Sự Phục Hưng của Khoa Giáo Phụ
Vũ Văn An 04/Aug/2025
Stephen O. Presley, Ngày 3 Tháng 6 Năm 2025, viết trên First
Things:
Vào ngày 25 tháng 5 năm 1990, học giả nổi tiếng về giáo phụ Charles
Kannengiesser, S.J., đã có bài thuyết trình tại cuộc họp thường niên của Hội
Giáo Phụ Học Bắc Mỹ với chủ đề “Tương Lai của Giáo Phụ Học”. Hội nghị này là hội
nghị lớn nhất và quan trọng nhất đối với các học giả Mỹ quan tâm đến Kitô giáo
cổ thời. Bài phát biểu của Kannengiesser giống như một bài diễn văn về tình
hình liên bang của ngành học này. Với kỹ năng của một học giả lão luyện, ngài
đã tổng hợp sự phát triển mạnh mẽ của việc nghiên cứu Kitô giáo sơ khai trong
thế kỷ XX, mà ngài gọi là “một cuộc phục hưng giáo phụ học”. Sự phục hưng này về
các Giáo Phụ—tương tự như thời kỳ Phục Hưng Carolingian vào thế kỷ thứ IX và
các cuộc phục hưng Jansenist và Benedictine vào thế kỷ XVII—cho thấy khát vọng
văn hóa sâu sắc hơn trong việc kết nối với di sản tôn giáo đã từng gắn kết
chúng ta. Dù chúng ta có nhận ra hay không, thế kỷ 20 là một phong trào ad
fontes [trở về nguồn] lan rộng, khi nền văn minh phương Tây đi tìm bản sắc của
mình trong thế giới cổ thời.
Ngôn ngữ "phục hưng" không hề phóng đại. Những người đã và đang tham
gia vào sự phục hưng giáo phụ học của thế kỷ 20 và giờ là thế kỷ 21 đều được
thúc đẩy, dù là có ý thức hay vô thức, bởi điều mà Kannengiesser gọi là "một
khoa thông diễn học về nền tảng châu Âu". Hai cuộc Thế chiến, cùng với những
cuộc cách mạng kỹ thuật mạnh mẽ và những biến động xã hội khác của thế kỷ 20,
đã khiến các định chế truyền thống bị nhắm đến và khơi dậy một sức hút văn hóa
mạnh mẽ hướng về giáo hội cổ thời. Thành quả của "khoa thông diễn học về nền
tảng châu Âu" rộng lớn hơn cũng đã thể hiện trong nhiều phong trào thực tế
hơn, chẳng hạn như phong trào giáo dục cổ điển và sự trỗi dậy của các trung tâm
công dân đang xuất hiện tại các trường đại học trên khắp đất nước. Những phong
trào kiểu này cho thấy rằng sự phục hưng giáo phụ học "chỉ là một giai đoạn
trong một sự chuyển dịch sâu rộng hơn nhiều của đời sống Kitô giáo sang một điều
gì đó vượt ra ngoài thời kỳ hiện đại hậu Cải cách và hậu Khai sáng".
Chúng ta có thể thấy lời tiên tri của Kannengiesser trở thành hiện thực khi số
lượng tín hữu của các giáo phái khác nhau dần dần tan biến. Một số người bày tỏ
hy vọng rằng tình hình sẽ chuyển hướng theo hướng khác - tôi cầu mong điều đó sẽ
xảy ra - nhưng trong năm mươi năm qua, các cộng đồng và định chế tôn giáo đã
suy thoái chậm chạp và đều đặn. Hàng loạt ấn phẩm gần đây đã ghi nhận sự suy
tàn của các giáo phái chính thống và sự tan rã của chủ nghĩa Tin Lành thành
hàng ngàn mảnh vỡ. Trong thời kỳ hiện đại, tất cả các giáo phái lớn sau thời kỳ
Cải cách đều đang trải qua những rạn nứt lớn, với số lượng tín hữu giảm sút và
việc duy trì các định chế đang xuống cấp của họ bị trì hoãn. Các tổ chức Tin
Lành truyền thống cũng đang gặp khó khăn. Tin tức gần đây về việc Trường Thần học
Tin Lành Trinity đóng cửa và chuyển đến một trường học ở Canada là biểu tượng
cho những chuyển đổi lớn hơn đang diễn ra; một trong những trường dòng Tin Lành
quan trọng nhất của thế kỷ 20 không còn có thể tồn tại như một định chế độc lập.
Nhưng triển vọng của sự trở lại với giáo hội cổ xưa này là gì? Một đặc điểm
chính đặc trưng cho sự phục hưng hiện đại này là sự trở lại với Kinh Thánh. Mặc
dù điều này đã diễn ra dưới hình thức các cuộc tranh luận về phương pháp diễn
giải, nhưng câu hỏi cơ bản đối với các Giáo phụ thời kỳ đầu không phải là
"chúng ta đọc Kinh Thánh như thế nào", bởi vì họ sống ngoài thế giới
Kitô giáo, nơi các khuôn mẫu sống là ngoại giáo. Họ quan tâm nhiều hơn đến việc
chứng minh lý do tại sao chúng ta đọc Kinh Thánh. Đối với các Giáo phụ, Kinh
Thánh cung cấp thực tại chi phối họ. Các Giáo phụ tụ họp quanh bàn Kinh Thánh
và cùng nhau thưởng thức Lời Chúa.
Đối với các Giáo phụ, Kinh Thánh là một văn bản định hình văn hóa, hình dung về
một cộng đồng thịnh vượng tìm đến Kinh Thánh như một quy luật sống và sống
trong tình yêu thương của Thiên Chúa và tha nhân. Yếu tố bí mật trong sự trỗi dậy
mang tính cách mạng của Kitô giáo trong giáo hội cổ thời chính là Kinh Thánh—một
điểm mà Kannengiesser cũng nhận ra. Các nhà diễn giải Kinh Thánh phê bình hiện
đại đã phân tích Kinh Thánh đến tận cùng và tạo ra một hố sâu ngăn cách giữa điều
mà Kannengiesser gọi là "khoa chú giải Kinh Thánh khoa học ngày nay"
và "con người thực sự trong tất cả các giáo hội". Trong khi nhiều người
đã cố gắng vượt qua vực thẳm này, thế giới hậu hiện đại đang mở ra những thách
thức mới, đặc biệt là những thách thức về kỹ thuật, đang làm gia tăng khoảng
cách này.
Trong hai mươi năm qua, tôi đã sống trong cả hai thế giới của chủ nghĩa tin
lành và các giáo phụ, cố gắng tìm hiểu ý nghĩa của cả hai cộng đồng giữa bối cảnh
các định chế của nền văn minh phương Tây đang được xem xét lại hoàn toàn. Khi
nhìn vào các Giáo phụ, tôi thấy rằng Kinh Thánh, mượn lời của Northrop Frye, là
“bộ luật vĩ đại” của nền văn minh phương Tây. Kannengiesser kết luận trong bài
giảng của mình rằng Kinh Thánh trong giáo hội sơ khai “thực tế đã đóng vai trò
là một trong những nền tảng không thể thay thế của các truyền thống phương
Tây”.
Nhìn lại những thế kỷ đầu của giáo hội, dễ dàng nhận thấy rằng Kinh Thánh là một
bản văn định hình văn hóa; nó tạo ra một tầm nhìn về cuộc sống và cộng đồng
thúc đẩy sự phát triển thịnh vượng của con người. Kinh Thánh đã thấm nhuần vào
đời sống của các tín hữu, và qua cuộc đời của họ, chúng đã trở thành những tác
nhân men làm thay đổi xã hội. Câu chuyện này được kể lại trong vô số cuốn sách:
Chỉ cần lướt qua cuốn Dominion của Tom Holland, bạn sẽ thấy Giáo hội đã định
hình phương Tây như thế nào. Sự phụ thuộc vào Kinh Thánh là sợi chỉ nền tảng kết
nối tất cả các định chế thiết yếu của văn hóa phương Tây.
Thông qua việc đọc thống nhất các tiên tri và tông đồ, các Giáo phụ đã hình
dung ra một tầm nhìn về cuộc sống, hay điều mà Charles Taylor gọi là trí tưởng
tượng xã hội, với một cái nhìn tổng hợp về Thiên Chúa, thế giới và con người, tất
cả đang cùng nhau hành trình hướng tới vương quốc sắp đến của Thiên Chúa. Những
người Kitô hữu thời xưa đã kêu gọi những người khác cùng tham gia vào cuộc hành
trình này bởi vì họ nhận ra rằng chỉ những ai tuân theo tầm nhìn về cuộc sống
được nêu trong Kinh Thánh mới có thể trải nghiệm sự phát triển thịnh vượng thực
sự của con người.
Đây chính là lúc các Giáo phụ có thể giúp chúng ta. Trong một thời gian dài,
chúng ta đã mang ơn điều mà Michael Legaspi gọi là "Kinh Thánh học thuật"
và đã phớt lờ "Kinh Thánh Kinh Thánh". Sự tập trung học thuật vào các
phương pháp phê bình đã mổ xẻ Kinh Thánh, giết chết tầm nhìn sống động và toàn
diện về cuộc sống được trình bày trong các trang sách. Chúng ta cần tầm nhìn của
thần học Kinh Thánh để kết nối chúng ta một lần nữa. Khi dân Chúa quây quần bên
Kinh Thánh, họ chia sẻ một lời tuyên xưng chung, một siêu hình học chung, và những
khuôn mẫu của một đời sống tâm linh và phụng vụ thực hiện những lời dạy của
Kinh Thánh. R. R. Reno nhận xét trong cuốn The End of Interpretation (Kết Thúc
của Sự Diễn Giải): “Giáo hội dạy chúng ta đọc Kinh Thánh một cách tốt đẹp.”
Thông qua việc dạy giáo lý, phụng vụ và rao giảng cẩn thận, dân Chúa học cách sống
trong thế gian với tư cách là những Kitô hữu và do đó, định hình các định chế
văn hóa được thừa hưởng của chúng ta một cách đạo đức. Đây là điều tôi hy vọng
sự phục hưng của khoa giáo phụ học cuối cùng sẽ tạo ra. Tôi hy vọng rằng nó sẽ
dẫn chúng ta trở lại với Kinh Thánh, bởi vì ở đó chúng ta tìm thấy câu chuyện về
vương quốc của Thiên Chúa sắp đến, và vị trí của chúng ta trong câu chuyện đó.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét