TÌNH BẠN VÀ
TÍN NHIỆM
(LND:
Một người bạn mới gửi cho tôi bài của ông Jean Vanier, một nhà triết học, thần
học, và nhân văn nổi tiếng, người Thụy Sỹ, chia sẻ về đời sống cộng đoàn. Tôi
thấy rất hay và hữu ích nên dịch để chia sẻ, vì tất cả chúng ta : giáo sỹ, tu
sỹ, giáo dân ai cũng phải sống trong cộng đoàn: gia đình, trường học, giáo xứ,
chủng viện, hội dòng, hội đồng giáo xứ, hội đồng linh mục, hội
Antôn Nguyễn Mạnh
Đồng Nhà hưu dưỡng Cần Thơ 2015
Các thiện
cảm và các ác cảm
Hai nguy
hiểm lớn của một cộng đoàn là “ các người bạn” và “các kẻ thù”. Rất mau chóng
các người giống nhau thì hợp lại với nhau; người ta thích ở cạnh những ai làm
hài lòng mình, có cùng những ý tưởng như chúng ta, có cùng những cách quan niệm
về đời sống, có cùng một lối hài hước. Người ta nuôi dưỡng nhau; làm vui thích
cho nhau: “ bạn thật tuyệt vời”, “bạn cũng vậy, bạn cũng thật tuyệt vời”, “
chúng ta đều tuyệt vời vì chúng ta là những người thông minh, là những người
láu lỉnh”. Các tình bạn loài người có thể rất mau rơi vào một câu lạc bộ những
kẻ tầm thường trong đó họ khép kín với nhau; họ làm đẹp lòng nhau và làm cho
nhau tin rằng họ là những người tốt hơn. Điều đó cản trở họ nhìn thấy sự nghèo
nàn thiêng liêng của họ và các vết thương của họ. Tình bạn lúc đó không còn là
một khuyến khích để lớn lên, để đi xa hơn, để phục vụ anh chị em mình tốt hơn,
để trung thành hơn với ơn đã được ban cho chúng ta, để chú ý hơn đến Chúa Thánh
Thần và tiếp tục bước đi qua sa mạc tới đất hứa hẹn được giải phóng. Tình bạn
trở nên bóp nghẹt và trở thành cái chặn đường ngăn cản để đi đến với người
khác, để quan tâm đến các nhu cầu của họ. Lâu dài về sau, một số tình bạn
biến đổi thành một lệ thuộc tình cảm, đó là một hình thức nô lệ.
**
*
Trong một
cộng đoàn thế nào cũng có những “ ác cảm”. Luôn luôn có những người mà với họ
tôi không thông cảm được, họ chặn tôi lại, họ nói ngược lại tôi và bóp nghẹt sự
bay bổng của đời tôi và của tự do của tôi. Sự có mặt của họ như đe dọa và gây
nên trong tôi những hung hăng hoặc một hình thức thoái lui hèn hạ. Khi có mặt
họ, tôi không thể biểu lộ chính mình và sống yên hàn. Những người khác làm phát
sinh nơi tôi những tình cảm ghen ghét và ganh tị; họ là tất cả những cái mà tôi
muốn là; sự có mặt của họ nhắc tôi nhớ đến cái mà tôi không là. Sự tỏa sáng và
trí tuệ của họ làm tôi nghĩ tới sự nghèo hèn của tôi. Những người khác lại đòi
hỏi tôi nhiều quá. Tôi không thể đáp ứng sự tìm kiếm cảm xúc không ngừng của
họ. Tôi buộc phải đẩy họ ra. Những người này là “những kẻ thù” của tôi;
họ nguy hiểm cho tôi; và dù nếu tôi không dám đón nhận thì tôi cũng ghét. Thực
ra, cái ghét này chỉ là về mặt tâm lý, chưa phải là về mặt luân lý, nghĩa là cố
ý ghét. Nhưng dẫu thế, tôi thích cho những hạng người này không tồn tại! Việc
họ biến mất, họ chết đi đối với tôi như là một giải phóng.
Thật là tự
nhiên khi trong một cộng đoàn có những gần gũi với nhau về mặt cảm tính ấy,
giống như những cái ngăn chặn giữa các cảm tính khác nhau. Những cái đó phát
xuất từ sự chưa trưởng thành về đời sống cảm xúc và từ một số lượng những yếu
tố của tuổi còn nhỏ của chúng ta mà chúng ta không có kiểm soát được. Đây không
phải là chối từ chúng.
Nếu chúng
ta để cho mình bị hướng dẫn bởi những xúc cảm của chúng ta, các phe phái sẽ họp
thành bên trong cộng đoàn. Lúc đó sẽ không còn là một cộng đoàn, là một nơi để
hiệp thông nữa, mà là những nhóm người khép kín nhiều hay ít trên chính họ và
ngăn chặn tương quan với những người khác. Khi vào trong một số cộng đoàn, ta
sẽ sớm thấy những căng thẳng và những chiến tranh ngấm ngầm này.
Mọi người
không nhìn thẳng vào nhau. Khi họ đi ngang nhau trong các hành lang, họ như
những con tàu trong đêm. Một cộng đoàn chỉ là một cộng đoàn khi mà đa số các
thành viên quyết định cách có ý thức để bẻ gẫy những rào cản và ra khỏi cái tổ
kén của “ các tình bạn” để ra tay cứu giúp “ các kẻ thù”.
Nhưng đó
là một con đường dài. Một cộng đoàn không được làm thành trong một ngày. Thực
ra không bao giờ cộng đoàn được hoàn thành. Cộng đoàn luôn luôn phải tiệm tiến
dần dần hoặc là tới một tình yêu lớn hơn, hoặc là thụt lùi, tùy theo mọi người
chấp nhận hoặc từ chối đi xuống trong đường hầm đau khổ để sống lại trong Thánh
Thần.
[...]
Sự
tín nhiệm lẫn nhau.
Giữa lòng
cộng đoàn có sự tín nhiệm lẫn nhau giữa người này với người kia, phát sinh từ
sự tha thứ hàng ngày và từ sự nhìn nhận những yếu đuối của chúng ta, những
nghèo hèn của chúng ta và của những người khác. Nhưng sự tín nhiệm
này không phát sinh trong một ngày đâu. Chính vì thế phải có thời gian để làm
thành một cộng đoàn. Khi một người vào trong một cộng đoàn, họ luôn đóng một
vai trò nào đó vì họ muốn hòa hợp với điều gì những người khác chờ đợi nơi họ.
Dần dần họ khám phá ra rằng những người khác yêu họ như họ là và tín nhiệm họ.
Nhưng sự tín nhiệm là một việc cần được thử nghiệm và luôn luôn lớn lên.
Các đôi
bạn trẻ mới cưới yêu nhau có thể là nhiều, nhưng tình yêu ấy đôi khi có một yếu
tố nông cạn và kích thích nó gắn kết với việc khám phá mà đôi bạn mới thực
hiện. Tình yêu chắc hẳn phải sâu hơn giữa các đôi bạn có tuổi đã sống những thử
thách chung với nhau và biết rằng bạn của mình sẽ trung tín cho đến chết. Họ
biết rằng không có gì có thể phá vỡ sự hiệp nhất của họ.
Chuyện
cũng giống như thế trong các cộng đoàn chúng ta: thường chỉ sau nhiều đau khổ,
nhiều khó khăn rất lớn, nhiều căng thẳng đã thử thách lòng trung tín của họ mà
sự tín nhiệm lớn lên. Một cộng đoàn mà có sự tín nhiệm thành thật với nhau là
một cộng đoàn không thể lay chuyển được.
**
*
Tôi càng
ngày càng khám phá ra cái khó khăn nhất cho nhiều người trong chúng ta đang
sống đời sống cộng đoàn đó là sự thiếu tín nhiệm vào chính chúng ta. Chúng ta
có ấn tượng rằng chúng ta không đáng yêu tự thâm sâu của con người mình, và
rằng nếu những người khác nhìn thấy chúng ta như chúng ta là, họ vứt bỏ chúng
ta đi. Chúng ta sợ về tất cả những gì trong chúng ta còn tối tăm, về những khó
khăn của chúng ta trong đời sống xúc cảm hoặc đời sống tính dục. Chúng ta sợ
không có thể yêu thương thực sự. Chúng ta đi qua rất mau từ lên cao đến suy sụp
xuống. Nhưng cả lên cả xuống chỉ là diễn tả cái mà chúng ta thực sự là vậy. Làm
sao xác tín rằng chúng ta được yêu thương trong sự nghèo khó và yếu đuối của
chúng ta và rằng chúng ta có thể cũng yêu thương như vậy?
Đó chính
là bí quyết để lớn lên trong cộng đoàn. Nó có đến do một ân huệ của Chúa mà có
thể được chuyển qua từ những người khác không? Khi dần dần chúng ta khám phá
rằng Chúa và các người khác tín nhiệm chúng ta, thì chúng ta mới dễ tín nhiệm
vào chính chúng ta và sự tín nhiệm của chúng ta trong những người khác có thể
lớn lên.
**
*
Sống trong
cộng đoàn, chính là khám phá và yêu mến cái bí quyết của con người riêng tư của
mình trong cái độc đáo của nó. Chỉ có như thế ta mới trở thành tự do. Lúc đó ta
không sống theo những ước muốn của người khác hoặc theo một nhân vật nào đó,
nhưng sống từ lời mời gọi sâu sa của bản thân mình, và ta trở nên tự do, tự do
yêu thương người khác như họ là chứ không phải như ta muốn họ là.
**
*
Quyền được
là chính mình.
Tôi luôn
muốn viết một cuốn sách có tên là Quyền được là tồi tệ. Có thể nói
đúng hơn là: Quyền được là chính mình. Một trong những khó khăn lớn của
đời sống cộng đoàn là người ta đôi khi bắt buộc mọi người phải là khác với
người mà người ấy là; người ta gắn trên họ một lý tưởng mà họ phải thuận theo.
Lúc đó người ta chờ đợi quá nhiều nơi họ và rất mau họ xét đoán và dán nhãn
hiệu cho họ. Nếu họ không làm sao đồng nhất hóa mình với hình ảnh hoặc lý
tưởng mà người ta tạo ra cho họ, họ sợ không còn được yêu mến nữa, hoặc ít ra,
sợ làm người ta thất vọng. Và họ tự cảm thấy bị bó buộc che giấu mình sau một
cái mặt nạ.
Đôi khi họ
thành công trong việc đồng nhất hóa mình với hình ảnh đó; họ đi đến chỗ tuân
theo luật lệ của cộng đoàn. Nhìn bề ngoài điều đó có thể cho họ cảm giác họ
hoàn hảo, nhưng đó là một ảo tưởng. Trong một cộng đoàn, vấn đề không phải là
có những người hoàn hảo. Một cộng đoàn được hình thành bởi những người liên
kết, người này với người kia, mỗi người được làm thành bởi sự pha trộn tốt và
xấu, bóng tối vá ánh sáng, yêu thương và hận thù.
Và cộng
đoàn chỉ là thứ đất nơi mà mỗi người có thể lớn lên không sợ hãi để tới chỗ họ
giải phóng được các sức mạnh của tình yêu đang ẩn giấu trong họ. Và chỉ có thể
có tăng trưởng được nếu ta nhận biết rằng nó có thể được, và sự tăng trưởng sẽ
không bao giờ hoàn tất nếu ngăn cản những con người tự nhận biết mình và tự
chấp nhận mình như họ là.
Họ có
quyền là tồi tệ, và có đầy bóng tối bên trong họ, đầy xó xỉnh còn cứng cỏi
trong trái tim họ nơi đang ẩn giấu sự ganh tị và cả ghen ghét nữa? Những ganh
tị này, những bất an này thuộc về bản tính đã bị tổn thương của chúng ta. Chính
đó là thực tại của chúng ta. Cần phải học tập để chấp nhận chúng, để sống với
chúng mà không gây thảm kịch, và dần dần, tự biết mình được tha thứ, để đi tới
giải phóng.
Tôi trông
thấy trong các cộng đoàn nhiều con người mang gánh nặng của một tình trạng tội
lỗi vô ý thức; họ có ấn tượng rằng họ không phải là cái mà họ phải trở thành.
Họ cần được làm cho vững tin và được khuyến khích để biết tín nhiệm. Phải giúp
họ cảm nghiệm rằng họ có thể chia sẻ ngay cả sự yếu đuối của họ mà không bị
loại bỏ.
**
*
Trong chúng ta có một phần
đã sáng sủa, đã trở lại. Và rồi có cái phần còn ở trong bóng tối. Một cộng đoàn
không được làm thành chỉ bởi những người đã trở lại. Nó được làm thành bởi tất
cả những yếu tố trong con người chúng ta đang cần được biến đổi, thanh tẩy, gọt
giũa. Cộng đoàn cũng được làm thành bởi “ những người chưa trở lại.”
[...]
Được Chúa
mời gọi đúng như chúng ta là.
Chúng ta
có thể chọn sống trong một cộng đoàn bởi vì cộng đoàn có sức năng động, nồng ấm
và tỏa sáng. Chính ở đó chúng ta vui sướng. Nhưng xảy ra một khủng hoảng với
những căng thẳng và náo động, chúng ta bắt đầu nghi ngờ về sự khôn ngoan của
việc chúng ta chọn: “Có thể tôi bị lầm.”
Nếu chúng
ta vào trong cộng đoàn bằng cách theo sự chọn lựa của bản thân, chúng ta sẽ chỉ
ở lại khi chúng ta có ý thức rằng thực ra, chính là Chúa đã chọn chúng ta cho
cộng đoàn này. Chỉ khi đó chúng ta sẽ tìm thấy sức mạnh bên trong để sống những
thời gian có xáo trộn.
Đây có
phải chuyện cũng giống như chuyện hôn nhân không? Dây liên kết trở nên thực sự
sâu xa khi người chồng và người vợ đều ý thức rằng chính Chúa đã hợp nhất họ
lại để người này trở nên dấu hiệu tình thương và tha thứ cho người kia.
**
*
Parker
J.Palmer có viết: “ Sau hết cộng đoàn là một hiện tượng tôn giáo. Không có cái
gì có thể liên kết chúng với nhau những con người bướng bỉnh và bị tổn thương,
nếu không phải là một sức mạnh siêu việt.”
Và tôi
muốn thêm rằng không có một thực tại nào có thể dẫn đưa chúng ta vào trung tâm
của sự tha thứ, và làm chúng ta mở ra với người khác, nếu không là một Thiên
Chúa Đấng yêu thương và tha thứ.
Henri
Nouwen nói rằng sự cô tịch đích thực, không chống lại đời sống cộng đoàn, mà là
nơi tuyệt hảo để chúng ta có ý thức rằng chúng ta được hợp nhất trước khi sống
chung với nhau và rằng cộng đoàn không phải là sự sáng tạo của ý muốn loài
người nhưng là một đáp trả của Kitô hữu đối với thực tại của sự hợp nhất của
chúng ta. Các cộng đoàn cổ xưa biết rằng trải qua những năm và những lúc khó
khăn ở cộng đoàn, không phải những người dùng sức mạnh của ý chí họ đã chịu
đựng được, nhưng là chính Chúa đã gìn giữ cộng đoàn hiệp nhất. Quả thực,
người ta không phải là một cộng đoàn bởi vì người ta có một dự án chung, cũng
không phải bởi vì người ta yêu thương nhau, nhưng bởi vì người ta đã được Chúa
mời gọi chung với nhau.
Jean
Vanier, Cộng đoàn nơi có tha thứ và lễ hội.
Fleurus/
Bellarmin, 1989, trang 38 -51
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét