09.05.2025: THỨ SÁU TUẦN III PHỤC SINH

 

09/05/2025

Thứ Sáu tuần 3 Phục Sinh

 

Bài Ðọc I: Cv 9, 1-20

“Người này là lợi khí Ta chọn, để mang danh Ta đến trước mặt các dân tộc”.

Trích sách Tông đồ Công vụ.

Trong những ngày ấy, Sao-lô còn mải say mê hăm dọa giết các môn đồ Chúa, ông đến thượng tế, xin chứng minh thư gởi đến hội đường ở Ða-mát, để nếu gặp ai theo đạo ấy bất luận nam nữ, ông trói đem về Giê-ru-sa-lem. Ðang khi đi đường lúc đến gần Ða-mát, bỗng nhiên một luồng ánh sáng từ trời chiếu xuống bao phủ lấy ông, ông ngã xuống đất và nghe tiếng phán rằng: “Sao-lô, Sao-lô, sao ngươi bắt bớ Ta?” Ông thưa: “Lạy Ngài, Ngài là ai?” Chúa đáp: “Ta là Giê-su mà ngươi đang bắt bớ; giơ chân đạp mũi nhọn thì khổ cho ngươi”. Sao-lô run sợ và kinh hoàng hỏi rằng: “Lạy Chúa, Chúa muốn con làm gì?” Chúa phán: “Hãy chỗi dậy, vào thành, và ở đó người ta sẽ nói cho ngươi phải làm gì”. Những kẻ đồng hành với ông đứng lại, hoảng hốt; họ nghe rõ tiếng mà không thấy ai. Sao-lô chỗi dậy khỏi đất, mắt ông vẫn mở, mà không trông thấy gì. Người ta cầm tay dẫn ông vào thành Ða-mát; ông ở lại đấy ba ngày mà không thấy, không ăn, cũng không uống.

Bấy giờ ở Ða-mát, có một môn đồ tên là Kha-na-ni-a; trong một thị kiến, Chúa gọi ông rằng: “Kha-na-ni-a”. Ông thưa: “Lạy Chúa, này con đây”. Chúa phán: “Hãy chỗi dậy và đến phố kia gọi là phố “Thẳng”, và tìm tại nhà Giu-đa một người tên là Sao-lô, quê ở Tarsê; ông ta đang cầu nguyện”. (Sao-lô cũng thấy một người tên Kha-na-ni-a bước vào, và đặt tay trên ông để ông được sáng mắt). Kha-na-ni-a thưa: “Lạy Chúa, con đã nghe nhiều người nói về người này rằng: ông đã gây nhiều tai ác cho các thánh của Chúa tại Giê-ru-sa-lem; tại đây, ông đã được các vị thượng tế cho phép bắt trói tất cả những ai kêu cầu danh Chúa”. Nhưng Chúa phán: “Cứ đi, vì người này là lợi khí Ta đã chọn, để mang danh Ta đến trước dân ngoại, vua quan và con cái Ít-ra-en. Ta sẽ tỏ cho nó biết phải chịu nhiều đau khổ vì danh Ta”. Kha-na-ni-a ra đi, bước vào nhà, và đặt tay trên Sao-lô mà nói: “Anh Sao-lô, Chúa Giê-su, Ðấng hiện ra với anh trên đường đi đến đây, sai tôi đến cùng anh, để anh được thấy và được tràn đầy Thánh Thần”. Tức thì có thứ gì như những cái vảy rơi khỏi mắt ông, và ông được sáng mắt; ông chỗi dậy chịu phép rửa, và sau khi ăn uống, ông được lại sức. Ông ở lại ít ngày cùng với các môn đồ thành Ða-mát. Và lập tức ông rao giảng trong các hội đường rằng: Ðức Giê-su là Con Thiên Chúa.

Ðó là lời Chúa.

 

Ðáp Ca: Tv 116, 1. 2

Ðáp: Hãy đi rao giảng Tin Mừng khắp thế gian (Mc 16, 15).

Hoặc đọc: Alleluia.

Xướng: Toàn thể chư dân, hãy khen ngợi Chúa! Hết thảy các nước, hãy chúc tụng Người.

Xướng: Vì tình thương Chúa dành cho chúng tôi thực là mãnh liệt, và lòng trung thành của Chúa tồn tại muôn đời.

 

Alleluia: Ga 14, 16

Alleluia, alleluia! – Thầy sẽ xin Chúa Cha, và Người sẽ ban cho các con một Ðấng Phù Trợ khác, để ở cùng các con luôn mãi. – Alleluia.

 

Phúc Âm: Ga 6, 52-59

“Thịt Ta thật là của ăn, Máu Ta thật là của uống”.

Tin Mừng Chúa Giê-su Ki-tô theo Thánh Gio-an.

Khi ấy, những người Do-thái tranh luận với nhau rằng: “Làm sao ông này có thể lấy thịt mình mà cho chúng ta ăn được?”

Bấy giờ Chúa Giê-su nói với họ: “Thật, Ta bảo thật các ngươi: Nếu các ngươi không ăn thịt Con Người và uống máu Ngài, các ngươi sẽ không có sự sống trong các ngươi. Ai ăn thịt Ta và uống máu Ta thì có sự sống đời đời, và Ta, Ta sẽ cho kẻ ấy sống lại ngày sau hết. Vì thịt Ta thật là của ăn, và máu Ta thật là của uống. Ai ăn thịt Ta và uống máu Ta, thì ở trong Ta, và Ta ở trong kẻ ấy. Cũng như Cha là Ðấng hằng sống đã sai Ta, nên Ta sống nhờ Cha, thì kẻ ăn Ta, chính người ấy cũng sẽ sống nhờ Ta. Ðây là bánh bởi trời xuống, không phải như cha ông các ngươi đã ăn man-na và đã chết. Ai ăn bánh này sẽ sống đời đời”.

Người giảng dạy những điều này tại Hội đường Ca-phác-na-um.

Ðó là lời Chúa.

 

Chú giải về Tông Đồ Công vụ 9,1-20

Bài đọc hôm nay đề cập đến một trong những bước ngoặt lớn trong sự phát triển của cộng đồng Kitô giáo sơ khai và thực sự là tương lai của toàn thể Giáo hội trong nhiều thế kỷ tới. Luca đưa ra ba lời tường thuật trongTông Đồ Công vụ (9,1-20; 22,5-16; 26,10-18) về sự kiện quan trọng này. Lời tường thuật thứ hai và thứ ba được đưa ra bằng chính lời của Phao-lô như một phần của các bài diễn văn mà ông đã đưa ra. Phao-lô cũng nói về trải nghiệm này trong Thư gửi tín hữu Ga-lát (Gl 1,12-17). Sự việc này có lẽ xảy ra vào năm 36 sau Công nguyên, khoảng 12 năm trước Công đồng Giê-ru-sa-lem, mở đường cho Dân ngoại được sáp nhập hoàn toàn vào cộng đồng Kitô giáo. Hội đồng được tổ chức vào năm 49 sau Công nguyên.

Sao-lô, chúng ta được kể lại, là:

… vẫn còn thở ra những lời đe dọa và giết người chống lại các môn đệ của Chúa…

Chúng ta biết rằng ông đã trực tiếp liên quan đến vụ giết Tê-pha-nô, nhưng có những gợi ý, từ chính Phao-lô, rằng những người khác đã chết hoặc gần chết vì hành động của ông (xem Tông Đồ Công vụ 22,4; 26,10).

Mục tiêu tiếp theo của ông là những người theo đạo Thiên chúa ở Đa-mát. Để làm được điều này, ông đã nhận được thư ủy quyền từ vị thượng tế, có thể là Cai-pha. Tòa công luận Sanhedrin có thẩm quyền đối với người Do Thái không chỉ ở Giu-đê-a, mà còn ở những nơi khác trong cộng đồng Do Thái lưu vong. Người La Mã công nhận quyền tài phán của vị thượng tế đối với các thành viên của cộng đồng Do Thái ngay cả bên ngoài Palestine và theo 1 Ma-ca-bê (15,21), điều này thậm chí bao gồm cả quyền dẫn độ.

Đa-mát nằm ở tỉnh Syria của La Mã và là thành phố quan trọng gần nhất bên ngoài Palestine. Thành phố này cách Jerusalem khoảng 250 km (150 dặm) về phía bắc và phải mất bốn đến sáu ngày để đến đó. Nơi đây có một cộng đồng Do Thái đông đảo.

Sứ mệnh của Sao-lô là tìm kiếm những người đàn ông và phụ nữ “thuộc về Đạo” và đưa họ trở về Jerusalem trong xiềng xích, nơi họ có thể bị xét xử và thậm chí có thể bị kết án tử hình. ‘Những người theo Đạo’ là tên gọi của những người theo đạo Thiên chúa đầu tiên và ám chỉ đến mô hình cuộc sống đặc trưng của những người theo đạo Thiên chúa. Thuật ngữ này xuất hiện nhiều lần trong Tông Đồ Công vụ và chỉ ở đó. Tất nhiên, chúng ta nhớ rằng Chúa Giêsu đã nói:

Ta là đường đi, là lẽ thật và là sự sống. (Gioan 14,6)

Trên đường đi, Sao-lô đột nhiên được bao quanh bởi một luồng sáng chói và ngã xuống đất. (Chúng ta được kể trong Tông Đồ Công vụ 26,13 rằng lúc đó khoảng giữa trưa.) Cùng lúc đó, ông nghe thấy một giọng nói nói rằng,

Sao-lô, Sao-lô, tại sao ngươi bắt bớ ta?

Phao-lô trả lời bằng một câu hỏi khác, “Thưa Chúa, Ngài là ai?” Theo truyền thống của giáo sĩ Do Thái, một giọng nói vô hình như vậy sẽ được hiểu là tiếng nói của chính Chúa. Việc lặp lại tên Sao-lô một cách trang trọng (“Sao-lô, Sao-lô…”) và ánh sáng rực rỡ gợi ý cho ông rằng ông đang ở trước mặt một vị thần và do đó ông sử dụng cách xưng hô “Chúa” (Kyrie).

Câu trả lời mà ông nhận được là:

Ta là Chúa Giê-su, người mà ngươi đang bắt bớ.

Ở đây chúng ta thấy Chúa Giê-su đồng nhất mình hoàn toàn với những người theo Ngài.

Quả thật, ta bảo các ngươi, hễ các ngươi đã làm như vậy cho một trong những anh em bé nhỏ nhất của ta đây, tức là đã làm cho ta vậy. (Mát-thêu 25,40)

và

Ai tiếp đón các ngươi tức là tiếp đón ta, và ai tiếp đón ta tức là tiếp đón Đấng đã sai ta.

(Mát-thêu 10,40)

Trong các lá thư Tân Ước, chính Phao-lô là người sau này nhắc nhở chúng ta rằng cộng đồng Ki-tô là Thân thể của Đấng Ki-tô Phục sinh. Tấn công Thân thể tức là tấn công chính Đấng Ki-tô.

Sao-lô được bảo đi vào thành Đa-mát, nơi ông sẽ được chỉ dẫn thêm. Những người bạn đồng hành của Sao-lô có thể nghe thấy những gì đang được nói, nhưng không thể nhìn thấy gì. Trong khi đó, Sao-lô đứng dậy, không thể nhìn thấy gì, mặc dù mắt ông vẫn mở. Những người bạn đồng hành của ông dẫn Sao-lô mù lòa và bất lực đến thành phố. Viên chức mới nắm toàn quyền gần như bất lực. Trong suốt ba ngày, ông không thể nhìn thấy gì và ông đã ăn chay hoàn toàn. Biểu tượng này có vẻ rất rõ ràng: Sao-lô, người rất tự tin rằng mình nắm giữ chân lý, được cho là rất thiếu sót trong tầm nhìn của mình về chân lý.

Trong khi đó, một Ki-tô hữu tên là Kha-na-ni-a được bảo đến một ngôi nhà ở Đa-mát, nơi Sao-lô sẽ được tìm thấy đang cầu nguyện. Ông được bảo đến Phố Thẳng, có lẽ là con phố dài, thẳng tắp vẫn chạy qua thành phố từ đông sang tây, và rất trái ngược với nhiều con phố quanh co khác của thành phố.

Không có gì ngạc nhiên khi Kha-na-ni-a khá miễn cưỡng đến thăm người đàn ông đã bắt giữ những người theo đạo Ki-tô ở khắp mọi nơi và nói rằng:

Lạy Chúa, tôi đã nghe nhiều người nói về người đàn ông này, anh ta đã làm bao nhiêu điều ác với các thánh đồ của Chúa ở Jerusalem…

Thuật ngữ “các thánh đồ” ban đầu được áp dụng cho người dân Israel nhưng sau đó trở thành thuật ngữ thông thường dành cho những người theo đạo Ki-tô. Thuật ngữ này xuất hiện nhiều lần trong các lá thư của Phao-lô. Vì Đức Chúa Trời là Đấng Thánh, nên những người được thánh hiến để phục vụ Ngài cũng có thể được gọi là ‘thánh đồ’.

Nhưng Chúa nhấn mạnh:

Hãy đi, vì người ấy là khí cụ mà Ta đã chọn để mang danh Ta đến trước mặt dân ngoại, vua chúa và dân Israel; chính Ta sẽ cho người ấy thấy phải chịu đau khổ biết bao vì danh Ta.

Thật là một diễn biến phi thường! Đường lối của Chúa kỳ lạ biết bao! Chúng thường đi ngược lại mọi giả định và kỳ vọng của chúng ta biết bao! Người đàn ông, người Pharisiêu tận tụy, người đã quyết tâm xóa bỏ con đường Ki-tô, sẽ trở thành khí cụ được Chúa Giêsu chọn để truyền bá danh Người giữa những người không phải là người Do Thái, cho đến nay vẫn bị coi là những kẻ ngoại đạo hoàn toàn. Ông sẽ trở thành một trong những trụ cột chính, cùng với Phê-rô, với tư cách là người sáng lập ra Ki-tô giáo. Thông qua các tác phẩm của mình, ảnh hưởng của ông sẽ rất lớn trong những thế kỷ tiếp theo, cho đến tận thế hệ của chúng ta. Và trong quá trình đó, ông sẽ phải trả giá đắt bằng sự hy sinh và đau khổ cá nhân.

Sau đó, Kha-na-ni-a đến nhà. Ông gọi Sao-lô, người mà ông rất miễn cưỡng gặp, là "anh em" của mình. Ông nói rằng ông được Chúa sai đến, chính là người đã hiện ra với Sao-lô trên đường. Chúa Giêsu Phục sinh thực sự đã hiện ra với Sao-lô; đó không chỉ là một thị kiến. Chính trên ‘sự nhìn thấy’ này mà Sao-lô sẽ dựa vào phẩm chất của mình để trở thành một Tông đồ.

Sau đó, Kha-na-ni-a đặt tay lên Sao-lô, ban cho ông món quà là Thánh Linh của Chúa Giê-su. Ngay lập tức, vảy mù lòa rơi khỏi mắt Sao-lô và ông có thể nhìn thấy lại.

Sao-lô đứng dậy—gợi ý về sự phục sinh và cuộc sống mới—và được rửa tội. Ông bắt đầu ăn lại và lấy lại sức. Và, gần như ngay lập tức, kẻ ngược đãi những người theo đạo Thiên chúa đã thở ra những lời đe dọa giết người đã đến các giáo đường Do Thái để tuyên bố Chúa Giêsu là Con của Thiên Chúa.

Một lần nữa, chúng ta thấy những cách kỳ lạ của Chúa. Kha-na-ni-a, người đã ‘tiếp nhận’ Phao-lô vào cộng đồng Ki-tô giáo, là người chỉ xuất hiện ở đây và không bao giờ xuất hiện nữa. Theo mọi cách khác, ông là một thành viên rất tầm thường của cộng đồng. Ông ấy giống như hầu hết chúng ta về mặt đó nhưng, giống như ông ấy, Chúa cũng có thể gửi một Sao-lô/Phao-lô vào cuộc sống của chúng ta và yêu cầu chúng ta—mặc dù chúng ta cảm thấy mình không quan trọng—làm đại diện để đưa người này đến với Chúa. Trong cuộc đời của mỗi nhà lãnh đạo hoặc nhà tiên tri vĩ đại của Giáo hội, có hàng trăm người vô danh đã đóng vai trò quan trọng trong việc họ trở thành con người như vậy.

Bây giờ, Phao-lô có thể nhìn thấy, nhưng không chỉ về mặt thể chất. Ông có thể nhìn thấy sự thật về Chúa Giê-su và sự không đầy đủ trong những ý tưởng trước đây của chính ông, bất kể chúng có chân thành đến đâu. Bây giờ, ông đã sẵn sàng để chịu phép Rửa tội và lần đầu tiên kể từ trải nghiệm trên đường đến Đa-mát, ông đã phá vỡ sự kiêng ăn của mình.

Một chương hoàn toàn mới trong sự phát triển của Giáo hội sơ khai sắp bắt đầu. Rõ ràng là có rất nhiều điều để chúng ta suy ngẫm trong cuộc sống của chính mình, về cách chúng ta đối xử với người khác, về sự mù quáng của chúng ta và nhu cầu cải đạo liên tục của chúng ta, và về trách nhiệm của chúng ta trong việc chia sẻ đức tin của mình với người khác.

 

Chú giải về Gioan 6,52-59

Cuộc thảo luận về Chúa Giêsu là Bánh Sự Sống tiếp tục trong Phúc Âm hôm nay. Có thể hiểu được là người Do Thái vô cùng sốc trước lời mời gọi của Chúa Giêsu ăn thịt và uống máu Người. Nghe có vẻ giống như một công thức thô sơ cho việc ăn thịt người. Nếu chúng ta đặt mình vào vị trí của họ và nghe những lời đó lần đầu tiên, chúng ta cũng có thể thấy chúng rất kỳ lạ, nói một cách nhẹ nhàng.

Đối với người Do Thái, điều đó thậm chí còn sốc hơn vì họ vô cùng tôn kính, thậm chí là sợ máu. Đó là nguồn sống và không bao giờ được chạm vào. Tiếp xúc với máu tức là trở nên ô uế về mặt nghi lễ.

Trong dụ ngôn về Người Samari nhân hậu (Luca 10,30-37), một trong những lý do khiến thầy tế lễ và người Lê-vi không đến giúp người đàn ông bị thương nằm trên đường giữa Jericho và Jerusalem gần như chắc chắn là vì anh ta đang chảy máu và họ đang trên đường đến Đền thờ để cầu nguyện hoặc dâng lễ tế. Người phụ nữ bị bệnh chảy máu kinh niên (Mác-cô 5,25-34) không dám tiết lộ bản thân với đám đông hoặc thậm chí với Chúa Giêsu vì bà không nên ở quá gần mọi người. Bà có thể bị tổn hại nếu họ biết.

Cho đến ngày nay, người Do Thái chỉ ăn thịt đã được rút hết máu (kosher). Và ở đây, Chúa Giêsu mời gọi, thậm chí bảo mọi người uống máu của chính Ngài! Chúng ta đã nghe những lời này quá nhiều lần đến nỗi chúng không còn tác động nữa. Tuy nhiên, Chúa Giêsu không hề xin lỗi về những gì Ngài đã nói. Ngược lại, Ngài nói với những người nghe rằng nếu họ không ăn thịt và uống máu Ngài, họ sẽ không có sự sống. Những ai ăn và uống thì được đảm bảo sự sống. Bởi vì thịt của Chúa Giêsu là thức ăn thật và máu của Ngài là thức uống thật:

…bất kỳ ai ăn Ta sẽ sống nhờ Ta.

Chúng ta phải hiểu thế nào về tất cả những điều này? Những từ này có nghĩa là gì? Rõ ràng là chúng không được hiểu theo nghĩa đen. Thay vào đó, ăn thịt Chúa Giêsu và uống máu Người là đồng hóa hoàn toàn vào chính con người chúng ta toàn bộ cách suy nghĩ và hành động của Chúa Giêsu, chính là Ngôi vị của Chúa Giêsu. Có thể nói như Phaolô:

… không còn là tôi sống nữa, nhưng là Chúa Kitô sống trong tôi. Và cuộc sống mà tôi hiện đang sống trong xác thịt, tôi sống trong đức tin của Con Thiên Chúa, Đấng đã yêu tôi và hiến mình vì tôi.

(Gl 2,20)

Mình và Máu Chúa Kitô không chỉ được hiểu trong bối cảnh ‘rước lễ’ trong Bí tích Thánh Thể. Chắc chắn có những tham chiếu về Bí tích Thánh Thể trong những gì Chúa Giêsu nói, nhưng chúng ta cần hiểu Bí tích Thánh Thể như một bí tích hoặc dấu chỉ của mối quan hệ rộng lớn hơn nhiều với Chúa Giêsu.

Bí tích Thánh Thể chủ yếu là lễ kỷ niệm cộng đồng về những gì chúng ta là—anh chị em là Thân thể Chúa Kitô cho nhau và cho toàn thế giới. Thịt và máu Chúa Giêsu đến với chúng ta qua Lời mà chúng ta nghe trong Phụng vụ Thánh Thể, cũng như trong việc chia sẻ Bánh và Chén. Nhưng Chúa Giêsu cũng đến với chúng ta qua mọi kinh nghiệm yêu thương mà chúng ta có trong cộng đồng. Bí tích Thánh Thể không phải là toàn bộ việc chúng ta ăn và uống Mình và Máu Chúa Kitô. Đó là lễ cử hành bí tích chỉ ra toàn bộ kinh nghiệm của chúng ta khi gặp gỡ Chúa Giêsu trong cuộc sống của chúng ta. Đó là điều gì đó nên xảy ra trong suốt cả ngày của chúng ta bất kể chúng ta ở đâu, bất kể chúng ta đang làm gì.

 

https://livingspace.sacredspace.ie/e1036g/

 

Suy Niệm: Ăn thịt uống máu

Chúa ban cho ta Thịt và Máu Chúa. Đó là bí tích Thánh Thể. Là Sự Sống Muôn Đời. “Ai ăn Thịt và uống Máu Tôi, thì được sống muôn đời”. Nhưng sự sống này không phải là bùa chú tự nhiên thành. Cần phải ăn uống theo qui định. Hôm nay Chúa dạy ta qui định đó.

Qui định thứ nhất: “Ai ăn Thịt và uống Máu Tôi, thì ở lại trong Tôi, và Tôi ở lại trong người ấy”. Cuộc trao đổi phải có hai chiều. Cho đi và nhận lãnh. Hai động từ “ở lại” thuộc hai chiều trao đổi. Ta ở lại trong Chúa. Chúa ở lại trong ta. Ở lại là biến đổi. Chúa ở lại trong ta nên đã biến đổi nên giống ta. Chúa đã từ trời xuống thế. Thiên Chúa đã trở nên con người. Sống như con người. Đói khát như con người. Đau khổ như con người. Chết như con người. Ta muốn ở lại trong Chúa cũng phải biến đổi nên giống Chúa. Thánh thiện như Chúa. Yêu thương như Chúa. Quảng đại như Chúa. Điều này được khẳng định bằng qui định thứ hai.

Qui định thứ hai: “Như Chúa Cha là Đấng Hằng Sống đã sai Tôi và Tôi sống nhờ Chúa Cha thế nào, thì kẻ ăn Tôi, cũng sẽ nhờ Tôi mà được sống như vậy”. Chúa Giê-su sống nhờ Chúa Cha. Từ suy nghĩ, lời nói đến hành động, Chúa Giê-su không nói gì làm gì tự mình, theo ý riêng. Nhưng tất cả đều phát xuất từ Chúa Cha, theo ý Chúa Cha. “Lương thực của Ta là làm theo ý Đấng đã sai Ta”(Ga 4,34). Thậm chí đến cả cái chết. Chúa Giêsu “đã vâng lời cho đến nỗi bằng lòng chịu chết và chết trên thánh giá”(Pl 2,8). Ta cũng phải sống nhờ Chúa Giê-su như vậy. Không nghĩ tưởng, nói năng, hành động gì theo ý riêng. Nhưng lời nói, tư tưởng và hành động của ta phải là của Chúa Giê-su.

Để Chúa Giê-su ở lại trong ta ta phải từ bỏ mình. Ta phải từ bỏ máu thịt hay chết, tội lỗi, trần tục của mình để Máu Thịt hằng sống, thánh thiện, thần linh của Chúa Giê-su Thánh Thể ở lại trong ta.

Thánh Phao-lô được Chúa chuẩn bị cho cuộc kết hợp sâu xa với Chúa. Nên hôm nay Chúa bắt ngài phải từ bỏ con người cũ. Phải ngã xuống con người cao ngạo. Phải đui mù con người tự hào thông minh khôn ngoan. Phải đánh gục con người cứng cỏi. Thánh Phao-lô đã ngoan ngoãn từ bỏ hết. Để Thiên Chúa chiếm đoạt. Để từ nay không còn sống cho mình nữa. Mà sống cho Chúa. Ngài đã thay máu thay thịt mình bằng Máu Thịt Chúa Giêsu. Ngài đã bắt đầu cuộc sống thần linh. Ngài đã bắt đầu cuộc sống vĩnh cửu.

(TGM Giuse Ngô Quang Kiệt)