Khái niệm ‘Đồng nghị’
có sức mạnh lan tỏa không? Lịch sử của ‘Huấn quyền Giáo hoàng’ là hỗn tạp
Vũ Văn An 10/Feb/2025
Đức Giáo Hoàng
Phanxicô trong một bức ảnh lưu trữ. (Nguồn: Vatican Media.)
Charles Collins, giám đốc điều hành của Crux, ngày 10 tháng
2 năm 2025, nhận định rằng Khái niệm ‘Đồng nghị’ có sức mạnh lan tỏa không? Lịch
sử của ‘Huấn quyền Giáo hoàng’ hơi hỗn tạp.
Thực vậy, “Đồng nghị” là chủ đề chính của triều giáo hoàng Phanxicô, nhưng thuật
ngữ này có nghĩa là gì trong sổ từ vựng “Phanxicô” của nó thì không thực sự rõ
ràng. Các tuyên bố của Vatican có xu hướng nói quanh co về ý nghĩa của thuật ngữ
này, và các giám mục – nhiều người trong số họ là những người cổ vũ và bảo vệ đồng
nghị – sẽ mô tả nó theo cách riêng của họ.
Nhưng “Đồng nghị” thực sự có nghĩa là gì?
Theo lịch sử, những thứ được gọi là Đồng nghị đã tồn tại dưới hình thức này hay
hình thức khác kể từ thời Tông đồ. Công đồng Jerusalem là cuộc họp đầu tiên như
vậy, và chúng ta biết về điều đó vì nó là chủ đề của toàn bộ một chương trong
Công vụ Tông đồ.
Công đồng Jerusalem thường được trích dẫn là Công đồng Chung nguyên mẫu. Phải
thừa nhận rằng nó rất khác về cả phạm vi và cấu trúc so với cả các Thượng hội đồng
diễn ra thường xuyên ở các Giáo hội Đông phương và các Thượng hội đồng giáo phận
từng được tổ chức thường xuyên ở phương Tây.
Sau đó, có Thượng hội đồng Giám mục do Thánh Giáo hoàng Phaolô VI thành lập sau
Công đồng Vatican II, mà - không nói quá rõ ràng - không bao giờ hơn một cửa
hàng để nói chuyện.
Bất kể "đồng nghị" là gì dưới thời Đức Phanxicô, thì nó không phải là
bất cứ điều nào trong số những điều đó. Thỉnh thoảng, có vẻ như đồng nghị có thể
là sự kết hợp các bộ phận được thu thập từ mỗi bên và từ các chế độ và cơ quan
quản lý Giáo hội khác trong lịch sử.
“Đồng nghị là sự đồng hành của các Ki-tô hữu với Chúa Kitô và hướng tới Vương
quốc của Chúa, trong sự hiệp nhất với toàn thể nhân loại… với mong muốn về một
Giáo hội gần gũi hơn với mọi người và có mối quan hệ hơn – một Giáo hội là nhà
và gia đình của Chúa”, Thượng hội đồng giám mục năm ngoái đã nói như vậy.
“Đồng nghị là con đường đổi mới tinh thần và cải cách cơ cấu giúp Giáo hội có
thể tham gia nhiều hơn và truyền giáo hơn để có thể đồng hành với mọi người nam
và nữ, tỏa sáng ánh sáng của Chúa Kitô”, tuyên bố nói thêm.
Tất cả những điều đó khá mơ hồ và – hãy nhìn nhận thực tế – chỉ có bản thân Đức
Phanxicô mới biết ngài muốn nói gì.
Nhiều người – đặc biệt là những người bảo thủ – phản đối cuộc nói chuyện về “đồng
nghị”, cho rằng đó là Con ngựa thành Troy, nhằm mục đích cho phép những người
Công Giáo tiến bộ hơn cổ vũ chương trình nghị sự của họ, ít nhất là ở Châu Âu
và Bắc Mỹ.
Nhiều mực đã đổ ra để nói và tranh luận và giải thích rằng bất cứ số lượng
tuyên bố của giáo hoàng và thậm chí các tài liệu chính thức nào được ban hành
dưới danh nghĩa của giáo hoàng hoặc với một số loại chấp thuận của giáo hoàng đều
không phải là tuyên bố ex cathedra - được gọi như vậy vì chúng đến "từ
ngai tòa" của Thánh Phê-rô và theo tín điều Công Giáo do đó được bảo vệ bởi
hồng ân đặc biệt của giáo hoàng là sự bất khả ngộ.
Có rất nhiều điều cần nói về điều đó và để luôn ghi nhớ điều đó: Sự bất khả ngộ
của giáo hoàng bị giới hạn chặt chẽ và hầu như không thể viện dẫn một cách nhầm
lẫn.
Tuy nhiên, Huấn quyền của Giáo hội dạy người Công Giáo tôn trọng quan điểm của
giáo hoàng ngay cả khi ngài không nói ex cathedra hoặc thậm chí "chính thức".
Bắt đầu từ thế kỷ 20, những người Công Giáo "chuyên nghiệp" từ các
nhà báo đến học giả, trí thức công chúng và những người biện hộ đã gọi "Huấn
quyền của giáo hoàng" theo cách chỉ định giáo huấn cụ thể của một giáo
hoàng.
Theo nghĩa này, Huấn quyền của giáo hoàng được nói đến rất nhiều, nhưng có vẻ
như không phải lúc nào cũng đúng.
Trong nhiệm kỳ của mình, Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II nổi tiếng với giáo lý
“Thần học về Thân xác”. Ngài đã dành những năm đầu tiên của triều giáo hoàng để
nói về điều này trong các buổi tiếp kiến vào thứ Tư.
“[Bản chất] bí tích của sự sáng tạo, bí tích của thế giới đã được tiết lộ theo
một cách nào đó, nơi con người được tạo dựng theo hình ảnh của Thiên Chúa. Nhờ
thể xác, nam tính và nữ tính của mình, con người trở thành dấu chỉ hữu hình của
nhiệm cục chân lý và tình yêu, vốn bắt nguồn từ chính Thiên Chúa và đã được tiết
lộ trong mầu nhiệm sáng tạo”, ngài nói.
Một số cuốn sách đã được viết về những lời của Đức Giáo Hoàng, và “Thần học về
Thân xác” đã trở thành chủ đề thường xuyên tại các Nhà thờ Công Giáo trên khắp
thế giới.
Sau đó, Đức Gioan Phaolô qua đời, và Đức Benedict XVI đã đến để lãnh đạo Giáo hội,
và ngài cũng đã có một giáo lý độc đáo vào năm 2009: Thiết lập một “Sân Dân ngoại”
cho Giáo Hội Công Giáo, tương tự như không gian bên trong khu phức hợp Đền thờ ở
Jerusalem, nơi những người không phải là người Do Thái có thể thờ phượng Thiên
Chúa của Israel.
“[Chúng ta] phải quan tâm việc con người không gạt bỏ câu hỏi về Chúa sang một
bên, mà thay vào đó coi đó là một câu hỏi thiết yếu cho cuộc sống của họ,” ngài
nói.
“Tôi nghĩ một cách tự nhiên về những lời đã được Chúa Giêsu trích dẫn từ Tiên
tri Isaia, cụ thể là Đền thờ phải là ngôi nhà cầu nguyện cho tất cả các quốc
gia,” Benedict nói trong bài phát biểu trước các nhà lãnh đạo Vatican ngay trước
lễ Giáng sinh năm đó.
“Họ phải cầu nguyện với Chúa vô danh, nhưng theo cách này, họ bằng cách nào đó
đã tiếp xúc được với Chúa thật, mặc dù giữa đủ mọi loại sự mơ hồ,” ngài nói tiếp.
“Tôi nghĩ rằng ngày nay, Giáo hội cũng nên mở ra một loại ‘Sân Dân ngoại’, nơi
mọi người có thể bằng cách nào đó bám vào Thiên Chúa, tuy không biết Người và
trước khi tiếp cận được với mầu nhiệm của Người, Đấng mà đời sống nội tâm của
Giáo hội phục vụ,” Đức Benedict cũng nói thế.
Đức Benedict không chỉ kêu gọi đối thoại liên tôn mà còn kêu gọi “đối thoại với
những người mà tôn giáo là điều gì đó xa lạ, những người mà Thiên Chúa không được
biết đến và những người không muốn bị coi chỉ là Vô thần, mà muốn đến gần Người,
mặc dù là Đấng Vô danh.”
Quay trở lại năm 2025 và năm thứ mười hai – sắp bước sang năm thứ mười ba – dưới
thời Đức Giáo Hoàng Phanxicô.
Vị Giáo hoàng hiện tại không thực sự nói về “Thần học Thân xác” – và trên thực
tế, khái niệm “cùng nhau bước đi” của Đức Phanxicô dường như đã khuyến khích việc
suy nghĩ lại về đạo đức tình dục của Kitô giáo, nơi mà Thánh Giáo hoàng Gioan
Phaolô II từng giải thích các giáo lý Công Giáo truyền thống về tình dục và hôn
nhân.
Đối với “Sân Dân ngoại”, các viên chức Vatican chỉ biến nó thành một diễn đàn
và định dạng mới cho đối thoại liên tôn, chủ yếu là vì những người không tin
“chính thức” không quan tâm đến việc hình thành mối quan hệ. Trên thực tế, Đức
Benedict quan tâm nhiều hơn đến việc giúp các giáo xứ tìm cách gặp gỡ những người
không tin “không chính thức” ở nơi họ ở cả về mặt địa lý và hiện sinh, nhưng
không hệ gì.
Cả Đức Gioan Phao-lô lẫn Đức Benedict đều cổ vũ những ý tưởng này, và họ đã nói
từ chức vụ cao nhất của Giáo hội, nhưng chúng ta chưa nghe thấy giáo hoàng hiện
tại cổ vũ chúng.
Đức Phanxicô hiện đã 88 tuổi, và việc ngài cổ vũ một Giáo hội “đồng nghị” không
thực sự được chú ý.
“Tôi biết rõ rằng việc nói về ‘Thượng hội đồng về tính đồng nghị’ có vẻ là điều
gì đó khó hiểu, tự tham chiếu, quá kỹ thuật và không được công chúng quan tâm”,
chính Đức Phanxicô đã thừa nhận ngay trước cuộc họp kéo dài một tháng vào năm
2023 được cho là sẽ khởi động tính đồng nghị cho Giáo hội hoàn cầu và lên đến
tuyệt đỉnh trong một cuộc họp khác một năm sau đó.
“Điều đã xảy ra,” Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã nói vào cuối tháng 8 năm 2023, “là
điều thực sự quan trọng đối với Giáo hội.”
Đối với một định chế suy nghĩ trong nhiều thế kỷ, không thể nói trước được điều
gì sẽ còn mãi và điều gì sẽ không, điều gì sẽ được phục hồi hoặc khi nào.
Tuy nhiên, hiện tại, không phải là vô lý khi cho rằng “Đồng nghị” có thể đi
theo con đường của “Huấn quyền Giáo hoàng” khác gần đây.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét