Cuối cùng, Đức Giáo
Hoàng Phanxicô đã đưa thượng hội đồng của mình đến một sự hạ cánh nhẹ nhàng
Vũ Văn An 27/Oct/2024
John L. Allen Jr. Của tạp chí Crux, ngày 27
tháng 10 năm 2024, nhận định rằng ngay từ đầu, một trong những cáo buộc dai dẳng
nhất chống lại Thượng Hội đồng Giám mục về Tính đồng nghị của Đức Giáo Hoàng
Phanxicô, được tiến hành vào năm 2021 và kết thúc vào đêm qua tại Rome, là thượng
hội đồng này được xếp đầy những tiếng nói tiến bộ, tạo ra cảm giác không đại diện
cho toàn bộ ý kiến Công Giáo hoàn cầu.
Để trích dẫn một ví dụ cổ điển, các nhà phê bình đã lưu ý rằng
rất nhiều người ủng hộ một hàng nữ giáo sĩ và hoạt động tiếp cận LGBTQ+ đã được
đưa vào danh sách các đại biểu chính thức, nhưng không có người sùng Thánh lễ
La tinh truyền thống và một số ít người phò sinh nổi tiếng nào. (Đáng chú ý là
từ "phá thai" không bao giờ xuất hiện trong tài liệu kết luận dài 52
trang.)
Một cái nhìn hời hợt về cuộc bỏ phiếu thông cho tài liệu sau cùng, được thông
qua vào tối thứ Bảy, có thể ủng hộ ấn tượng về một sự tuân thủ sai lầm. Hầu hết
155 đoạn văn của nó đã được thông qua bởi đa số áp đảo trong số 355 người tham
gia bỏ phiếu, với kết quả điển hình là 352-3 hoặc 350-5.
Trường hợp duy nhất mà phiếu "có" giảm xuống dưới 300 là đối với đoạn
60, liên quan đến các phó tế nữ, nhưng ngay cả 97 phiếu chống mà nó thu được
cũng không nhất thiết đại diện cho một sổ đăng ký bất đồng chính kiến bảo thủ.
Hãy xem xét cách diễn đạt: "Câu hỏi về quyền tiếp cận chức phó tế của phụ
nữ vẫn còn bỏ ngỏ. Sự phân định này cần phải tiếp tục." Điều đó có thể làm
phật lòng một người bảo thủ thích câu trả lời "không" thẳng thắn,
nhưng nó cũng có thể làm phật lòng một người cấp tiến thất vọng với tất cả những
lời bàn tán và tin rằng đã đến lúc phải bóp cò.
Tinh thần thiên tả của Thượng hội đồng có lẽ rõ ràng nhất vào ngày 24 tháng 10,
khi Hồng Y người Argentina Victor Manuel Fernandez, Tổng trưởng Bộ Đức tin của Vatican,
đã tổ chức một cuộc họp công khai với khoảng 100 người tham gia để thảo luận về
vai trò của phụ nữ, bao gồm một tuyên bố trước đó của ĐHY Fernandez rằng
"vẫn chưa có chỗ cho một quyết định tích cực" về chức phó tế nữ.
Để rõ hơn, ĐHY Fernandez khó lòng cho bất cứ ai đó nghĩ là một người theo chủ
nghĩa truyền thống. Ngài là người viết bí mật của Amoris Laetitia năm
2016, mở ra một cánh cửa thận trọng cho phép những người Công Giáo đã ly hôn và
tái hôn dân sự được rước lễ, và là người soạn thảo chính thức Fiducia
Supplicans, văn bản tháng 12 năm 2023 cho phép ban phước lành cho những người
trong mối quan hệ đồng tính.
Tuy nhiên, ngài đã buộc phải dành phần lớn thời gian thảo luận kéo dài một tiếng
rưỡi vào thứ năm tuần trước để thuyết phục những người nổi loạn của Thượng hội
đồng rằng ngài đủ cấp tiến.
(Chúng tôi biết nội dung của cuộc thảo luận này vì Vatican đã công bố bản ghi
âm về cuộc thảo luận này, mặc dù thông tin chung về các cuộc thảo luận nội bộ của
Thượng hội đồng đã bị che giấu.)
Trong suốt cuộc thảo luận, ĐHY Fernandez đã trả lời tổng cộng 12 câu hỏi, hầu hết
trong số đó, ở một mức độ nào đó, đều mang tính chỉ trích.
Ví dụ, một người đặt câu hỏi tại sao trong số mười nhóm nghiên cứu do Đức Giáo
Hoàng Phanxicô thành lập để xem xét các vấn đề nhạy cảm do Thượng hội đồng nêu
ra, nhóm giải quyết các vấn đề về thừa tác vụ, bao gồm cả các phó tế nữ, lại là
nhóm duy nhất được giao cho một bộ phận của Vatican, cho rằng đây không phải là
một sự sắp xếp "thượng hội đồng" thực sự.
Một người khác chế giễu khi hỏi về những tuyên bố lặp đi lặp lại rằng các điều
kiện chưa "trưởng thành" để giải quyết vấn đề về các phó tế nữ. Ngài
nói rằng với trái cây, người ta xác định được sự chín mùi bằng cách nhìn vào
màu sắc, mùi thơm và kết cấu. Ngài hỏi, đâu là các định mốc cho giáo hội? Nếu
không có những tiêu chuẩn rõ ràng như vậy, ngài cảnh cáo, "Chúng ta có thể
làm điều này trong suốt quãng đời còn lại của mình". (Câu đó chỉ nhận được
một trong ba tràng pháo tay trong phiên họp.)
Một người đặt câu hỏi khác lưu ý rằng một nghiên cứu năm 1997 của Ủy ban Thần học
Quốc tế ủng hộ ý tưởng về nữ phó tế chưa bao giờ được công bố và cho biết
"có nghi ngờ điều gì đó tương tự" đang diễn ra hiện nay.
Người đặt câu hỏi cuối cùng chỉ ra quyết định gần đây của Đức Giáo Hoàng
Phanxicô về việc mở các thừa tác vụ giúp lễ, đọc sách và dạy giáo lý cho phụ nữ,
nói rằng khi ông bắt đầu làm việc trong giáo hội cách đây nhiều thập niên, cộng
đồng địa phương của ông đã có phụ nữ đảm nhiệm những vai trò đó. Ông tự hỏi,
chúng ta sẽ phải đợi bao lâu nữa để Đức Giáo Hoàng và Vatican thừa nhận rằng một
lần nữa, họ đã chậm năm mươi năm?
Trong suốt buổi họp, ĐHY Fernandez thường có vẻ hơi phòng thủ, cố gắng đảm bảo
với mọi người rằng ông không phải là viên chức Vatican khuôn mẫu của những năm
trước.
"Tôi không nổi tiếng trong giáo hội vì bị mắc kẹt ở thời Trung cổ",
ngài nhấn mạnh vào cuối buổi họp. "Bạn có thể thoải mái, biết rằng tôi có
một trái tim rộng mở để nhìn thấy Chúa Thánh Thần đưa chúng ta đến đâu".
Với tất cả những điều đó, câu hỏi thực sự về thượng hội đồng năm 2024 có thể là
làm thế nào mà một hội nghị có vẻ lệch lạc như vậy lại tạo ra một kết quả về cơ
bản là thận trọng và không mang tính cách mạng. Khi xem xét tài liệu cuối cùng,
về hầu hết các điểm, có vẻ như nó hết sức khổ công cố gắng tạo ra sự cân bằng
giữa đổi mới và tính liên tục, và không bao giờ thực sự ủng hộ sự thay đổi triệt
để trên bất cứ mặt trận nào. Thực thế, trận động đất mà nhiều người mong đợi
cách đây ba năm hóa ra lại là một cơn chấn động nhỏ.
Một lời giải thích có thể là nhóm thiểu số bảo thủ hơn trong thượng hội đồng đã
đấm quá trọng lượng của mình, một lời giải thích khác là sự mệt mỏi chung của
những người tham gia với các lập luận nổ ra lần trước và mong muốn kết thúc bằng
một nốt nhạc hòa bình. Tuy nhiên, phần lớn, người ta phải nói rằng chính Đức
Giáo Hoàng Phanxicô là người đã đưa Thượng hội đồng đến một sự hạ cánh nhẹ
nhàng này, loại bỏ hầu hết các vấn đề nóng hổi khỏi bàn đàm phán và gửi đi những
tín hiệu rằng ngài muốn tập trung vào hành trình chứ không phải đích đến.
Đức Giáo Hoàng cũng tuyên bố vào tối thứ Bảy rằng không giống như các Thượng hội
đồng trước đây, lần này sẽ không có tông huấn nào để đưa ra kết luận - tài liệu
cuối cùng sẽ tự đứng vững như một hành động kết thúc. Theo cách này, Đức Giáo
Hoàng đã loại bỏ khả năng các nhà hoạt động thất vọng vì thiếu đột phá từ Thượng
hội đồng có thể hy vọng nhận được chúng từ Đức Giáo Hoàng.
Về lý do tại sao Đức Giáo Hoàng lại chọn con đường này, có nhiều lời giải thích
khác nhau. Có lẽ điển hình Con đường Đồng nghị Đức, với nguy cơ có vẻ thực sự
ly giáo, đã đưa ra một cảnh cáo; có lẽ Đức Giáo Hoàng không muốn năm thánh vào
năm 2025 bị lu mờ bởi những câu chuyện về một cuộc nội chiến Công Giáo.
Dù lý do là gì, Đức Phanxicô đã tạo ra một kết cục cho hội đồng của mình mà có
thể không khuấy động trí tưởng tượng của bất cứ ai, nhưng cũng sẽ không tạo ra
nhiều đường đứt gãy mới. Nói cách khác, phe bảo thủ của giáo hội có thể không
được đại diện tốt trong hội trường của thượng hội đồng, nhưng có vẻ như họ đã
hiện diện trong các tính toán của người sáng lập ra thượng hội đồng.
Vậy, kết quả của thượng hội đồng có phải là một sự thất vọng - một trường hợp
ra đi trong tiếng rên rỉ thay vì một tiếng hô vang? Có lẽ vậy, mặc dù có một
góc nhìn khác cần xem xét. Trong một thời đại chia rẽ và phân cực sâu sắc, sự
kiện Giáo Hội Công Giáo có thể dàn dựng một cuộc tham vấn lớn như vậy và bằng
cách nào đó vẫn xoay xở để giữ mọi người lại với nhau vào cuối cùng, ngay cả
khi không ai hoàn toàn hài lòng, phải được coi là một phép lạ nhỏ - và, nghĩ lại
thì, có lẽ không quá nhỏ gì.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét