ĐỌC TỰ THÚ CỦA THÁNH AUGUSTINO

 Đọc Tự Thú của Thánh Augustinô

Vũ Văn An   28/Aug/2025

 

Regis Martin trên tờ The Imaginative Conservative ngày 27 tháng 8, 2025, viết rằng: Rõ ràng, sau Thiên Chúa, Thánh Augustinô mang ơn Monica, mẹ của ngài, hơn cả. Và ngài dành trọn vẹn những lời ngợi khen cho mỗi kỷ niệm về bà, về lòng tốt vĩ đại trong cuộc đời và gương mẫu của bà.

Từ lâu, các nhà bình luận về sách Tự Thú đã quen với việc chín cuốn đầu tiên nói về cuộc tìm kiếm chân lý đầy nhiệt huyết của Thánh Augustinô, và để lại những suy tư về ý nghĩa của nó trong bốn cuốn còn lại. Nói cách khác, giờ đây, khi ngài quyết tâm gắn bó với Chúa Kitô, hiệp thông với Người theo cách mật thiết nhất trong đời sống Giáo hội, một số hàm ý sau đó mà Thánh Augustinô rất háo hức được khai triển trong suốt số cuốn cuối cùng.

Nói cách khác, ta có thể nói rằng trong khi chín chương đầu kể về câu chuyện trở lại đạo của ngài, bao gồm những trở ngại lớn trên đường đời, thì bốn chương cuối tập trung vào những ứng dụng khác nhau của chúng. Ví dụ, việc sử dụng trí nhớ (Quyển X); vấn đề thời gian (Quyển XI); khám phá Sáng thế ký (Quyển XII); giải thích thêm về Sáng thế ký (Quyển XIII).

Trong khi đó, với Quyển IX, chúng ta có một mô tả về mọi thứ đã xảy ra với Thánh Augustinô kể từ khi ngài trở lại đạo. Đây là những sự kiện có tầm quan trọng thực sự và hấp dẫn, diễn ra ngay sau sự thay đổi đột ngột của ngài hướng về Thiên Chúa, về Chúa Giê-su Ki-tô và về Giáo hội được Người thành lập, trong đó có một số sự kiện đáng để xem xét.

Nhân tiện, hai trong số đó xảy ra gần như cùng một lúc, bắt đầu với việc Thánh Augustinô từ chức giáo sư Tu từ học, sau đó là việc ngài về quê để sống cuộc đời cầu nguyện và học tập. Về điều đầu tiên, vị trí giáo sư của ngài, ngài viết thư cho người dân Milan, "thông báo rằng họ phải tìm một người bán chữ khác cho học trò của mình." Và rồi, như thường lệ, ngài tạ ơn Chúa: “Việc đã xong, Chúa đã cứu lưỡi con, như Chúa đã cứu trái tim con.”

Cùng lúc đó, ngài và một số người khác quyết định rời bỏ đời sống công cộng, ẩn mình bên ngoài Milan để theo đuổi đời sống chiêm niệm một cách trọn vẹn hơn. Ngài thưa với Chúa: “Khi đã đến đó, cuối cùng con bắt đầu phụng sự Chúa bằng ngòi bút của mình.” Ngài tiếp tục làm điều đó, dựa vào một số thánh vịnh để nuôi dưỡng và truyền cảm hứng. “Lạy Chúa, con đã kêu cầu Chúa biết bao khi con đọc các Thánh vịnh của Đavít, những bài thánh ca của đức tin, những bài ca của một trái tim đạo đức mà tinh thần kiêu ngạo không thể tìm thấy chỗ đứng!”

Ngài thưa tiếp, cũng với giọng điệu say sưa như vậy: “Chúng đã thắp sáng con bằng tình yêu dành cho Chúa biết bao!. Con khao khát được vang vọng chúng đến khắp thế gian, nếu có thể, để chúng có thể chế ngự lòng kiêu hãnh của con người.” Ngài đọc tiếp, trích dẫn Thánh vịnh 4: “Hãy run sợ và đừng phạm tội nữa”, điều mà ngài thưa với Chúa, khiến ngài vô cùng xúc động, “bởi vì giờ đây con đã học được cách run sợ vì quá khứ của mình, để trong tương lai con không còn phạm tội nữa. Và việc con run sợ là đúng đắn”, ngài nói thêm, nhớ lại những năm tháng bị tiêm nhiễm chống lại chân lý của Thiên Chúa và sáng thế của Người bởi vì không phải một bản chất nào khác thuộc bầu đoàn bóng tối đã phạm tội trong con, như những người theo phái Manichees giả vờ. Họ không run sợ, nhưng “họ tích trữ sự trừng phạt cho chính mình cho đến ngày báo ứng, khi Thiên Chúa sẽ tỏ lộ công lý trong những phán quyết của Người”.

Phải, tình yêu của Thiên Chúa đã thắp lên ngọn lửa vô tận trong trái tim Thánh Augustinô. Tuy nhiên, đồng thời, nó cũng khiến ngài khó có thể truyền ngọn lửa đó cho người khác. Tất cả những “xác chết”, ngài gọi họ như thế, "mà chính con cũng là một trong số đó. Bởi vì con đã xấu xa như bệnh dịch hạch. Như một tên vô lại, con đã gầm gừ mù quáng và cay đắng chống lại Kinh Thánh, vốn ngọt ngào với mật ong thiên đàng và rạng rỡ với ánh sáng của Người. Và giờ đây, con đau lòng vì sự nổi loạn của những kẻ thù ghét họ"(trích dẫn Thánh vịnh 138).

Chẳng bao lâu nữa, Thánh Augustinô sẽ cần đến ân sủng của phép rửa tội để chữa lành trái tim mình, một trong những sự kiện nổi bật tiếp theo sau sự hoán cải của ngài. Và khi cuối cùng điều đó đến, nó tràn ngập niềm vui chắc chắn mà ngài chưa từng cảm thấy trước đây. "Mọi lo lắng về quá khứ đều tan biến", ngài kể lại, "vì con đắm chìm trong sự kinh ngạc và niềm vui, suy ngẫm về sự quan phòng sâu xa của Chúa đối với sự cứu rỗi của nhân loại... Âm nhạc dâng trào trong tai con, chân lý thấm vào trái tim con, và cảm xúc sùng kính của con tràn ngập, đến nỗi nước mắt tuôn rơi. Nhưng đó là những giọt nước mắt vui mừng".

Ngay sau đó, Thánh Augustinô, cùng với Monica, mẹ ngài, và một số người khác, rời Milan để thực hiện cuộc hành trình dài trở về quê hương, dừng lại ở Ostia, cửa sông Tiber, trên đường đi. Chính tại đó, Monica sẽ chết, một sự kiện mà Thánh Augustinô sẽ khai thác cho đến hết Sách IX, không bỏ sót một lời nào, ngài nói, "để tâm trí con có thể tỏ lộ về người tôi tớ của Chúa, mẹ con. Bằng xương bằng thịt, mẹ đã sinh con ra trên thế gian này; bằng tâm hồn, mẹ đã sinh con ra trong ánh sáng vĩnh cửu của Chúa."

Rõ ràng, sau Thiên Chúa, Thánh Augustinô mang ơn Monica mẹ mình tất cả. Và ngài chất chứa trong mỗi ký ức về bà, về lòng tốt vĩ đại của cuộc đời và tấm gương của bà, tất cả đều là Lời ngợi khen chân thành. Bao gồm cả việc những ngày trước khi qua đời, khi cuối cùng đã thấy lời cầu nguyện của mình được đáp lại, và do đó không còn gì phải làm trước khi từ biệt thế giới này, bà nói với ngài rằng bà không còn muốn thi hài mình được đưa về châu Phi để chôn cất tại quê hương nữa, mặc dù trước đó bà đã nhiều lần lo lắng rằng bà sẽ không được nằm cạnh chồng trong ngôi mộ mà bà đã tự tay chuẩn bị cho mình.

Bà nói với ngài: "Con sẽ chôn mẹ con ở đây. Việc con chôn thi hài mẹ ở đâu không quan trọng. Đừng để điều đó làm con lo lắng! Tất cả những gì mẹ xin ở con là, dù con ở đâu, hãy nhớ đến mẹ tại bàn thờ của Chúa."

Sau đó, khi được mọi người hỏi liệu viễn cảnh phải để lại thi hài bà ở một vùng đất xa xôi, một nơi xa cách thế giới mà bà lớn lên và yêu thương, có đáng sợ không, bà đã trả lời: "Không có gì xa Chúa, và tôi không cần phải sợ rằng Người sẽ không biết tìm tôi ở đâu khi Người đến để đưa tôi trở lại cuộc sống vào ngày tận thế."

Thánh Augustinô, con trai bà, sẽ ghi chép lại: “Và như vậy, vào ngày thứ chín của cơn bệnh, khi mẹ năm mươi sáu tuổi và con ba mươi ba tuổi, linh hồn sùng đạo và tận tụy của mẹ đã được giải thoát khỏi thể xác.” Ở đó, bà sẽ lên đường về nhà với Chúa giữa những niềm vui và an ủi của cuộc sống vĩnh hằng.

Ngài viết: “Con vuốt mắt mẹ và một làn sóng đau buồn lớn dâng trào trong tim con.” Tối hôm đó, khi Thánh Augustinô nằm một mình trên giường, tâm trí ngài lại hướng về mẹ.

“Con nghĩ về tình yêu thương vô bờ bến của bà dành cho Chúa, về sự dịu dàng và kiên nhẫn mà bà đã dành cho con. Con bỗng thấy mình như bị tước đoạt tất cả, và con cảm thấy được an ủi khi được khóc cho bà, cho chính mình, và được dâng những giọt nước mắt lên Chúa, vì bà và vì con. Những giọt nước mắt con đã kìm nén bỗng tuôn rơi, và con để chúng tuôn trào tự do, biến chúng thành chiếc gối cho trái tim con. Trái tim con nghỉ ngơi trên những giọt nước mắt ấy, bởi tiếng khóc của con chỉ vang vọng trong tai Chúa, chứ không phải trong tai những người có thể đã hiểu lầm và khinh miệt nó”.

Chắc chắn, không thể có nhiều người có xu hướng coi thường những giọt nước mắt như vậy. Nhưng nếu có, xin những câu cuối cùng này giúp Thánh Augustinô được tha khỏi lời buộc tội:

“Và giờ đây, lạy Chúa, con xin xưng thú tội lỗi của con trong cuốn sách này. Ai muốn đọc thì cứ đọc. Cứ để người ấy hiểu theo ý mình. Và nếu người ấy thấy con đã phạm tội khi khóc thương mẹ, dù chỉ trong một khoảnh khắc ngắn ngủi, xin đừng chế giễu con. Vì đây chính là mẹ con, giờ đã chết và ẩn mình khỏi tầm mắt con một thời gian, người đã khóc thương con nhiều năm để con được sống trong mắt Chúa. Xin đừng chế giễu con mà hãy khóc, nếu lòng bác ái của người ấy lớn lao. Xin để người ấy khóc thương tội lỗi của con với Chúa, Cha các anh em của Chúa Kitô của Chúa”.

Năm ấy là năm 387. Thánh Augustinô, con trai của bà, sẽ sống thêm bốn mươi ba năm nữa, trong thời gian đó, ngài sẽ trở thành Giám mục Hippo, Thánh và Tiến sĩ của Giáo hội Hoàn vũ. Ngài sẽ qua đời vào năm 430, trong một thành phố đang bị vây hãm, để lại một di sản đồ sộ đến nỗi không ai có thể nắm vững toàn bộ nó—hay cống hiến xứng đáng cho nó. Chắc chắn không phải chỉ trong vài trang giấy như thế này…

Thánh Thánh Augustinô, xin cầu cho chúng con. Và Thánh Monica, người không ngừng cầu nguyện cho con trai của ngài, xin cầu cho chúng con nhiều như vậy. Amen. Deo gratias.

 

https://vietcatholic.net/News/Html/297684.htm