“Đời sống nội tâm”, lời dạy của Thánh Augustinô và giáo
huấn của Đức Thánh Cha Lêô XIV
Trái tim, Lời Chúa, hành động, là những từ khóa của các bài
giảng, sứ điệp, các bài giáo lý và phát biểu trong hai tháng qua của Đức Thánh
Cha Lêô XIV, được rút ra từ lời dạy và kinh nghiệm sống của Thánh Augustinô.
Vatican News
Những nét đặc trưng của linh đạo Augustinô và một số chủ đề
gắn liền với kinh nghiệm sống của thánh nhân đã được thể hiện rõ qua các bài
nói chuyện, bài giảng, sứ điệp và các bài giáo lý của Đức Thánh Cha Lêô XIV
trong hai tháng đầu tiên của triều Giáo hoàng. Trong những lời này, được chia sẻ
với Giáo hội và thế giới, chúng ta nhận thấy Đức Thánh Cha chú trọng đến đời sống
nội tâm, xét mình, những suy tư sâu xa và phân tích sâu sắc, vốn là những đặc
điểm đã tạo nên hành trình hiện sinh của vị Giám mục thành Hippo.
Khả năng nhìn vào nội tâm, cảm xúc, tình cảm, những chuyển động
của con tim, lo âu và khắc khoải, niềm vui và ước mơ, khát vọng và lo lắng, tất
cả điều ấy đều được thể hiện trong các tác phẩm của vị giáo phụ vĩ đại của Giáo
hội, và mang lại cho độc giả những công cụ cần thiết để khởi hành một cuộc hành
trình nội tâm dẫn đến Thiên Chúa.
Với sự trợ giúp của các Thư Thánh Phaolô, thánh Augustinô đã
đi đến kết luận rằng Chúa Kitô chính là Đường, là Sự Thật và là Sự Sống. Người
là Đấng trung gian giữa Thiên Chúa và con người, là Sự Khôn Ngoan nhập thể, là
Đấng Cứu Chuộc khiêm nhường của nhân loại, Đấng đã từ bỏ sự ngang hàng với
Thiên Chúa để trở nên giống như loài người, hầu cứu độ con người.
Tìm trong tâm hồn những gì đang tìm kiếm bên ngoài
Toàn bộ hành trình của triết gia xứ Tagaste - từ năm 19 đến
33 tuổi, thời gian dành toàn tâm cho triết học để tìm kiếm sự khôn ngoan trong
một cuộc thăng tiến hướng đến hạnh phúc, cho đến khi hoàn toàn gắn bó với Chúa
Kitô - dạy rằng, con người, để nhận biết Thiên Chúa, trước tiên phải nhận biết
chính mình, phải vượt lên khỏi vẻ bề ngoài để đạt đến nội tâm, nơi ánh sáng của
Thiên Chúa ngự trị và hình ảnh của Người được in sâu. Đó là lý do tại sao
trong tác phẩm Tôn giáo đích thực, Thánh Augustinô đã viết: “Đừng
đi tìm bên ngoài con, hãy trở về với chính mình, chân lý cư ngụ nơi con người nội
tâm”.
Và trong tác phẩm Tự thú, Thánh Augustinô khuyên
hãy tìm kiếm “trong tâm hồn Đấng mà chúng ta đã từng tìm kiếm ở bên ngoài”; và
thêm nữa, trong Chú giải Tin Mừng Gioan, ngài mời gọi trở về với
tâm hồn và ở đó xem xét “điều mà có lẽ con cảm nhận được Thiên Chúa, bởi vì ở
đó có hình ảnh Thiên Chúa; trong nội tâm con người, Chúa Kitô cư ngụ”.
Đối với Thánh Augustinô, đích đến là Thiên Chúa; con người
luôn hướng về Đấng Tạo Hóa của mình, và tất cả sự hiện hữu của con người là một
hành trình tìm kiếm không ngừng nghỉ. Không phải ngẫu nhiên mà Đức Thánh Cha
Lêô XIV, trong Thánh lễ khai mạc sứ vụ Phêrô của ngài vào ngày 18/5 vừa qua, đã
mở đầu bài giảng với câu mở đầu nổi tiếng trong tác phẩm Tự thú “Lạy
Chúa, Chúa đã dựng nên con cho Chúa, và tâm hồn con luôn khắc khoải cho đến khi
được nghỉ yên trong Chúa”. Như thế, ngài mời gọi đào sâu mối tương quan giữa
con người và Thiên Chúa, nhận biết Chúa Giêsu.
Tự vấn về mối tương quan của chính mình với Thiên Chúa
Trong các bài nói chuyện và suy tư của Đức Thánh Cha, lời mời
gọi hướng về nội tâm thường xuyên được nhắc lại, thúc giục hãy bắt đầu lại từ
chính mình, để bước vào hành trình hoán cải hằng ngày, như ngài đã nói ngay sau
ngày được bầu chọn, trong Thánh lễ với các Hồng y tại Nhà nguyện Sistine. Ngài
cảnh báo rằng ngày nay có những bối cảnh trong đó Chúa Giêsu, dù được quý trọng
như một con người, nhưng lại bị giản lược chỉ như một kiểu lãnh đạo lôi cuốn
hay một siêu nhân, và điều đó không chỉ xảy ra nơi những người không tin, mà
còn nơi nhiều người đã được rửa tội, những người vì thế mà sống ở mức độ này
như một kiểu vô thần thực tế. Chính vì thế, khởi đi từ những điều nền tảng,
ngài giải thích rằng cần phải khởi đi từ chính mình và tự vấn về mối tương quan
của mình với Thiên Chúa, về cách mà chúng ta gắn bó và sống tương quan với Chúa
Kitô.
Thánh Augustinô
(VALENCIA, SPAIN - FEBRUAR 14, 2022: The baroque painting of St. Augustine in
the Cathedral after original by Claudio Coello)
Việc tìm kiếm tâm linh ngày càng gia tăng
Luôn hướng về thời đại hôm nay, trong Sứ điệp đề ngày 28/5,
gửi đến các tham dự viên hội thảo “Loan báo Tin Mừng với các gia đình của hôm
nay và ngày mai. Những thách đố về giáo hội học và mục vụ”, Đức Thánh Cha lưu ý
rằng: “Thời đại của chúng ta được đánh dấu bởi một nhu cầu ngày càng lớn trong
việc tìm kiếm tâm linh, điều này đặc biệt thấy rõ nơi giới trẻ, những người
khao khát các mối tương quan chân thực và những vị thầy hướng dẫn cuộc sống”.
Và trong sứ điệp video gửi đến giới trẻ Chicago và toàn thế giới, ngày 14/6, Đức
Thánh Cha mời gọi “hãy nhìn vào chính tâm hồn mình, để nhận ra rằng Thiên Chúa
hiện diện và có lẽ theo nhiều cách khác nhau, Người đang tìm kiếm chúng ta,
đang mời gọi chúng ta nhận biết Con của Người là Chúa Giêsu Kitô, qua Kinh
Thánh để khám phá tầm quan trọng của việc chú ý đến sự hiện diện của Thiên Chúa
trong tâm hồn mình, ước muốn yêu thương trong đời sống chúng ta, để thực sự tìm
kiếm và để tìm ra những cách thế mà chúng ta có thể sử dụng trong cuộc sống để
phục vụ người khác”. Ngài lấy ví dụ từ Thánh Augustinô, người khi đối diện với
những câu hỏi về hiện hữu, cố gắng hiểu ý nghĩa cuộc sống, sự dữ đến từ đâu,
nguồn gốc của vũ trụ, và trải qua một hành trình nội tâm sâu sắc, cuối cùng tìm
thấy tất cả câu trả lời nơi Thiên Chúa.
Hình ảnh Thiên Chúa
Một lần nữa nói với giới trẻ Chicago, ngài lưu ý: “Tất cả
chúng ta đều sống với nhiều câu hỏi trong tâm hồn. Thánh Augustinô thường nói về
tâm hồn của chúng ta ‘không bao giờ yên nghỉ...’. Sự khắc khoải đó không phải
là xấu, và chúng ta không nên tìm cách dập tắt ngọn lửa ấy, cũng đừng loại
trừ hay làm tê liệt chính mình trước những căng thẳng, những khó khăn mà chúng
ta đang cảm nghiệm. Trái lại, chúng ta nên chạm vào chính con tim mình, nhận
ra rằng Thiên Chúa có thể hành động trong cuộc đời chúng ta, qua cuộc đời chúng
ta, và nhờ chúng ta mà Người có thể chạm đến những người khác”.
Cũng ngỏ lời với các thế hệ trẻ, trong bài giảng tại Đền thờ
Thánh Phaolô Ngoại Thành ngày 20/5, nhân dịp viếng mộ vị Tông đồ Dân Ngoại,
ngài nhắc lại lời của Đức Giáo Hoàng Biển Đức XVI dịp Đại hội Giới trẻ Thế giới
lần thứ 26 ở Madrid (ngày 20/8/2011): “Nguồn gốc sự hiện hữu của chúng ta là một
kế hoạch tình yêu của Thiên Chúa”, và đức tin dẫn chúng ta đến việc “mở lòng
đón nhận mầu nhiệm tình yêu này và sống như những người nhận biết mình được
Thiên Chúa yêu thương”. Đối với Đức Giáo hoàng Dòng Thánh Augustinô, “đây chính
là cội nguồn đơn sơ và duy nhất của mọi sứ vụ”.
Với các chủng sinh, nhân dịp Năm Thánh (24/6), ngài nhấn mạnh
rằng “điều quan trọng là trong suốt hành trình phải hướng sự chú ý của các con
vào trung tâm: đó chính là con tim, và cần phải làm việc trên đời sống nội tâm,
nơi Thiên Chúa làm cho tiếng nói của Người được lắng nghe và là nơi xuất phát
những quyết định sâu xa nhất; nhưng đây cũng là nơi đầy căng thẳng và đấu
tranh, cần được hoán cải để toàn thể nhân tính của các con được thấm đượm hương
thơm Tin Mừng.
ĐTC Lêô XIV
(@Vatican Media)
Lắng nghe
Tiếp tục phân tích đời sống nội tâm, Đức Thánh Cha nói: “Đôi
khi việc đi sâu vào trái tim có thể khiến chúng ta lo sợ, vì trong đó cũng có
những vết thương. Nhưng đừng sợ chăm sóc cõi lòng của mình, hãy để mình được
giúp đỡ. Bởi vì nếu không có đời sống nội tâm thì cũng không thể có đời sống
thiêng liêng, bởi vì chính tại đó, trong trái tim, Thiên Chúa nói với chúng ta
và chúng ta phải biết lắng nghe Người”.
Và ngài đưa ra những chỉ dẫn cụ thể: “Rèn luyện để học cách
nhận ra những chuyển động trong cõi lòng cũng là một phần của công việc nội tâm
này: không chỉ là những cảm xúc nhanh chóng và nhất thời vốn đặc trưng cho tâm
hồn người trẻ, nhưng trước hết là những cảm xúc, giúp các con khám phá hướng đi
của cuộc đời”.
Sau đó, ngài nói rõ rằng con đường ưu tiên dẫn chúng ta vào
đời sống nội tâm chính là cầu nguyện, bởi vì nếu không gặp gỡ Người, chúng ta
cũng không thể thật sự hiểu được chính mình; vì vậy, cần phải thường xuyên kêu
cầu Chúa Thánh Thần, để Người có thể uốn nắn một trái tim nhu thuận, có khả
năng nhận ra sự hiện diện của Thiên Chúa, ngay cả khi lắng nghe tiếng nói của
thiên nhiên và nghệ thuật, của thi ca, văn học và âm nhạc, cũng như của
các ngành khoa học nhân văn.
Thật vậy, trong tác phẩm Thành đô Thiên Chúa,
Thánh Augustinô viết: “tình yêu chân lý tìm kiếm sự tĩnh lặng của chiêm niệm”,
và trong Các bài giảng về các Thánh Vịnh, ngài đào sâu kinh nghiệm
cầu nguyện, là cuộc đối thoại với Chúa: “Chính Thiên Chúa nói với con; khi con
cầu nguyện, chính con đang nói với Thiên Chúa”.
Trong nhiều dịp khác nhau, Đức Thánh Cha Lêô XIV cũng khuyến
khích việc lắng nghe. Trong Thánh lễ tại hầm mộ Đền thờ Thánh Phêrô ngày 11/5,
ngài nói: “Tôi nghĩ rằng điều quan trọng là tất cả chúng ta luôn học cách lắng
nghe, để có thể bước vào cuộc đối thoại”.
Trong buổi tiếp kiến các giáo viên đến từ các trường Công
giáo ở Ailen, Anh, xứ Wales và Scotland, cùng các bạn trẻ từ giáo phận
Copenhagen, ngày 05/7, Đức Thánh Cha đã nhận định rằng: “Khi nhìn vào thế giới
ngày nay, rất thường xuyên, chúng ta đánh mất khả năng lắng nghe, lắng nghe thực
sự. Chúng ta nghe nhạc, tai của chúng ta liên tục bị ngập tràn bởi đủ loại tín
hiệu kỹ thuật số, nhưng đôi khi chúng ta lại quên lắng nghe chính trái tim
mình”. Và ngài nhấn mạnh, chính trong trái tim chúng ta, Thiên Chúa nói với
chúng ta, mời gọi chúng ta hiểu biết Người hơn và sống trong tình yêu Người. Thật
vậy, chính nhờ việc lắng nghe, chúng ta có thể mở lòng ra để cho ân sủng Thiên
Chúa củng cố đức tin nơi Chúa Giêsu, nhờ đó chúng ta có thể dễ dàng chia sẻ món
quà này với người khác hơn.
Những từ khóa
Trái tim, Lời Chúa, hành động là những từ khóa trong giáo huấn
của Đức Thánh Cha Lêô XIV về đời sống nội tâm. Trong buổi đọc kinh
Truyền tin ngày 06/7, ngài nói: “Hãy vun trồng hạt giống Tin Mừng trong chính
con tim mình để rồi đem hạt giống đó vào đời sống hằng ngày, trong gia đình,
nơi làm việc và học tập, trong các môi trường xã hội khác nhau, và đến với những
ai đang gặp khó khăn. Và đặt lên hàng đầu mối tương quan với Chúa, vun trồng cuộc
đối thoại với Chúa. Khi ấy, Người sẽ biến chúng ta thành những người thợ của
Người và sai chúng ta vào cánh đồng thế gian như những chứng nhân của Nước Trời”.
https://www.vaticannews.va/vi/pope/news/2025-07/doi-song-noi-tam-loi-day-augustino-giao-huan-dtc-leo.html
