Diễn từ của Đức Thánh
Cha trước Ngoại Giao Đoàn cạnh Tòa Thánh 09-01-2025
J.B. Đặng Minh An dịch 09/Jan/2025
Sáng Thứ Năm, 09 Tháng Giêng, Đức Thánh Cha đã có cuộc gặp
gỡ với ngoại giao đoàn cạnh Tòa Thánh đến chúc mừng Năm Mới.
Tòa Thánh hiện có quan hệ ngoại giao với 183 quốc gia có chủ quyền (bao gồm cả
Đài Loan được quốc tế công nhận một phần) và với thực thể có chủ quyền là Dòng
Malta và Liên minh Âu Châu. Tòa Thánh cũng đã thiết lập quan hệ ngoại giao
chính thức với Nhà nước Palestine.
Theo thỏa thuận với nhà cầm quyền Việt Nam, Tòa Thánh có một đại diện giáo
hoàng không thường trú tại đó. Tòa Thánh có các mối liên hệ chính thức, nhưng
chưa thiết lập quan hệ ngoại giao, với: Afghanistan, Brunei, Somalia và Ả Rập
Xê Út.
Tòa Thánh cũng có một số Khâm Sứ Tòa Thánh tại các cộng đồng Giáo Hội Công Giáo
địa phương chưa được chính phủ của các quốc gia tương ứng thiết lập quan hệ ngoại
giao. Các khu vực và quốc gia nơi các Khâm Sứ Tòa Thánh như vậy hoạt động là:
Brunei, Comoros, Lào, Maldives, Somalia, Giêrusalem và các vùng lãnh thổ
Palestine, Tuvalu, Antilles Kosovo và Cộng hòa Dân chủ Ả Rập Sahrawi.
Tòa Thánh không có bất kỳ mối quan hệ nào với các quốc gia sau:
Vương quốc Bhutan, Cộng hòa Maldives, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, và Cộng hòa
Dân chủ Nhân dân Bắc Hàn.
Hiện nay có 91 đại sứ quán tại Tòa Thánh có trụ sở tại Rôma.
Trong diễn từ trước ngoại giao đoàn cạnh Tòa Thánh, Đức Thánh Cha nói:
Thưa các vị Đại Sứ, Quý bà và Quý ông,
Chúng ta tụ họp sáng nay để tham dự một cuộc họp, ngoài tính chất thể chế, trên
hết là tìm cách trở thành một sự kiện gia đình: một khoảnh khắc mà gia đình các
dân tộc tụ họp một cách tượng trưng, thông qua sự hiện diện của các bạn, để
trao đổi những lời chúc tốt đẹp của tình huynh đệ, để bỏ lại sau lưng những
tranh chấp chia rẽ chúng ta và thay vào đó là tìm kiếm những điều đoàn kết
chúng ta lại với nhau. Vào đầu năm nay, năm đặc biệt có ý nghĩa đối với Giáo Hội
Công Giáo, cuộc tụ họp của chúng ta có một biểu tượng riêng. Vì Năm Thánh là nhằm
giúp chúng ta thoát khỏi nhịp sống ngày càng điên cuồng của cuộc sống thường nhật
để được tươi mới và nuôi dưỡng bởi những gì thực sự thiết yếu. Nói một cách ngắn
gọn, để tái khám phá chính mình, trong Người, với tư cách là con cái của Thiên
Chúa và là anh chị em, để tha thứ cho những lỗi lầm, để hỗ trợ những người yếu
đuối và nghèo khổ trong chúng ta, để mang lại sự nghỉ ngơi và nhẹ nhõm cho trái
đất, để thực hành công lý và khôi phục lại hy vọng. Đây là lời triệu tập tất cả
những ai phục vụ lợi ích chung và thực hiện biểu hiện cao cả của lòng bác ái -
có lẽ là hình thức bác ái cao nhất - đó là chính trị.
Với tinh thần này, tôi xin gửi đến các bạn lời chào nồng nhiệt. Trước hết, tôi
xin cảm ơn Ngài Đại sứ George Poulides, Niên Trưởng Ngoại giao đoàn, vì những lời
tốt đẹp đã truyền đạt tình cảm chung của các bạn. Đối với tất cả các bạn, tôi
xin bày tỏ lòng biết ơn về tình cảm và sự tôn trọng mà người dân và chính phủ của
các bạn dành cho Tòa thánh, những người mà các bạn đại diện một cách đầy nhiệt
huyết. Điều này được thể hiện qua các chuyến thăm của hơn ba mươi Nguyên thủ quốc
gia hoặc Chính phủ mà tôi đã có niềm vui được tiếp đón tại Vatican vào năm
2024, cũng như việc ký kết Nghị định thư bổ sung thứ hai cho Hiệp định giữa Tòa
thánh và Burkina Faso về tình trạng pháp lý của Giáo Hội Công Giáo tại Burkina
Faso và Hiệp định giữa Tòa thánh và Cộng hòa Tiệp về một số vấn đề pháp lý, được
ký kết trong suốt năm qua. Sau đó, vào tháng 10 năm ngoái, Hiệp định tạm thời
giữa Tòa thánh và Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa liên quan đến việc bổ nhiệm các
Giám mục đã được gia hạn thêm bốn năm nữa, một dấu hiệu cho thấy mong muốn tiếp
tục một cuộc đối thoại tôn trọng và mang tính xây dựng vì lợi ích của Giáo Hội
Công Giáo trong nước và của toàn thể người dân Trung Quốc.
Về phần mình, tôi đã tìm cách đáp lại tình cảm này bằng các Chuyến tông du gần
đây của tôi, đưa tôi đến những vùng đất xa xôi như Indonesia, Papua New Guinea,
Timor-Leste và Singapore, cũng như đến những quốc gia gần hơn như Bỉ và
Luxembourg và gần đây nhất là Corsica. Mặc dù rõ ràng đây là những điểm đến rất
khác nhau, nhưng mỗi chuyến đi đều là cơ hội để tôi gặp gỡ và tham gia đối thoại
với những con người, nền văn hóa và truyền thống tôn giáo khác nhau, và mang đến
lời động viên và an ủi, đặc biệt là cho những người đang cần nhất. Thêm vào những
chuyến đi này là ba chuyến viếng thăm tôi đã thực hiện đến Verona, Venice và
Trieste ở đây tại Ý.
Tôi muốn gửi lời cảm ơn đặc biệt đến các nhà chức trách Ý, cả trên bình diện quốc
gia và địa phương, vào đầu năm Thánh này, vì những nỗ lực đã bỏ ra để chuẩn bị
cho Rôma mừng Năm Thánh. Công việc không ngừng nghỉ trong những tháng này, vốn
đã gây ra không ít bất tiện, giờ đây đang được đền đáp bằng việc cải thiện một
số dịch vụ và không gian công cộng, để mọi người, công dân, khách hành hương và
khách du lịch, có thể tận hưởng nhiều hơn vẻ đẹp của Thành phố Vĩnh cửu. Đối với
người dân Rôma, nổi tiếng với lòng hiếu khách, tôi xin gửi lời cảm ơn đặc biệt
vì sự kiên nhẫn mà họ đã thể hiện trong những tháng gần đây, nhưng cũng vì sự
kiên nhẫn mà họ sẽ thể hiện khi chào đón nhiều du khách đến đây trong năm nay.
Tôi cũng muốn gửi lời cảm ơn chân thành đến lực lượng cảnh sát, các cơ quan bảo
vệ dân sự và chăm sóc sức khỏe, và tất cả những người tình nguyện đang nỗ lực hết
mình mỗi ngày để bảo đảm an ninh và một Năm Thánh hòa bình.
Kính thưa các vị Đại sứ,
Trong lời của tiên tri Isaia, mà Chúa Giêsu đã đọc trong hội đường Nazareth vào
lúc bắt đầu cuộc sống công khai của Người, như chúng ta học được từ thánh sử
Luca, chương 4 từ câu 16 đến 21, chúng ta thấy được sự thu nhỏ không chỉ của mầu
nhiệm Giáng sinh mà chúng ta vừa cử hành, mà còn của Năm Thánh hiện tại. Chúa
Kitô đã đến “để loan báo tin mừng cho người bị áp bức, băng bó những tấm lòng
tan vỡ, công bố sự giải thoát cho những người bị giam cầm, và giải thoát cho những
người bị giam cầm; công bố năm hồng ân của Chúa” (Is 61:1-2a).
Thật đáng buồn, chúng ta bắt đầu năm nay khi thế giới chứng kiến cảnh chia rẽ bởi
nhiều cuộc xung đột lớn nhỏ, ít nhiều được biết đến, nhưng cũng bởi sự tái diễn
của các hành động khủng bố tàn bạo, chẳng hạn như những hành động vừa xảy ra ở
Magdeburg, Đức và New Orleans, Hoa Kỳ.
Chúng ta cũng thấy ở nhiều quốc gia, căng thẳng chính trị và xã hội ngày càng
gia tăng. Chúng ta thấy các xã hội ngày càng phân cực, được đánh dấu bằng cảm
giác chung là sợ hãi và ngờ vực người khác và tương lai, điều này trở nên trầm
trọng hơn do tin tức giả liên tục được tạo ra và lan truyền, không chỉ bóp méo
sự thật mà còn cả nhận thức. Hiện tượng này tạo ra những hình ảnh sai lệch về
thực tế, một bầu không khí nghi ngờ kích động lòng căm thù, làm suy yếu cảm
giác an toàn của mọi người và gây tổn hại đến sự chung sống dân sự và sự ổn định
của toàn bộ các quốc gia. Những ví dụ bi thảm về điều này là các cuộc tấn công
vào Thủ tướng Chính phủ Cộng hòa Slovakia và Tổng thống đắc cử của Hoa Kỳ.
Bầu không khí bất ổn này dẫn đến việc dựng lên những rào cản mới và vẽ ra những
đường biên giới mới, trong khi những rào cản khác, chẳng hạn như rào cản đã
chia cắt đảo Síp trong hơn năm mươi năm và rào cản đã chia cắt Bán đảo Triều
Tiên làm đôi trong hơn bảy mươi năm, vẫn tồn tại vững chắc, chia cắt các gia
đình và chia cắt nhà cửa và thành phố. Những đường biên giới hiện đại này được
cho là ranh giới phân định bản sắc, nơi sự đa dạng trở thành lý do cho sự nghi
ngại, ngờ vực và sợ hãi: “Bất cứ thứ gì đến từ đó đều không đáng tin cậy, vì nó
là thứ xa lạ, không quen thuộc, không phải là một phần của bản sắc... Kết quả
là, những bức tường mới được dựng lên để tự bảo vệ, thế giới bên ngoài không
còn tồn tại và chỉ còn lại thế giới 'của tôi', đến mức những người khác, không
còn được coi là con người sở hữu phẩm giá bất khả xâm phạm, chỉ trở thành 'họ'.”
[1] Trớ trêu thay, từ “biên giới” (“giới hạn”) không có nghĩa là một nơi chia cắt,
mà là nơi hợp nhất, (cum-finis), nơi người ta có thể gặp gỡ những người khác,
tìm hiểu họ và đối thoại với họ.
Hy vọng cầu nguyện của tôi cho năm mới này có thể đại diện cho tất cả mọi người,
cả Kitô hữu và không phải Kitô hữu, là Năm Thánh sẽ là một cơ hội để suy nghĩ lại
về các mối quan hệ ràng buộc chúng ta với nhau, như những con người và cộng đồng
chính trị. Nhưng cũng để vượt qua logic của sự đối đầu và thay vào đó là logic
của sự gặp gỡ; để tương lai không thấy chúng ta trôi dạt vô vọng, nhưng tiến về
phía trước như những người hành hương của hy vọng, những cá nhân và cộng đồng
đang di chuyển, cam kết xây dựng một tương lai hòa bình.
Hơn nữa, trước mối đe dọa ngày càng cụ thể của một cuộc chiến tranh thế giới, sứ
mệnh của ngoại giao là thúc đẩy đối thoại với tất cả các bên, bao gồm cả những
bên đối thoại được coi là ít "tiện lợi" hơn hoặc không được coi là hợp
pháp để đàm phán. Chỉ bằng cách này, chúng ta mới có thể phá vỡ xiềng xích của
lòng hận thù và sự trả thù đang trói buộc và làm giảm sức mạnh bùng nổ của lòng
ích kỷ, lòng kiêu hãnh và sự ngạo mạn của con người, vốn là gốc rễ của mọi quyết
tâm hủy diệt để tiến hành chiến tranh.
Thưa các vị Đại Sứ, Quý bà và Quý ông,
Dựa trên những cân nhắc vắn tắt này, sáng nay tôi muốn cùng anh chị em theo
dõi, bắt đầu từ lời của tiên tri Isaia, một số nét đặc trưng của nền ngoại giao
hy vọng, mà tất cả chúng ta được kêu gọi trở thành sứ giả, để những đám mây đen
của chiến tranh có thể bị thổi bay bởi những luồng gió mới của hòa bình. Nói
chung, tôi muốn nhấn mạnh một số trách nhiệm mà mọi nhà lãnh đạo chính trị cần
ghi nhớ khi thực hiện trách nhiệm của mình, những trách nhiệm này phải hướng tới
việc theo đuổi lợi ích chung và sự phát triển toàn diện của con người.
Mang tin mừng đến với những người bị áp bức
Trong mọi thời đại và địa điểm, con người luôn bị thu hút bởi ý tưởng rằng họ
có thể tự mình đủ khả năng và là kiến trúc sư cho số phận của chính họ. Bất cứ
khi nào chúng ta để bản thân bị chi phối bởi sự tự phụ như vậy, chúng ta thấy
mình bị buộc phải nhận ra rằng chúng ta yếu đuối và bất lực, nghèo đói và túng
thiếu, phải chịu nghịch cảnh về tinh thần và vật chất. Nói một cách ngắn gọn,
chúng ta khám phá ra nỗi khốn khổ của mình và nhu cầu của mình về một ai đó sẽ
cứu chúng ta khỏi nó.
Thật là khốn khổ cho thời đại chúng ta. Hơn bao giờ hết, nhân loại đã biết đến
sự tiến bộ, phát triển và giàu có, nhưng có lẽ chưa bao giờ chúng ta lại thấy
mình cô đơn và lạc lõng đến thế, thậm chí đôi khi còn thích nuôi thú cưng hơn
trẻ con. Có một nhu cầu cấp thiết là phải nghe tin mừng. Đó là Tin mừng mà,
theo quan điểm của người theo Kitô giáo, Chúa ban cho chúng ta vào đêm Giáng
sinh! Mặc dù vậy, mọi người – ngay cả những người không tin – đều có thể trở
thành người mang thông điệp hy vọng và chân lý.
Con người, về vấn đề đó, được ban tặng một khát khao bẩm sinh đối với chân lý.
Đó là một khía cạnh cơ bản của tình trạng con người của chúng ta, vì mỗi người
đều mang sâu trong mình một khát khao chân lý khách quan và một ham muốn không
thể kìm nén đối với kiến thức. Mặc dù điều này luôn đúng, nhưng trong thời đại
của chúng ta, việc phủ nhận những chân lý hiển nhiên dường như đã chiếm ưu thế.
Một số người không tin tưởng vào lập luận hợp lý, tin rằng đó là công cụ trong
tay của một thế lực vô hình nào đó, trong khi những người khác tin rằng họ chắc
chắn sở hữu một chân lý do chính họ tạo ra, và do đó được miễn khỏi thảo luận
và đối thoại với những người có suy nghĩ khác. Những người khác có xu hướng
phát minh ra "chân lý" của riêng họ, bất chấp tính khách quan của thực
tế. Những xu hướng này có thể được khuếch đại bởi các phương tiện truyền thông
hiện đại và trí tuệ nhân tạo; chúng có thể bị lạm dụng để thao túng tâm trí vì
mục đích kinh tế, chính trị và ý thức hệ.
Tiến bộ khoa học hiện đại, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ thông tin và
truyền thông, đã mang lại những lợi ích không thể nghi ngờ cho nhân loại. Nó
cho phép chúng ta đơn giản hóa nhiều khía cạnh của cuộc sống hàng ngày, giữ
liên lạc với những người thân yêu ngay cả khi họ ở xa về mặt vật lý, duy trì
thông tin và tăng kiến thức của chúng ta. Đồng thời, những hạn chế và nguy hiểm
của nó không thể bị bỏ qua, vì nó thường góp phần gây ra sự phân cực, thu hẹp
quan điểm trí tuệ, đơn giản hóa thực tế, lạm dụng, lo lắng và trớ trêu thay, cô
lập, đặc biệt là do sử dụng phương tiện truyền thông xã hội và trò chơi trực
tuyến.
Sự phát triển của trí tuệ nhân tạo làm dấy lên mối quan ngại rộng hơn về quyền
sở hữu trí tuệ, sự an toàn việc làm của hàng triệu người, nhu cầu tôn trọng quyền
riêng tư và bảo vệ môi trường khỏi rác thải điện tử. Hầu như không có góc nào
trên thế giới của chúng ta không bị ảnh hưởng bởi sự chuyển đổi văn hóa rộng lớn
do những tiến bộ nhanh chóng của công nghệ mang lại, sự liên kết với lợi ích
thương mại ngày càng rõ ràng, tạo ra một nền văn hóa bắt nguồn từ chủ nghĩa
tiêu dùng.
Sự mất cân bằng này đe dọa phá vỡ trật tự các giá trị vốn có trong việc tạo ra
các mối quan hệ, giáo dục và truyền tải các chuẩn mực xã hội, trong khi cha mẹ,
họ hàng thân thiết và nhà giáo dục vẫn phải là những kênh chính để truyền tải
văn hóa, vì mục đích này, chính phủ nên giới hạn bản thân trong việc hỗ trợ họ
trong trách nhiệm giáo dục của mình. Ở đây chúng ta thấy tầm quan trọng của
giáo dục hiểu biết truyền thông, nhằm mục đích cung cấp các công cụ thiết yếu cần
thiết để thúc đẩy các kỹ năng tư duy phản biện, trang bị cho những người trẻ tuổi
các phương tiện cần thiết cho sự phát triển cá nhân và sự tham gia tích cực của
họ vào tương lai của xã hội.
Do đó, ngoại giao hy vọng trước hết là ngoại giao chân lý. Nếu thiếu đi mối
liên hệ giữa thực tế, chân lý và kiến thức, con người sẽ không còn có thể nói
và hiểu nhau nữa, vì nền tảng của một ngôn ngữ chung, được neo giữ trong thực tế
của mọi thứ và do đó có thể hiểu được trên toàn thế giới, đang thiếu. Mục đích
của ngôn ngữ là giao tiếp, chỉ thành công nếu các từ ngữ chính xác và ý nghĩa của
các thuật ngữ được chấp nhận rộng rãi. Câu chuyện trong Kinh thánh về Tháp
Babel cho thấy điều gì xảy ra khi mọi người chỉ nói bằng ngôn ngữ "của
riêng mình".
Thành ra, giao tiếp, đối thoại và cam kết vì lợi ích chung đòi hỏi phải có thiện
chí và tuân thủ một ngôn ngữ chung. Điều này đặc biệt đúng trong lĩnh vực ngoại
giao, nhất là trong bối cảnh đa phương. Tác động và thành công của bất kỳ tuyên
bố, tuyên ngôn, nghị quyết và nói chung hơn là các văn bản đàm phán nào đều phụ
thuộc vào điều này. Một thực tế đã được chứng minh là chủ nghĩa đa phương chỉ mạnh
mẽ và hiệu quả khi tập trung vào các vấn đề đang được thảo luận và sử dụng ngôn
ngữ đơn giản, rõ ràng và được thống nhất.
Vì vậy, nỗ lực thao túng các văn bản đa phương - bằng cách thay đổi ý nghĩa của
các thuật ngữ hoặc đơn phương diễn giải lại nội dung của các hiệp ước nhân quyền
- nhằm thúc đẩy các ý thức hệ gây chia rẽ, chà đạp lên các giá trị và niềm tin
của người dân là đặc biệt đáng lo ngại. Nó đại diện cho một hình thức thực dân
hóa ý thức hệ thực sự, cố gắng, theo các chương trình nghị sự được lên kế hoạch
cẩn thận, nhằm nhổ tận gốc các truyền thống, lịch sử và mối liên kết tôn giáo của
người dân. Đây là một tâm lý, bằng cách tuyên bố để lại đằng sau những gì được
coi là "những trang đen tối của lịch sử", mở ra cánh cửa cho
"văn hóa hủy bỏ". Nó không dung thứ cho bất kỳ sự khác biệt nào và tập
trung vào các quyền cá nhân, gây tổn hại đến các nghĩa vụ đối với người khác, đặc
biệt là những người yếu đuối và dễ bị tổn thương nhất. [2] Về vấn đề này, không
thể chấp nhận được, ví dụ, khi nói về cái gọi là "quyền phá thai"
trái ngược với các quyền con người, đặc biệt là quyền được sống. Mọi sự sống phải
được bảo vệ, tại mọi thời điểm, từ khi thụ thai đến khi chết tự nhiên, bởi vì
không có đứa trẻ nào là sai lầm hoặc có tội khi tồn tại, cũng như không có người
già hoặc người bệnh nào có thể bị tước mất hy vọng và bị bỏ rơi.
Đường lối này đặc biệt có liên quan trong bối cảnh của các cơ quan đa phương
khác nhau. Tôi đặc biệt nghĩ đến Tổ chức An ninh và Hợp tác Âu Châu, trong đó
Tòa thánh là thành viên sáng lập, đã tham gia tích cực vào các cuộc đàm phán dẫn
đến Tuyên bố Helsinki năm 1975 cách đây nửa thế kỷ. Việc khôi phục lại “tinh thần
Helsinki” là cấp thiết hơn bao giờ hết, qua đó các quốc gia đối lập, được coi
là “đối phương”, đã thành công trong việc tạo ra một không gian gặp gỡ và không
từ bỏ đối thoại như một phương tiện giải quyết xung đột.
Tuy nhiên, các thể chế đa phương, phần lớn ra đời vào cuối Thế chiến II cách
đây khoảng tám mươi năm, dường như không còn khả năng bảo đảm hòa bình và ổn định,
hoặc tiếp tục cuộc chiến chống đói nghèo và thúc đẩy sự phát triển mà chúng được
tạo ra. Chúng cũng dường như không thể phản ứng theo cách thực sự hiệu quả đối
với những thách thức mới của thế kỷ 21 này, chẳng hạn như các vấn đề về môi trường,
sức khỏe cộng đồng, văn hóa và xã hội, chưa kể đến những thách thức do trí tuệ
nhân tạo đặt ra. Nhiều trong số chúng cần được cải cách, lưu ý rằng bất kỳ cải
cách nào như vậy cũng cần dựa trên các nguyên tắc bổ trợ và đoàn kết, và tôn trọng
chủ quyền bình đẳng của các quốc gia. Đáng tiếc là có nguy cơ tồn tại một
"đơn nguyên học" và sự phân mảnh thành các câu lạc bộ có cùng chí hướng
chỉ cho phép những người có cùng suy nghĩ tham gia.
Tuy nhiên, đã có và vẫn đang có những dấu hiệu đáng khích lệ, bất cứ nơi nào có
thiện chí để đến với nhau. Tôi nghĩ đến Hiệp ước Hòa bình và Hữu nghị giữa
Chile và Á Căn Đình, được ký kết tại Thành phố Vatican vào ngày 29 tháng 11 năm
1984, với sự trung gian của Tòa thánh và thiện chí của các Bên, đã chấm dứt
tranh chấp Kênh đào Beagle. Theo cách này, nó cho thấy rằng hòa bình và hữu nghị
là có thể khi hai thành viên của cộng đồng quốc tế từ bỏ việc sử dụng vũ lực và
long trọng cam kết tôn trọng mọi quy tắc của luật pháp quốc tế và thúc đẩy hợp
tác song phương. Gần đây hơn, tôi nghĩ đến những dấu hiệu tích cực của việc nối
lại các cuộc đàm phán để quay trở lại khuôn khổ của thỏa thuận hạt nhân Iran, với
mục đích bảo đảm một thế giới an toàn hơn cho tất cả mọi người.
Băng bó những trái tim tan vỡ
Ngoại giao hy vọng cũng là ngoại giao tha thứ, có khả năng hàn gắn các mối quan
hệ bị chia cắt bởi hận thù và bạo lực trong thời điểm đầy rẫy những xung đột
công khai hoặc tiềm ẩn, và do đó chăm sóc những trái tim tan vỡ của vô số nạn
nhân. Mong muốn của tôi cho năm 2025 là toàn thể cộng đồng quốc tế sẽ nỗ lực hết
mình để chấm dứt cuộc xung đột đã gây ra quá nhiều đổ máu trong gần ba năm qua
tại Ukraine bị chiến tranh tàn phá và cướp đi sinh mạng của rất nhiều người,
bao gồm cả nhiều thường dân. Một số dấu hiệu đáng khích lệ đã xuất hiện ở phía
chân trời, nhưng vẫn còn nhiều việc phải làm để tạo điều kiện cho một nền hòa
bình công bằng và lâu dài, cũng như chữa lành những vết thương do cuộc xâm lược
gây ra.
Tương tự như vậy, tôi xin nhắc lại lời kêu gọi ngừng bắn và trả tự do cho các
con tin Israel ở Gaza, nơi đang có tình hình nhân đạo rất nghiêm trọng và đáng
xấu hổ, và tôi yêu cầu người dân Palestine nhận được mọi sự hỗ trợ cần thiết.
Tôi cầu nguyện hy vọng rằng người Israel và người Palestine có thể xây dựng lại
những cây cầu đối thoại và tin tưởng lẫn nhau, bắt đầu từ những cây cầu nhỏ nhất,
để các thế hệ tương lai có thể sống cạnh nhau tại hai quốc gia, trong hòa bình
và an ninh, và rằng Giêrusalem có thể trở thành "thành phố của sự gặp gỡ",
nơi các Kitô hữu, Do Thái và Hồi giáo chung sống hòa thuận và tôn trọng. Vào
tháng 6 năm ngoái, tại khu vườn Vatican, chúng ta đã cùng nhau kỷ niệm 10 năm Lời
kêu gọi hòa bình tại Đất Thánh, vào ngày 8 tháng 6 năm 2014, có sự hiện diện của
Tổng thống Nhà nước Israel lúc bấy giờ, Shimon Peres, và Tổng thống Nhà nước
Palestine, Mahmoud Abbas, cùng với Đức Thượng phụ Bácthôlômêô I. Cuộc gặp gỡ đó
đã chứng minh cho thực tế rằng đối thoại luôn có thể thực hiện được và chúng ta
không thể đầu hàng trước ý tưởng rằng sự thù địch và hận thù giữa các dân tộc sẽ
chiếm ưu thế.
Đồng thời, cũng cần phải chỉ ra rằng chiến tranh được thúc đẩy bởi sự gia tăng
liên tục của các loại vũ khí ngày càng tinh vi và hủy diệt. Sáng nay, tôi nhắc
lại lời kêu gọi của mình rằng “với số tiền chi cho vũ khí và các chi phí quân sự
khác, chúng ta hãy thành lập một quỹ toàn cầu có thể chấm dứt nạn đói và thúc đẩy
phát triển ở các quốc gia nghèo đói nhất, để công dân của họ sẽ không phải dùng
đến các giải pháp bạo lực hoặc ảo tưởng, hoặc phải rời bỏ đất nước của họ để
tìm kiếm một cuộc sống có phẩm giá hơn”. [3]
Chiến tranh luôn là một thất bại! Sự tham gia của thường dân, đặc biệt là trẻ
em, và sự phá hủy cơ sở hạ tầng không chỉ là một thảm họa, mà về cơ bản có
nghĩa là giữa hai bên chỉ có cái ác mới là kẻ chiến thắng. Chúng ta không thể
chấp nhận việc ném bom vào thường dân hoặc tấn công vào các cơ sở hạ tầng cần
thiết cho sự sống còn của họ. Chúng ta không thể chấp nhận rằng trẻ em chết
cóng vì bệnh viện đã bị phá hủy hoặc mạng lưới năng lượng của một quốc gia đã bị
tấn công.
Toàn thể cộng đồng quốc tế dường như đều đồng ý về nhu cầu tôn trọng luật nhân
đạo quốc tế, nhưng việc không thực hiện đầy đủ và cụ thể luật đó đặt ra nhiều
câu hỏi. Nếu chúng ta đã quên mất điều nằm ở nền tảng của sự tồn tại của chúng
ta, tính thiêng liêng của sự sống, các nguyên tắc tác động đến thế giới, thì
làm sao chúng ta có thể nghĩ rằng quyền này được tôn trọng một cách hiệu quả?
Chúng ta cần khôi phục lại những giá trị này và thể hiện chúng trong các nguyên
tắc của lương tâm công chúng, để nguyên tắc nhân đạo thực sự trở thành nền tảng
cho hoạt động của chúng ta. Do đó, tôi tin rằng năm Đại lễ này sẽ là thời điểm
thuận lợi để cộng đồng quốc tế có những bước đi tích cực nhằm bảo đảm rằng các
quyền bất khả xâm phạm của con người không bị hy sinh cho các nhu cầu quân sự.
Trên cơ sở này, tôi yêu cầu các nỗ lực được thực hiện để tiếp tục bảo đảm rằng
việc coi thường luật nhân đạo quốc tế không còn là một lựa chọn nữa. Cũng cần
phải có nhiều nỗ lực hơn nữa để bảo đảm rằng các vấn đề được thảo luận tại Hội
nghị Hồng Thập Tự và Trăng lưỡi liềm đỏ quốc tế lần thứ 34 diễn ra vào tháng 10
năm ngoái tại Geneva sẽ được thực hiện. Kỷ niệm 75 năm Công ước Geneva vừa được
kỷ niệm, và vẫn cần thiết phải thực hiện các chuẩn mực và nguyên tắc mà các
Công ước này dựa trên trong quá nhiều chiến trường mở.
Trong số đó, tôi nghĩ đến những xung đột khác nhau vẫn đang tiếp diễn ở lục địa
Phi Châu, đặc biệt là ở Sudan, Sahel, Sừng Phi Châu, Mozambique, nơi đang diễn
ra một cuộc khủng hoảng chính trị nghiêm trọng, và ở các vùng phía đông của Cộng
hòa Dân chủ Congo, nơi người dân phải chịu đựng nhu cầu y tế và nhân đạo nghiêm
trọng, đôi khi còn trầm trọng hơn bởi tai họa khủng bố, dẫn đến mất mát về người
và hàng triệu người phải di dời. Ngoài ra, chúng ta có thể thêm vào đó những
tác động tàn phá của lũ lụt và hạn hán, làm trầm trọng thêm tình trạng vốn đã bấp
bênh ở nhiều nơi khác nhau của Phi Châu.
Tuy nhiên, viễn cảnh về một nền ngoại giao tha thứ không chỉ nhằm mục đích chữa
lành các cuộc xung đột quốc tế hay khu vực. Nó khiến mọi người có trách nhiệm
trở thành một nghệ nhân hòa bình, để xây dựng những xã hội thực sự hòa bình,
trong đó những khác biệt chính trị, xã hội, văn hóa, sắc tộc và tôn giáo hợp
pháp tạo nên một tài sản chứ không phải là nguồn gốc của hận thù và chia rẽ.
Tôi đặc biệt nghĩ đến Miến Điện, nơi người dân phải chịu đựng rất nhiều đau khổ
vì các cuộc đụng độ vũ trang liên miên khiến họ phải rời bỏ nhà cửa và sống
trong sợ hãi.
Thật đau đớn khi thấy rằng vẫn còn, đặc biệt là ở Mỹ Châu, nhiều tình huống
xung đột chính trị và xã hội gay gắt. Tôi nghĩ đến Haiti, nơi tôi tin rằng các
bước cần thiết có thể được thực hiện càng sớm càng tốt để tái lập trật tự dân
chủ và chấm dứt bạo lực. Tôi cũng nghĩ đến Venezuela và cuộc khủng hoảng chính
trị nghiêm trọng mà nước này đang trải qua, cuộc khủng hoảng này chỉ có thể được
khắc phục bằng sự tuân thủ chân thành các giá trị của sự thật, công lý và tự
do, bằng sự tôn trọng đối với sự sống, phẩm giá và quyền của mọi người, bao gồm
cả những người bị bắt do các sự kiện trong những tháng gần đây, bằng sự từ chối
mọi hình thức bạo lực và, chúng ta hãy hy vọng, bằng sự bắt đầu các cuộc đàm
phán một cách thiện chí và hướng đến lợi ích chung của đất nước. Tương tự như vậy,
tôi nghĩ đến Bolivia, nơi đang trải qua tình hình chính trị, xã hội và kinh tế
đáng lo ngại, và Colombia, nơi tôi tin rằng với sự giúp đỡ của mọi người, có thể
chấm dứt nhiều cuộc xung đột đã xé nát đất nước từ lâu. Cuối cùng, tôi nghĩ đến
Nicaragua, nơi Tòa thánh, luôn cởi mở với cuộc đối thoại tôn trọng và mang tính
xây dựng, quan tâm theo dõi các biện pháp được áp dụng đối với các cá nhân và tổ
chức của Giáo hội và yêu cầu tự do tôn giáo và các quyền cơ bản khác phải được
bảo đảm đầy đủ cho tất cả mọi người.
Cuối cùng, không thể có hòa bình thực sự nếu không có sự bảo đảm về tự do tôn
giáo, bao gồm sự tôn trọng lương tâm của cá nhân và khả năng công khai thể hiện
đức tin và tư cách thành viên của một người trong một cộng đồng. Về vấn đề này,
những biểu hiện ngày càng gia tăng của chủ nghĩa bài Do Thái, mà tôi cực lực
lên án, và ảnh hưởng đến ngày càng nhiều cộng đồng Do Thái trên khắp thế giới,
là nguồn gốc của mối quan ngại sâu sắc.
Tôi cũng không thể im lặng về nhiều cuộc đàn áp chống lại nhiều cộng đồng Kitô
giáo khác nhau, thường do các nhóm khủng bố thực hiện, đặc biệt là ở Phi Châu
và Á Châu. Cũng không thể im lặng về các hình thức hạn chế tự do tôn giáo “kín
đáo” hơn đôi khi cũng được tìm thấy ở Âu Châu, nơi các chuẩn mực pháp lý và
thông lệ hành chính đang gia tăng, “hạn chế hoặc thực tế là hủy bỏ các quyền được
Hiến pháp chính thức công nhận đối với các tín hữu cá nhân và các nhóm tôn
giáo”. [4] Về vấn đề này, tôi xin nhắc lại rằng tự do tôn giáo cấu thành “thành
tựu của một nền văn hóa chính trị và pháp lý lành mạnh”, [5] bởi vì khi nó “được
thừa nhận, phẩm giá của con người được tôn trọng tận gốc rễ, và bản sắc và thể
chế của các dân tộc được củng cố”. [6]
Các tín hữu Kitô có khả năng và mong muốn đóng góp tích cực vào việc xây dựng
xã hội nơi họ sinh sống. Ngay cả khi họ không phải là đa số trong xã hội, họ vẫn
là công dân theo đúng nghĩa của mình, đặc biệt là ở những vùng đất mà họ đã
sinh sống từ thời xa xưa. Tôi đặc biệt nói về Syria, sau nhiều năm chiến tranh
và tàn phá, dường như đang theo đuổi con đường ổn định. Tôi hy vọng rằng toàn vẹn
lãnh thổ, sự thống nhất của người dân Syria và các cải cách hiến pháp cần thiết
sẽ không bị bất kỳ ai xâm phạm, và cộng đồng quốc tế sẽ giúp Syria trở thành
vùng đất chung sống hòa bình, nơi tất cả người Syria, bao gồm cả cộng đồng Kitô
giáo, có thể cảm thấy mình là công dân trọn vẹn và chia sẻ lợi ích chung của quốc
gia yêu dấu đó.
Tôi cũng nghĩ đến đất nước Li Băng thân yêu, và bày tỏ hy vọng rằng đất nước
này, với sự giúp đỡ quyết liệt của cộng đồng Kitô giáo, có thể sở hữu sự ổn định
về mặt thể chế cần thiết để giải quyết tình hình kinh tế và xã hội nghiêm trọng,
để xây dựng lại miền Nam đất nước bị ảnh hưởng bởi chiến tranh, và thực hiện đầy
đủ Hiến pháp và Hiệp định Taif. Mong rằng tất cả người dân Li Băng sẽ làm việc
để bảo đảm rằng đất nước của những cây tuyết tùng vĩ đại không bao giờ bị biến
dạng bởi sự chia rẽ, mà thay vào đó được tôn vinh vì “sống chung”. Mong rằng Li
Băng vẫn là một đất nước và là thông điệp của sự chung sống và hòa bình.
Tuyên bố tự do cho những người bị giam cầm
Hai ngàn năm của Kitô giáo đã giúp xóa bỏ chế độ nô lệ khỏi mọi hệ thống pháp
luật. Tuy nhiên, nhiều hình thức nô lệ vẫn tồn tại, bắt đầu từ hình thức nô lệ
ít được thừa nhận nhưng được thực hành rộng rãi liên quan đến lao động. Quá nhiều
người sống như nô lệ cho công việc của họ, từ một phương tiện trở thành mục
đích, và thường bị xiềng xích vào các điều kiện làm việc vô nhân đạo về mặt an
toàn, giờ làm việc và tiền lương. Cần phải nỗ lực để tạo ra các điều kiện làm
việc có phẩm giá, để công việc, bản thân nó cao quý và tôn quý, không trở thành
rào cản đối với sự hoàn thiện và phát triển của con người. Đồng thời, cần phải
bảo đảm rằng có các cơ hội việc làm thực sự, đặc biệt là khi tình trạng thất
nghiệp lan rộng khuyến khích làm việc không khai báo và do đó là tội phạm.
Sau đó là nạn nô lệ khủng khiếp của nghiện ma túy, đặc biệt ảnh hưởng đến những
người trẻ tuổi. Thật không thể chấp nhận được khi thấy số lượng cuộc sống, gia
đình và quốc gia bị hủy hoại bởi tệ nạn này, dường như đang gia tăng, một phần
là do sự xuất hiện của các loại ma túy tổng hợp thường gây tử vong, được bán rộng
rãi do hậu quả của hiện tượng buôn bán ma túy tàn bạo.
Trong số các hình thức nô lệ khác trong thời đại của chúng ta, một trong những
hình thức khủng khiếp nhất là nạn buôn người do những kẻ vô đạo đức lợi dụng
nhu cầu của hàng ngàn người chạy trốn chiến tranh, nạn đói, sự đàn áp hoặc tác
động của biến đổi khí hậu để tìm kiếm một nơi an toàn để sống. Ngoại giao hy vọng
là ngoại giao tự do, đòi hỏi sự cam kết chung của cộng đồng quốc tế nhằm xóa bỏ
hoạt động thương mại kinh hoàng này.
Đồng thời, cần phải chăm sóc những nạn nhân của nạn buôn người này, chính những
người di cư, những người bị buộc phải đi bộ hàng ngàn cây số ở Trung Mỹ hoặc sa
mạc Sahara, hoặc băng qua Biển Địa Trung Hải hoặc Eo biển Manche trên những chiếc
thuyền tạm bợ chật cứng, chỉ để bị từ chối hoặc buộc phải sống lén lút ở một quốc
gia xa lạ. Chúng ta có thể dễ dàng quên rằng chúng ta đang đối phó với những
con người thực sự cần được chào đón, bảo vệ, thúc đẩy và hòa nhập. [7]
Tôi thấy rất nản lòng khi thấy rằng di cư vẫn bị bao phủ trong một đám mây đen
ngờ vực, thay vì được coi là nguồn trao quyền. Những người di cư chỉ được coi
là một vấn đề cần được quản lý. Họ không thể bị đối xử như những đồ vật để di
chuyển; họ có phẩm giá và nguồn lực mà họ có thể cung cấp cho người khác; họ có
những trải nghiệm, nhu cầu, nỗi sợ hãi, khát vọng, ước mơ, kỹ năng và tài năng của
riêng mình. Chỉ bằng cách nhìn nhận mọi thứ theo góc độ này, chúng ta mới có thể
đạt được tiến bộ trong việc đối mặt với một hiện tượng đòi hỏi sự đóng góp của
tất cả các quốc gia, đặc biệt là thông qua việc tạo ra các con đường an toàn
thường xuyên.
Sau đó, điều quan trọng là chúng ta phải giải quyết nguyên nhân gốc rễ của việc
di dời, để việc rời bỏ quê hương để tìm nơi khác là một lựa chọn chứ không phải
là phương tiện cần thiết để sinh tồn. Với suy nghĩ này, tôi coi cam kết chung về
hợp tác phát triển, như một phương tiện giúp loại bỏ một số nguyên nhân khiến mọi
người di cư, là điều cần thiết.
Trả tự do cho tù nhân
Cuối cùng, ngoại giao hy vọng là ngoại giao công lý, nếu không có nó thì không
thể có hòa bình. Năm Thánh là thời điểm thuận lợi để thực hành công lý, xóa nợ
và giảm án cho tù nhân. Tuy nhiên, không có khoản nợ nào cho phép bất kỳ ai, kể
cả Nhà nước, đòi mạng sống của người khác. Về vấn đề này, tôi nhắc lại lời kêu
gọi xóa bỏ án tử hình ở mọi quốc gia,[8] vì ngày nay không tìm thấy lý do chính
đáng nào trong số các công cụ có khả năng khôi phục công lý.
Chúng ta cũng không thể quên rằng, theo một nghĩa nào đó, tất cả chúng ta đều
là tù nhân, vì tất cả chúng ta đều là con nợ: đối với Chúa, đối với người khác,
và cả đối với trái đất thân yêu của chúng ta, nơi chúng ta rút ra nguồn sống
hàng ngày. Như tôi đã quan sát trong Thông điệp hàng năm của mình cho Ngày Hòa
bình Thế giới, “mỗi người chúng ta phải cảm thấy theo một cách nào đó có trách
nhiệm đối với sự tàn phá mà Trái đất, ngôi nhà chung của chúng ta, đã phải chịu”.
[9] Bản thân thiên nhiên dường như ngày càng nổi loạn chống lại hành động của
con người bằng những biểu hiện cực đoan về sức mạnh của nó. Ví dụ về điều này
là lũ lụt tàn khốc ở Trung Âu và Tây Ban Nha, các cơn bão tấn công Madagascar
vào mùa xuân và ngay trước Giáng sinh, là Bộ Mayotte và Mozambique của Pháp.
Chúng ta không thể thờ ơ trước tất cả những điều này! Chúng ta không có quyền
đó! Thay vào đó, chúng ta có nhiệm vụ phải nỗ lực hết sức để chăm sóc ngôi nhà
chung của chúng ta và cư dân của nó, hiện tại và trong tương lai.
Tại COP 29 ở Baku, các quyết định đã được đưa ra để bảo đảm nguồn tài chính lớn
hơn cho hành động ứng phó với biến đổi khí hậu. Tôi tin rằng những quyết định
này sẽ cho phép chia sẻ nguồn lực cho nhiều quốc gia chịu ảnh hưởng lớn từ cuộc
khủng hoảng khí hậu và gánh chịu gánh nặng nợ kinh tế nặng nề. Với suy nghĩ
này, tôi yêu cầu các quốc gia giàu có hơn xóa nợ cho các quốc gia không bao giờ
có thể trả được nợ. Đây không chỉ đơn thuần là một hành động đoàn kết hay hào
phóng, mà trên hết là một hành động công lý, cũng xét đến một hình thức bất
bình đẳng mới mà chúng ta ngày càng nhận thức rõ hơn ngày nay: “nợ sinh thái” tồn
tại đặc biệt giữa Bắc và Nam bán cầu. [10]
Cũng xét đến món nợ sinh thái này, điều quan trọng là phải tìm ra những cách thức
hiệu quả để chuyển đổi nợ nước ngoài của các nước nghèo thành các chính sách và
chương trình hiệu quả, sáng tạo và có trách nhiệm để thúc đẩy sự phát triển
toàn diện của con người. Tòa Thánh sẵn sàng đồng hành với tiến trình này, với
nhận thức rằng không còn bất kỳ biên giới hay rào cản nào, chính trị hay xã hội,
mà chúng ta có thể ẩn náu. [11]
Trước khi kết thúc, tôi muốn bày tỏ lời chia buồn và cầu nguyện cho các nạn
nhân và những người đang phải chịu đau khổ vì trận động đất xảy ra ở Tây Tạng
hai ngày trước.
Kính thưa các Đại sứ,
Theo quan điểm Kitô giáo, Năm Thánh là mùa ân sủng. Tôi mong muốn năm 2025 này
thực sự là năm ân sủng, tràn đầy chân lý, lòng tha thứ, tự do, công lý và hòa
bình! “Trong trái tim của mỗi người, hy vọng ngự trị như mong muốn và kỳ vọng về
những điều tốt đẹp sắp đến”, [12] và mỗi người chúng ta được kêu gọi làm cho hy
vọng nở rộ xung quanh chúng ta. Đây là lời chúc chân thành của tôi dành cho tất
cả các bạn, các Đại sứ thân mến, cho gia đình các bạn, và cho các chính phủ và
dân tộc mà các bạn đại diện. Mong rằng hy vọng sẽ nở rộ trong trái tim chúng ta
và mong rằng thời đại của chúng ta tìm thấy hòa bình mà nó vô cùng khao khát. Cảm
ơn các bạn.
[1] Thông điệp Fratelli Tutti, 3 tháng 10 năm 2020, 27.
[2] So sánh Cuộc họp với các cơ quan dân sự, đại diện của người dân bản địa và
đoàn ngoại giao, Citadelle de Québec, ngày 27 tháng 7 năm 2022.
[3] Thông điệp Fratelli Tutti, 3 tháng 10 năm 2020, 262; xem. Thánh Phaolô Đệ Lục,
Thông điệp Populorum Progressio, 26/03/1967, 51.
[4] Thánh Gioan Phaolô II, Sứ điệp Ngày Hòa bình Thế giới năm 1988, ngày 1
Tháng Giêng năm 1988, 2.
[5] Đức Bênêđíctô XVI, Sứ điệp Ngày Hòa bình Thế giới 2011, ngày 1 Tháng Giêng
năm 2011, 5.
[6] Thượng dẫn
[7] So sánh Bài phát biểu trước những người tham dự Diễn đàn quốc tế về “Di cư
và Hòa bình”, ngày 21 tháng 2 năm 2017.
[8] X. Sứ điệp Ngày Hòa bình Thế giới 2025, ngày 1 Tháng Giêng năm 2025, 11.
[9] Thượng dẫn, 4.
[10] X. Tông Sắc Spes Non Confundit – Hy vọng không làm thất vọng - (ngày 9
tháng 5 năm 2024), 16; Thông điệp Laudato Si', hay 24 tháng 5 năm 2015, 51.
[11] Xem. Thông điệp Laudato Si', 52.
[12] Tông Sắc Spes Non Confundit – Hy vọng không làm thất vọng, 1.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét