Ngài, điều quyết định trong mối liên hệ giữa con người và Thiên Chúa, cũng như giữa con người với nhau không phải là việc tuân giữ các điều khoản của lề luật mà chính là lời của Chúa Giêsu và việc thi hành lời của Ngài: Ngay cả kẻ được coi là công chính, vì trung thành tuân giữ các điều khoản của lề luật cũng được đòi hỏi phải trở lại với lời của Ngài.

Từ đó chúng ta mới hiểu được vai trò kiện toàn lề luật của Chúa Giêsu, chính Ngài mới làm cho lề luật được đầy đủ ý nghĩa của nó.

Lectio Divina: Chúa Nhật VI Thường Niên (A)

Chúa Nhật, 16 Tháng 2, 2014

“Nền công lý” mới

Lời này đã được nói cho người xưa, nhưng Ta bảo các con…

Mt 5:17-37

1.  Lời Chúa

a)  Lời nguyện mở đầu

“Lạy Chúa, xin hãy nói vì tôi tớ Chúa đang lắng tai nghe.”  Lạy Chúa, xin hãy nói với chúng con bây giờ!  Chúng con muốn dọn chỗ cho Lời Chúa, để cho những lời của Tin Mừng thấm nhập vào đời sống chúng con để Chúa trở thành ánh sáng và sức mạnh cho đường chúng con đi, tạo sinh động và biến đổi thái độ của chúng con.  Tất cả chúng con muốn trưởng thành trong cách lắng nghe Lời Chúa để cho tâm hồn chúng con được biến đổi.

Trong lòng chúng con, có niềm ao ước được đọc và hiểu tại sao chúng con mong đợi vào lòng khoan dung và quảng đại của Chúa để chúng con được hướng dẫn trong việc thấu hiểu Lời Chúa.

Xin hãy để cho Lời Chúa đi vào tâm hồn chúng con mà không hề gặp bất cứ một trở ngại nào hoặc sự đề kháng nào.  Để từ đó Lời hằng sống của Chúa sẽ không chảy một cách vô ích trong sa mạc khô cằn của đời sống chúng con.  Xin Chúa hãy ngự vào trái tim trống rỗng của chúng con với quyền năng của Lời Chúa, xin Chúa hãy đến hiện diện giữa những suy nghĩ và cảm xúc của chúng con, xin Chúa hãy đến để sống với chúng con trong ánh sáng sự thật của Chúa.

b)  Tin Mừng theo thánh Mátthêu (Mt 5:17-37)

Khi ấy, Chúa Giêsu phán cùng các môn đệ rằng:  “Các con đừng tưởng Ta đến để hủy bỏ lề luật hay các tiên tri.  Ta không đến để hủy bỏ, nhưng để kiện toàn.  Vì Ta bảo thật các con:  Cho dù trời đất có qua đi, thì một chấm, một phẩy trong bộ luật cũng không bỏ sót, cho đến khi mọi sự hoàn thành.  Bởi vậy, ai hủy bỏ một trong những điều luật nhỏ mọn nhất, và dạy người khác làm như vậy, sẽ kể là người nhỏ nhất trong Nước Trời.  Trái lại, ai giữ và dạy người ta giữ những điều đó, sẽ được kể là người cao cả trong Nước Trời.  Nếu các con không công chính hơn các luật sĩ và Biệt Phái, thì các con chẳng được vào Nước Trời đâu.

“Các con đã nghe dạy người xưa rằng:  Không được giết người.  Ai giết người, sẽ bị luận phạt nơi tòa án.  Còn Ta, Ta bảo các con:  Bất cứ ai phẫn nộ với anh em mình, thì sẽ bị tòa án luận phạt.  Ai bảo anh em mình là “ngốc”, thì bị phạt trước công nghị.  Ai rủa anh em là “khùng”, thì sẽ bị vạ lửa địa ngục.  Nếu ngươi đang dâng của lễ nơi bàn thờ mà sực nhớ người anh em đang có điều bất bình với ngươi, thì ngươi hãy để của lễ lại trước bàn thờ, đi làm hòa với người anh em ngươi trước đã, rồi hãy trở lại dâng của lễ.  Hãy liệu làm hòa với kẻ thù ngay lúc còn đi dọc đường với nó, kẻo kẻ thù sẽ đưa ngươi ra trước mặt quan tòa, quan tòa lại trao ngươi cho tên lính canh và ngươi sẽ bị tống ngục.  Ta bảo thật cho ngươi biết:  Ngươi sẽ không thoát khỏi nơi ấy cho đến khi trả hết đồng bạc cuối cùng!

“Các con đã nghe dạy người xưa rằng:  Chớ ngoại tình.  Còn Ta, Ta bảo các con:  Hễ ai nhìn xem phụ nữ mà ước ao phạm tội với họ, thì đã ngoại tình với họ trong lòng rồi.  Nếu con mắt bên phải của con nên dịp tội cho con. thì hãy móc nó mà ném xa con; vì thà mất một chi thể còn lợi hơn là toàn thân bị ném vào hỏa ngục.  Và nếu tay phải con nên dịp tội cho con, thì hãy chặt mà ném nó xa con; vì thà mất một chi thể còn hơn là toàn thân bị ném vào hỏa ngục.

“Cũng có lời dạy rằng:  Ai ly dị vợ mình, thì hãy trao cho vợ tờ ly dị.  Còn Ta, Ta bảo cho các con:  Hễ ai ly dị vợ mình, trừ trường hợp tà dâm, thì làm cớ cho vợ ngoại tình; và ai cưới người vợ đã ly dị, cũng phạm tội ngoại tình.

“Các con cũng đã nghe có lời bảo người xưa rằng:  Chớ thề gian, nhưng hãy giữ trọn lời mình thề với Chúa.  Còn Ta, Ta bảo các con:  Đừng thề chi cả; đừng lấy trời mà thề, vì trời là ngai Thiên Chúa; đừng lấy đất mà thề, vì đất là bệ chân Người; đừng lấy Giêrusalem mà thề, vì là thành của Vua cao cả.  Cũng đừng chỉ đầu ngươi mà thề, vì ngươi không thể làm cho một sợi tóc ra trắng hay đen được.  Nhưng lời nói của các con phải là:  “Có” thì nói “có”, “không” thì nói “không”.  Thêm điều đặt chuyện là bởi ma quỷ mà ra.”

  

c)  Giây phút thinh lặng

Sự thinh lặng tạo ra một bầu không khí thân mật nội tâm và cùng lúc làm tăng hương vị tinh thần của Lời Chúa.

2.  Suy gẫm

a)  Chìa khóa dẫn đến bài đọc:

Mt 5:7:  Bối cảnh trong “Bài Giảng Trên Núi”

Chúa Giêsu nói với đám đông, những người đang vội vã đến để nghe lời giảng dạy của Người.  Họ rất đỗi ngạc nhiên vì uy quyền của Người.  Người nói với họ với lời đòi hỏi mạnh mẽ và chỉ ra rằng chúng ta là con cái Thiên Chúa và là anh chị em với nhau.  Trong nỗ lực đưa ra ý nghĩa đầy đủ về giáo huấn của luật Do Thái.

Tác giả Phúc Âm, trong việc xác định bài giảng đầu tiên của Chúa Giêsu trên núi, đã muốn tạo sự chú ý của độc giả về hình ảnh ông Môisen đưa ra bản Lề Luật trên núi Sinai (Xh 24:9).  Lời giảng dạy này xảy ra khi Chúa Giêsu đang ngồi, một vị thế gợi nhớ lại cung cách của giáo sỹ Do Thái khi diễn giải Kinh Thánh cho các môn đệ mình.  Thật khó mà diễn tả được sự phong phú của các đề tài lược qua trong một bài giảng thuyết dài, giống như một số các học giả gọi đó là “cách giảng dạy của Đức Giêsu” (xem Mt 7:28).

Bài đọc phụng vụ của chúng ta được dẫn trước bởi một đoạn mở đầu trong đó bài Tám Mối Phúc Thật được trình bày như việc kiện toàn Lề Luật (Mt 5:3-16).  Thông điệp của Chúa Giêsu trong bài giáo huấn này tập trung vào niềm hạnh phúc trong ý nghĩa Kinh Thánh, đặt loài người trong mối quan hệ đúng đắn với Thiên Chúa và, do đó, với toàn bộ đời sống:  hạnh phúc gắn liền với thực tế Nước Trời.  Trong phần thứ hai, Chúa Giêsu phát triển chủ đề “nền công lý” của vương quốc nước trời (câu 5:17 đến 7:12).

Mt 5:17:  Chúa Giêsu kiện toàn Lề Luật và lời các Ngôn Sứ.

Trong những câu nói đầu tiên Chúa Giêsu tỏ cho thấy Người là Đấng đến “kiện toàn Lề Luật”:  “Các con đừng tưởng Ta đến để hủy bỏ Lề Luật hay các Tiên Tri:  Ta không đến để hủy bỏ, nhưng để kiện toàn” (câu 17).  Chúa Giêsu phán rằng Người là sự toàn thành của Lề Luật.

Hậu quả của những lời như vậy được hiểu bởi người đọc:  chỉ có nhờ Người chúng ta mới có thể bước vào Nước Trời, ngay cả những điều luật nhỏ mọn nhất cũng có ý nghĩa chính nhờ Người.  Giống như nói rằng Đức Giêsu là mực thước để được vào Nước Trời:  Trong Người, bất cứ ai, dù lớn hay nhỏ, đều tùy thuộc vào sự lựa chọn để cho mình được dẫn dắt bởi Đấng đã kiện toàn Lề Luật và các Tiên tri.  Từ nay Lề Luật, lời giảng dạy của các tiên tri, công lý sự cứu rỗi phải liên kết với Chúa Giêsu.

Người đọc biết rằng trong Cựu Ước những sự thật này được xem như đứng riêng rẽ và khác biệt nhau: Lề Luật hàm chứa thánh ý Thiên Chúa, công lý thì được thể hiện qua việc tham dự của nhân loại để tuân giữ thánh ý Thiên Chúa trong Lề Luật; các Tiên Tri, những người dẫn giải Lề Luật, là những chứng nhân của việc thực thi sự trung tín của Thiên Chúa trong lịch sử.  Trong con người của Chúa Giêsu ba chân lý này được hội tụ lại:  chúng tìm thấy ý nghĩa và giá trị của mình.  Chúa Giêsu tuyên bố công khai rằng Người đến để kiện toàn Lề Luật và các Tiên Tri.  Điều khẳng định này của Chúa Giêsu mang ý nghĩa gì? “Lề Luật và các Tiên Tri” là có ý nghĩa gì?  Chúng ta không thể nghĩ đến việc Chúa Giêsu đang thực hiện những lời tiên tri (từ quan điểm về nội dung, hoặc theo nghĩa đen) của Lề Luật và các Tiên Tri, mà đúng hơn là Người thực hiện Lề Luật và các Tiên Tri.  Nhưng theo cách cụ thể, những chữ “hủy bỏ”, “kiện toàn” sự giảng dạy về Lề Luật và lời các Ngôn Sứ có nghĩa gì?  Câu trả lời được đặt ở hai mức độ.

Mức độ thứ nhất liên quan đến những lời giảng dạy của Chúa Giêsu là Người không đến để thay đổi nội dung Lề Luật và các Tiên Tri và có tính cách giáo huấn hơn; thực ra, thánh sử Mátthêu xem các Tiên Tri như những chứng nhân của giới răn yêu thương (Hs 6:3; Mt 9:13, 12:7).  Rằng Chúa Giêsu đến để hoàn thành các lời dạy của Lề Luật và của các Tiên Tri có thể có nghĩa là “biểu lộ chúng trong ý nghĩa của nó”, “mang lại sự ứng nghiệm” (U. Luz);  nó khác hẳn với ý nghĩa của “làm mất hiệu lực”, “xóa bỏ”, “không tuân giữ”, “đập vỡ”.

Mức độ thứ hai nói đến các hoạt động của Chúa Giêsu:  Lề Luật tự nó có thay đổi được không?  Trong trường hợp này để kiện toàn Lề Luật có thể có ý nghĩa là Chúa Giêsu, với cách cư xử của Người, bổ sung cho những khuyết điểm và hoàn thiện Lề Luật.  Nói một cách cụ thể hơn:  Chúa Giêsu trong đời sống của Người, với sự vâng phục Đức Chúa Cha, đã “làm viên mãn” những đòi hỏi của Lề Luật và lời các Tiên Tri; hơn hết cả, Người tuân giữ Lề Luật một cách hoàn toàn.  Một cách có ý nghĩa hơn:  thông qua cái chết và sự phục sinh của Người, Chúa Giêsu đã ứng nghiệm Lề Luật.  Đối với chúng ta, có vẻ như trọng tâm được đặt nơi cách cư xử của Chúa Giêsu:  với sự vâng phục và thực hành, Người đã hoàn thành Lề Luật và lời các Ngôn Sứ.

Mt 5:19:  Chúa Giêsu giảng dạy về thánh ý của Chúa Cha và việc hoàn thành Lề Luật.

Đối với người đọc, việc xử dụng các động từ “thực hành và dạy” không vượt thoát được:  quan niệm về Lề Luật cho “những ai sẽ tuân giữ và dạy về các điều ấy”.  Những khía cạnh như thế chuyên tải đầy đủ hình ảnh của Chúa Giêsu trong tư tưởng của Mátthêu:  Chúa Giêsu, người đã dạy về thánh ý của Thiên Chúa và hoàn thành Lề Luật, là người con phục tòng theo thánh ý của Chúa Cha (3:13 – 4:11).  Ở đây, mô hình cách cư xử đó tỏ ra cho chúng ta trong trang Tin Mừng này.  Một cách chắc chắn, trọng tâm là việc thực thi Lề Luật qua sự vâng lời, nhưng điều đó không loại trừ một sự hoàn thành bằng các lời giảng dạy của Người.  Chúng ta đừng quên rằng đối với thánh sử Mátthêu điều quan trọng là việc tuân thủ sự thực hành với lời chỉ dạy của Chúa Giêsu:  Người là bậc thầy trong đức vâng lời và sự thực hành. Tuy nhiên, tập quán suy luận từ sự quan sát các tiên tri giả trong chương 7:20 là ưu tiên:  “Cứ xem họ sinh quả nào, thì biết họ là ai”.  Thật thú vị khi nhận thấy Mátthêu chỉ dùng động từ hoàn thành, động từ ứng nghiệm cho Chúa Giêsu:  chỉ có Người mới hoàn thành Lề Luật, chỉ có chính bản thân Người mở lối cho các đặc tính của sự viên mãn. Tại đây bắt rễ lời mời gọi có thẩm quyền của nó, sẽ trở thành một “kiện hàng”, một nhiệm vụ để hoàn thành Lề Luật trong sự viên mãn:  “Ta bảo các con…” (các câu 18-20).

Mt 5:20  Chúa Giêsu thực hiện nền công lý

Một sự thực hiện như thế thật khác với các phương cách bao gồm nó và sống với nó trong Do Thái giáo; trong Chúa Giêsu một đặc thù mới của nền công chính được giới thiệu:  “Ta bảo các con:  nếu các con không công chính hơn các luật sĩ và Biệt Phái, thì các con chẳng được vào Nước Trời đâu” (câu 20). Các luật sĩ là những nhà thần học và là những người dẫn giải Kinh Thánh chính thức (5:21-48), thay vào đó, các người Biệt Phái là những tín đồ Do Thái giáo tích cực tham gia hoạt động vào thời bấy giờ, họ đã thực hành những việc bố thí một cách quá phô trương (6:1-18).  Sự công chính được thực hiện bởi hai nhóm người này thì không đầy đủ, không thể được dùng như một mẫu mực:  nó ngăn cản việc vào Nước Trời.  Cuối cùng, những người nhận được lời cảnh báo này là các môn đệ; nó cũng được nói với chúng ta.  Chắc chắn là thánh ý Thiên Chúa thì trọng hơn Lề Luật, nhưng Người là Đức Giêsu, Đấng đã nhập thể một phương cách mới đưa sự công chính vào trong thực tế.  Chúa Giêsu đòi hỏi người ta phải “công chính hơn”, việc này đề cập đến điều gì?  Rằng nền công lý của những người Kinh Sư và Biệt Phái thì đã được sắp xếp theo sự công lý của loài người, điều ấy đã được rao giảng bởi Đức Giêsu, thay vào đó, Người đòi hỏi một sự công chính thực tế hơn, rất cao cả hơn so với sự công chính được thực thi theo đạo Do Thái.  Việc “hơn” này bao gồm những gì thì đoạn Kinh Thánh của chúng ta không nói đến chính xác ngay lập tức; thật là cần thiết nên tiếp tục đọc lời giảng dạy của Chúa Giêsu.

Mt 5:20:  Chủ thuyết trọng căn về công lý được rao giảng bởi Chúa Giêsu.

Điều này không phải là để làm nổi bật trong cách quá khích một số các giới răn của Lề Luật; thật ra giới răn yêu thương là trung tâm điểm của những giới răn riêng rẽ này.  Giới răn “chất lượng nhất” hướng dẫn tăng cường cho khía cạnh phẩm chất trước Thiên Chúa:  giới răn yêu thương.  Cộng đoàn tín hữu được mời gọi để phục tòng theo giới răn yêu thương, được xem như là trọng tâm giữa các giới răn khác của Lề Luật.  Không có sự căng thẳng nào giữa những trang hoàng duy nhất và giới răn yêu thương.  Các lời giảng dạy của Chúa Giêsu trở thành sự ràng buộc, cùng đường hướng với các giảng dạy trong Cựu Ước.  Vì đối với Đức Giêsu, không có sự mâu thuẫn giữa những ghi chép của Lề Luật và giới răn yêu thương:   chúng đều được xem như trong một mối quan hệ hài hòa bởi vì trong toàn bộ của chúng được dùng để ban cho chúng ta theo thánh ý của Thiên Chúa (U. Luz).

Mt 5:23-25:  Làm thế nào để liên hệ giữa anh chị em?

Giữa những yêu cầu căn bản trong lời mời gọi đi theo Người, Chúa Giêsu đối diện với lời tranh cãi về mối liên hệ tình huynh đệ.  Nếu định nghĩa mọi mối liên hệ về hành động bên ngoài chỉ là việc chớ giết người thì chưa đủ:  “Các con đã nghe dạy người xưa rằng: Không được giết người…” (câu 21); do đó thật là cần thiết để vượt thoát khỏi định nghĩa hạn hẹp thông thường, mà cũng là việc căn bản:  không được giết người!  Điều răn thứ năm khuyên chúng ta tôn trọng sự sống (Es 20:13; Đnl 5:17).  Một sự đào sâu hay một chân trời hoàn toàn mới mẻ theo tinh thần của Mười Điều Răn bây giờ xuất hiện.  Điều này không chỉ giới hạn trong việc tra tay giết một mạng người nhưng nó còn muốn nói đến trong những cách khác:  hận thù, tấn công, ngồi lê đôi mách, gièm pha, giận dữ, xúc phạm.  Trong quan điểm hoàn toàn mới của Bài Giảng Trên Núi, mỗi một tư tưởng hành động thiếu vắng sự yêu thương đối với người chung quanh đều liên quan đến sự phạm tội giết người.  Trong thực tế, những sự thịnh nộ, giận dữ, gièm pha được bắt nguồn từ một trái tim thiếu chia sẻ tình yêu thương.  Đối với Chúa Giêsu, không chỉ có hành động giết người mới bị xem là không tuân giữ Lề Luật mà gồm luôn tất cả những hành động cố gắng tiêu diệt hoặc làm cho kẻ khác “trở nên vô dụng”

Chúa Giêsu không nói tới vấn đề ai đúng ai sai nhưng “ai xúc phạm người anh em hoặc phỉ báng họ nơi công cộng thì không có chỗ cho họ trước mặt Thiên Chúa, bởi vì họ đã phạm tội giết người” (Bonheoffer, Di Cảo 120). Từ đây, mức độ nghiêm trọng phủ nhận giá trị của lễ tiến dâng, sự tôn kính, cầu nguyện và cử hành bí tích Thánh Thể.  Những ai đã tách mình ra khỏi mối liên hệ với người anh em cũng đã tự tách mình ra khỏi mối liên hệ với Thiên Chúa.  Kế đến, cần phải đi làm hòa với người anh em nếu trước đây họ có điều gì bất bình với bạn:  Họ bất bình với bạn, chứ không phải bạn bất bình với họ.  Sự đổi mới trong việc dùng chữ này, ngay cả những chuyện không dễ gì chia sẻ.  Về người anh em tôi có “điều bất bình với tôi”, tôi phải đến trước người ấy:  “việc đầu tiên, hãy đi làm hòa”, mà không gia tăng khoảng cách.  Nó không chỉ là vấn đề của việc đòi hỏi sự tha thứ:  thật là cấp bách để tái tạo lại những mối quan hệ anh em bởi vì điều tốt đẹp của anh em tôi là điều tốt đẹp của tôi.  Chúa Giêsu nói:  “Đi … trước khi”… Điều phải làm trước hết, trước khi cầu nguyện, trước khi bố thí, trước khi người khác hành động, là sự chuyển động của trái tim tôi, của con người tôi đối với những người khác.  Khi tiến đến với người khác như vậy, nó có mục đích vá lại sự đổ vỡ; một tiến trình dài đưa đến sự hòa giải.    

b)  Một vài câu hỏi gợi ý:

Để giúp chúng ta suy gẫm và thưc hành.

1.  Trong đời sống của bạn, bạn có luôn sẵn sàng với lời yêu cầu của Chúa Giêsu cho một nền công lý tốt đẹp hơn không?  Bạn có biết rằng chúng chưa hoàn toàn ở trong nền công lý viên mãn không?

2.  Trong việc thực hành công lý, bạn đã có làm những việc giống như Chúa làm chưa?  Bạn có biết rằng công lý sống trong mối quan hệ con người đã được ban cho chúng ta không?  Một sự xác nhận bạn có thể tìm thấy trong lời của thánh Phaolô tông đồ:  “sự công chính của tôi có không phải do Lề Luật Môisen mang lại, mà nhờ vào đức tin nơi Đức Kitô, sự công chính đến từ Thiên Chúa dựa trên đức tin (Pl 3:9).

3.  Câu nói của Chúa Giêsu “nhưng Ta bảo các con” có phải chăng cũng là dành cho chúng ta như một mệnh lệnh hoặc như một giới răn không?  Chúng ta có biết rằng một nền công lý càng tuyệt vời thì không có gì khác hơn là lòng luôn sẵn sàng được đối mặt với sự hiện hữu của Đức Kitô, là Đấng công chính duy nhất không?

4.  Nền công lý của chúng ta được liên kết mật thiết với điều gì đó của sự công bằng của Thiên Chúa, của sự ban tặng và sáng tạo của Người?  Thiên Chúa ban cho chúng ta sự công bằng; giải thoát chúng ta khỏi tình trạng tê liệt của tội lỗi; một khi được sự tự do, chúng ta cùng truyền đạt việc giải thoát này, thực hành một nền công lý không phán xét, nhưng luôn mở rộng, để chính nó dọn chỗ cho những người khác có thể quay trở lại với cuộc sống đích thực của chính mình. 

3.  Cầu Nguyện 

a)  Thánh Vịnh 119 (1-5, 17-18, 33-34):

Bài Thánh Vịnh này mời gọi chúng ta tuân giữ Lề Luật Thiên Chúa với tất cả sức của mình.  Khả năng như vậy không chỉ là một nghĩa vụ bên ngoài nhưng còn là một món quà dành cho những ai đặt niềm tin tưởng vào Thiên Chúa.  Thực hành nền công lý mới để được vào Nước Trời không thể chỉ đạt được từ một cam kết cá nhân, mà từ một cuộc đối thoại quen thuộc và liên tục với Lời của Chúa.

Hạnh phúc thay ai sống đời hoàn thiện,
biết noi theo luật pháp CHÚA TRỜI
Hạnh phúc thay kẻ tuân hành ý Chúa,
hết lòng hết dạ kiếm tìm Người.
Họ không làm điều ác, nhưng cứ đường lối Chúa mà đi.
Vâng lạy Chúa, Ngài đã ban huấn lệnh,
truyền chúng con tuân giữ vẹn toàn.
Ước mong sao con hằng vững bước
theo thánh chỉ Ngài ban.

Xin tỏ lòng nhân hậu cùng tôi tớ Chúa đây
để con được sống và tuân giữ lời Ngài.
Xin mở mắt cho con nhìn thấy
luật pháp Ngài kỳ diệu biết bao.

Lạy CHÚA, xin dạy con đường lối thánh chỉ,
con nguyện đi theo mãi đến cùng.
Xin cho con được trí thông minh
để vâng theo luật Ngài và hết lòng tuân giữ.

b)  Lời nguyện kết

Lạy Chúa, Lời Chúa mà chúng con lắng nghe và suy niệm đã hiện ra với chúng con thật mãnh liệt, và đã đem đến khủng hoảng cho thái độ của chúng con:  “Hãy đi làm hòa trước đã!”  Việc phải làm trước nhất, trước khi đến trước bàn thánh, trước khi tiến dâng của lễ lên Chúa với tình yêu, trước khi một người anh em chủ động trước mặt quan tòa, xin Chúa hãy giúp cho trái tim chúng con hoàn thành được tiến trình trấn tĩnh lại được mối bất hòa, chia rẽ, để từ đó có thể tái tạo lại sự hài hòa đã mất.

4.  Chiêm Niệm

Thánh Gioan Kim Khẩu mời gọi chúng ta với lời mạnh mẽ và rắn chắc:  “Khi bạn từ chối tha thứ cho kẻ thù của bạn, bạn đã làm hại mình chứ không phải anh ta.  Những gì bạn đang chuẩn bị là một hình phạt cho bạn trong ngày phán xét” (Speeches 2:6).  Hãy để cho con người bạn được biến đổi bởi tình yêu của Thiên Chúa, để thay đổi đời sống của bạn phải cải hóa chính mình, để tìm lại được con đường của đời sống.

www.dongcatminh.org