28.07.2025: THỨ HAI TUẦN XVII THƯỜNG NIÊN

 28/07/2025

 Thứ Hai tuần 17 thường niên.

 

Bài Ðọc I: (Năm I) Xh 32, 15-24. 30-34

“Dân này đã phạm tội nặng nề, và họ đúc bò vàng”.

Trích sách Xuất Hành.

Trong những ngày ấy, Môsê từ trên núi trở xuống, Tay cầm bia đá có khắc chữ cả hai mặt; và đó là công trình của Thiên Chúa tác tạo, vì chính Chúa đã khắc chữ vào hai bia đá đó. Bấy giờ Giosuê nghe tiếng dân chúng la lối om sòm, nên thưa cùng Môsê rằng: “Có tiếng la giao chiến trong trại”. Môsê đáp: “Ðó không phải là tiếng kêu la giao chiến, cũng không phải tiếng kêu la thất trận, nhưng tôi nghe tiếng người ta ca hát”. Khi đến gần trại, người thấy con bê đực và những người múa. Người quá tức giận, liền ném hai bia đá xuống chân núi và nó bể nát ra. Người đem đốt con bê chúng đã đúc, rồi tán ra thành tro, bỏ vào nước, bắt con cái Israel phải uống.

Người nói cùng Aaron rằng: “Dân này đã nói gì với ông mà ông để nó phạm tội nặng nề như thế?” Aaron thưa: “Xin ngài chớ tức giận, nào ngài không biết dân này hay hướng chiều về đàng tội đó sao? Chúng đã nói với tôi rằng: “Xin ông hãy đúc cho chúng tôi những vị thần để dẫn dắt chúng tôi đi, vì ông Môsê, người dẫn chúng tôi ra khỏi đất Ai-cập, chúng tôi không biết chuyện gì đã xảy đến cho ông”. Tôi liền nói với họ: “Ai trong các ngươi có vàng, hãy mang đến cho tôi. Họ mang đến, tôi quăng vàng vào lửa và đúc nên con bê này”.

Hôm sau Môsê nói với dân: “Các ngươi đã phạm một tội rất lớn, nhưng bây giờ ta sắp lên với Giavê: có lẽ ta sẽ xin được Người xá tội cho các ngươi!” Môsê trở lại với Giavê và nói: “Phải! dân này đã phạm một tội rất lớn, chúng đã làm cho mình những thần bằng vàng! Nhưng bây giờ, ước gì Người miễn chấp tội chúng. Bằng không, xin Người hãy xoá con đi khỏi sách Người đã viết”.

Giavê phán với Môsê: “Ai phạm tội chống lại Ta, Ta sẽ xoá nó khỏi sách của Ta! Còn bây giờ, ngươi hãy đi, hãy dẫn dân đến nơi Ta đã phán với ngươi! Này thần sứ của Ta sẽ đi trước ngươi, và đến ngày truy phạt của Ta, Ta sẽ trừng phạt chúng vì tội của chúng”.

Ðó là lời Chúa.

 

Ðáp Ca: Tv 105, 19-20. 21-22. 23

Ðáp: Hãy ca tụng Chúa, bởi Người nhân hậu (c. 1a).

Xướng: Dân chúng đúc hình bò con tại Horéb, và lễ bái thần tượng đã đúc bằng vàng. Họ đem vinh quang của mình đánh đổi lấy hình tượng con bò ăn cỏ.

Xướng: Họ đã quên Thiên Chúa là Ðấng cứu độ mình, Ðấng đã làm những điều trọng đại bên Ai-cập, Ðấng đã làm những điều kỳ diệu trên lãnh thổ họ Cam, và những điều kinh ngạc nơi Biển Ðỏ.

Xướng: Chúa đã nghĩ tới tiêu diệt họ cho rồi, nếu như Môsê là người Chúa chọn, không đứng ra cầu khẩn với Ngài, để Ngài nguôi giận và đừng tiêu diệt họ. –

 

Alleluia: Ga 17, 17b và a

Alleluia, alleluia! – Lạy Chúa, lời của Chúa là chân lý, xin hãy thánh hoá chúng con trong sự thật. – Alleluia.

 

Phúc Âm: Mt 13, 31-35

“Hạt cải trở thành cây đến nỗi chim trời đến nương náu nơi ngành nó”.

Tin Mừng Chúa Giêsu Kitô theo Thánh Matthêu.

Khi ấy, Chúa Giêsu phán một dụ ngôn khác cùng dân chúng rằng: “Nước trời giống như hạt cải người kia gieo trong ruộng mình. Hạt ấy bé nhỏ hơn mọi thứ hạt giống, nhưng khi mọc lên, thì lớn hơn mọi thứ rau cỏ, rồi thành cây, đến nỗi chim trời đến nương náu nơi ngành nó”.

Người lại nói với họ một dụ ngôn khác nữa mà rằng: “Nước trời giống như nắm men người đàn bà kia lấy đem trộn vào ba đấu bột, cho đến khi bột dậy men”.

Chúa Giêsu dùng dụ ngôn mà phán những điều ấy với dân chúng. Người không phán điều gì với họ mà không dùng dụ ngôn, để ứng nghiệm lời tiên tri đã chép rằng: “Ta sẽ mở miệng nói lời dụ ngôn: Ta sẽ tỏ ra những điều bí nhiệm từ lúc dựng nên thế gian”.

Ðó là lời Chúa.

 

Chú giải về Xuất Hành 32,15-24. 30-34

Trước khi thực sự xem xét bài đọc hôm nay, chúng ta cần xem xét bối cảnh của câu chuyện. Chúng ta đã bỏ qua một số chương, trong đó Thiên Chúa ban chỉ dẫn cho Mô-sê về thiết kế và trang trí đền thờ, một nơi sẽ đồng hành cùng dân Ít-ra-en trên hành trình của họ, như một dấu chỉ về sự hiện diện liên tục của Thiên Chúa giữa họ. Trung tâm của đền thờ này là Hòm Bia Giao Ước, nơi chứa đựng những tấm bia Luật mà Mô-sê đã mang xuống từ Núi Sinai sau cuộc đối thoại với Thiên Chúa.

Chỉ dẫn bao gồm các vật dụng như Hòm Bia, bàn đặt Hòm Bia, chân đèn bảy nhánh, bàn thờ dâng lễ toàn thiêu, dầu thắp đèn, lễ phục của tư tế, nghi thức tấn phong tư tế, lễ vật tấn phong, bàn thờ dâng hương, dầu xức và hương. Phần lớn những gì được mô tả dường như áp dụng nhiều hơn cho tình hình tồn tại trong Đền Thờ sau khi nó được xây dựng vào một thời điểm sau đó.

Trong khi đó, lúc Mô-sê đang nhận được những chỉ dẫn này từ Chúa trên núi, dân chúng dưới kia bắt đầu mất kiên nhẫn. Họ nói với Aaron:

Hãy đứng lên, làm cho chúng tôi các vị thần để dẫn đầu chúng tôi; còn về Mô-sê này, người đã dẫn dắt chúng tôi ra khỏi đất Ai Cập, chúng tôi không biết chuyện gì đã xảy ra với ông ấy. (Xuất Hành 32,1)

Vậy Aaron bảo mọi người gom tất cả đồ trang sức từ vợ, con trai và con gái của họ lại và mang đến cho ông. Từ những lễ vật này, Aaron đúc một con bê vàng. "Con bê vàng", một thuật ngữ mang ý khinh miệt, thực ra là tượng một con bò đực tơ - một biểu tượng phổ biến của thần thánh ở phương Đông cổ đại.

Dường như một nhóm người cạnh tranh với nhóm của Mô-sê, hoặc một phe phái bất đồng chính kiến trong nhóm của ông, đã hoặc muốn có hình con bò đực để tượng trưng cho sự hiện diện của Chúa, thay vì Hòm Giao Ước. Tuy nhiên, Hòm Giao Ước không phải là một thần tượng theo nghĩa chặt chẽ vì nó tượng trưng cho Đức Chúa, Đức Chúa đã dẫn dắt Ít-ra-en ra khỏi Ai Cập.

Bấy giờ dân chúng reo lên phấn khởi: “Hỡi Ít-ra-en, đây là thần của các ngươi, là Đấng đã đưa các ngươi ra khỏi đất Ai Cập!” Con bò đực thậm chí không được coi là hình ảnh của Đức Chúa; giống như các hình ảnh tương tự khác ở phương Đông, nó được coi là bệ chân của vị thần vô hình, cũng là vai trò của Hòm Giao Ước.

Ngày hôm sau, thấy phản ứng của dân chúng, A-rôn đã dựng một bàn thờ trước con bê và tuyên bố:

Ngày mai sẽ là lễ kính Đức Chúa. (Xuất Hành 32,5)

Điều này cho thấy rõ ràng con bê vàng được coi là hình ảnh, không phải của một vị thần giả, mà là của chính Đức Chúa, sức mạnh của Ngài được tượng trưng bằng sức mạnh của một con bò đực tơ. Tuy nhiên, dân Ít-ra-en bị nghiêm cấm không được đại diện cho Đức Chúa dưới bất kỳ hình dạng hữu hình nào. Điều này nằm trong Điều răn thứ nhất:

Ngươi không được làm cho mình một hình tượng nào, dù là hình dạng của bất cứ vật gì ở trên trời cao, dưới đất thấp, hay trong nước dưới đất. (Xuất Hành 20,4)

Sáng sớm, dân sự dâng lễ toàn thiêu và mang lễ vật cầu an đến trước tượng bò con, rồi ăn uống mừng lễ.

Trong khi đó, trên núi, Đức Chúa Trời bắt đầu cho Môi-se biết chuyện gì đang xảy ra. Ngài không hài lòng chút nào. Đức Chúa phán với Môi-se:

Bây giờ, hãy để mặc Ta, để cơn thịnh nộ của Ta nổi lên trên chúng và Ta sẽ tiêu diệt chúng, rồi từ ngươi, Ta sẽ làm cho một dân tộc lớn mạnh. (Xuất Hành 32,10)

Khi nói: “Hãy để tôi yên”, Chúa đã báo trước lời phản đối mà Mô-sê sẽ đưa ra. Và quả thực, Mô-sê đã ngay lập tức cầu xin thay mặt cho dân tộc mình. Mô-sê thường được miêu tả là người trung gian vĩ đại: vào thời điểm xảy ra các tai họa; thay mặt cho chị gái Mi-ri-am; và đặc biệt là thay mặt cho dân tộc trong cuộc hành trình qua sa mạc.

Mô-sê đưa ra hai lý do tại sao Chúa không nên báo thù dân tộc mình. Thứ nhất, người Ai Cập sẽ nói rằng người Do Thái bị dẫn ra sa mạc chỉ để Chúa của họ có thể tiêu diệt họ. Thứ hai, ông nhắc Chúa về những lời hứa thiêng liêng đã được ban cho Áp-ra-ham, I-sa-ác và Ít-ra-en rằng dòng dõi của họ sẽ đông đúc như sao trên trời. Vì vậy, Chúa đã nguôi giận và kiềm chế cơn thịnh nộ đối với dân tộc mình, và chính tại thời điểm này, bài đọc hôm nay của chúng ta bắt đầu.

Mô-sê rời khỏi sự hiện diện của Chúa và xuống núi, mang theo hai tấm bia đá ghi Luật pháp. Chúng được viết ở cả hai mặt và do chính Chúa khắc. Khi Giô-suê nghe thấy tiếng ồn ào trong trại quân Ít-ra-en, ông nghĩ rằng có một trận chiến đang diễn ra. Môi-se trả lời rằng đó không phải là tiếng reo hò chiến thắng hay thất bại, mà là tiếng reo hò vui vẻ của mọi người.

Khi Môi-se đến gần trại quân, ông nhìn thấy con bê vàng và mọi người đang nhảy múa xung quanh nó. Ông tức giận đến nỗi ném hai tấm bia đá xuống đất, hai tấm bia đã vỡ tan thành từng mảnh. Ông lấy con bê vàng, nghiền thành bột, rắc xuống dòng nước chảy xuống sườn núi và bắt dân Ít-ra-en uống.

Sau đó, Môi-se hỏi anh mình, A-rôn, rằng dân chúng đã làm gì ông mà ông lại dẫn dắt họ vào một tội lỗi khủng khiếp như vậy. A-rôn đã rất nhẹ nhàng giao trách nhiệm cho dân chúng, những người rất dễ sa vào tội lỗi. Ông nói với Môi-se những gì họ yêu cầu ông làm và cách ông yêu cầu họ dâng đồ trang sức, rằng:

... họ đưa cho tôi, và tôi ném nó vào lửa, và con bê này xuất hiện!

Cứ như vậy!

Đoạn tiếp theo bị lược bỏ khỏi bài đọc của chúng ta và đó không phải là một bài đọc dễ chịu. Khi Môi-se thấy tình hình, ông lập tức thách thức tất cả những người theo Chúa hãy đứng về phía ông. Tất cả người Lê-vi đều tập hợp quanh ông (chính Môi-se cũng xuất thân từ chi phái Lê-vi). Sau đó, ông ra lệnh cho họ đi vòng quanh trại và dùng gươm giết cả bà con, bạn bè và hàng xóm của họ. Bà con của họ là người Lê-vi và do đó đặc biệt phạm tội thờ hình tượng. Tổng cộng khoảng 3.000 người đã thiệt mạng trong chiến dịch này.

Môi-se nói với những người đứng về phía ông rằng, bằng hành động của họ, họ đã đặc biệt tận hiến cho Chúa và đã mang lại phước lành cho chính mình. Và, vì lòng sốt sắng của họ đối với sự thờ phượng thật sự dành cho Chúa, người Lê-vi đã được chọn làm những người phục vụ đặc biệt cho các nghi lễ.

Cuối cùng, chúng ta quay lại đoạn cuối của bài đọc. Môi-se nói với dân chúng rằng họ đã phạm một tội rất nghiêm trọng, nhưng ông sẽ trở lại với Chúa để cầu xin sự tha thứ cho họ:

...biết đâu ta có thể chuộc tội cho các ngươi.

Sau đó, trước sự hiện diện của Chúa, Môi-se thừa nhận tội lỗi nghiêm trọng của dân sự và cầu xin sự tha thứ cho họ:

... nếu Ngài tha thứ tội lỗi của họ—nhưng nếu không, xin hãy xóa tên tôi khỏi sách mà Ngài đã viết.

‘Sách’ này là danh sách những người bạn thân thiết của Đức Chúa Trời. Nếu nó cứu dân Ngài khỏi sự hủy diệt, Môi-se sẵn sàng bị loại khỏi sách này. Phao-lô cũng nói theo cách tương tự khi bày tỏ nỗi đau buồn của mình rằng rất nhiều người Do Thái đồng hương của ông đã không tiếp nhận Đấng Ki-tô:

Tôi ước gì chính mình bị nguyền rủa và bị cắt đứt khỏi Đấng Ki-tô vì anh chị em tôi, là máu mủ ruột thịt của tôi. (Rô-ma 9,3)

Và chúng ta biết Phao-lô đã gần gũi với Đấng Ki-tô đến mức nào.

Để đáp lại, Chúa phán rằng Ngài sẽ chỉ xóa khỏi sách của Ngài những ai đã phạm tội cùng Ngài. Trong khi đó, Môi-se sẽ tiếp tục dẫn dắt dân chúng mình theo chỉ dẫn của Chúa. Thiên sứ bảo vệ của Đức Chúa Trời sẽ ở cùng họ, và Chúa phán:

Tuy nhiên, khi ngày trừng phạt đến, Ta sẽ trừng phạt họ vì tội lỗi của họ.

Dân Được Chọn đầy thiện chí. Họ đã phê chuẩn những giao ước long trọng nhất với Chúa bằng những hy lễ và lễ toàn thiêu. Tuy nhiên, họ có thể dễ dàng sa ngã. Chúng ta không nên trách họ. Bởi vì nhìn chung, chúng ta cũng chẳng hơn gì. Chúng ta có rất nhiều sự hỗ trợ trong đức tin Ki-tô để sống tốt, vậy mà chúng ta lại thường xuyên thất bại. Hãy cùng nhau lập lại lời hứa trung thành một lần nữa. Dĩ nhiên, đó là điều chúng ta chỉ có thể làm được với sự giúp đỡ của Ngài.

 

Chú giải về Mát-thêu 13,31-35

Hôm nay chúng ta có hai dụ ngôn ngắn phản ánh cả kinh nghiệm của Hội Thánh sơ khai và cũng làm nổi bật những đặc điểm của Vương quốc. Xét về thời điểm chúng được viết ra, chúng toát lên một mức độ tin cậy và tín thác phi thường vào quyền năng của Chúa, một niềm tin không hề thất vọng mặc dù kết quả không được nhìn thấy trong nhiều thế hệ.

Dụ ngôn đầu tiên là dụ ngôn về hạt cải. Hạt cải thực ra không phải là hạt giống nhỏ nhất được biết đến ngày nay, nhưng nó là hạt giống nhỏ nhất được nông dân và người làm vườn Palestine sử dụng. Nói một cách chính xác, nó cũng không tạo ra cây lớn nhất, nhưng trong điều kiện thuận lợi, nó có thể cao tới khoảng 3 mét, đủ lớn để làm nơi trú ẩn cho chim chóc.

Hội Thánh sơ khai, rải rác trong những cộng đồng nhỏ bé, phần lớn bị cô lập với nhau, trên khắp khu vực Địa Trung Hải hẳn đã cảm thấy rất nhỏ bé, rất dễ bị tổn thương. Ý tưởng rằng theo thời gian, nó sẽ trở thành ảnh hưởng văn hóa trung tâm trên khắp châu Âu, cả La Mã lẫn man rợ, hẳn đã nằm ngoài sức tưởng tượng của những Ki-tô hữu đầu tiên. Nhưng hạt giống nhỏ bé ấy đã trở thành một cây lớn, cung cấp nơi trú ẩn và sự an ủi cho hàng triệu người, và từ Địa Trung Hải, lan rộng đến mọi ngóc ngách trên thế giới.

Dụ ngôn thứ hai về men trong bột cũng tương tự, nhưng mang một sắc thái khác. Trong Kinh Thánh, men thường là biểu tượng của điều xấu xa và hư hỏng. Chúa Giê-su đã cảnh báo các môn đồ về men của người Pha-ri-sêu (Mác-cô 8,15). Tương tự, vào Lễ Vượt Qua, người Do Thái ăn bánh không men, tức là bánh không có men hoặc men. Tuy nhiên, trong dụ ngôn này, men được trình bày như một biểu tượng của sự tăng trưởng.

Một lượng men nhỏ được cho vào một mẻ bột lớn sẽ tạo ra kết quả đáng kinh ngạc. (3 đấu bột sẽ tạo ra đủ để nuôi sống 100 người!) Một mẻ bột, chỉ sau vài giờ, có thể nở ra gấp đôi kích thước ban đầu khi quá trình lên men diễn ra. Tác động của men, hoàn toàn vô hình, lan đến mọi ngóc ngách. Một lần nữa, khi điều này được viết ra, thì vẫn chưa phải như vậy. Giáo hội đã tạo ra rất ít ảnh hưởng đến các xã hội xung quanh. Nhưng qua nhiều năm, ảnh hưởng của nó ngày càng lớn mạnh cho đến khi Kitô giáo trở thành đức tin và ảnh hưởng văn hóa chủ đạo của toàn châu Âu, rồi tiếp tục lan rộng ra các nơi khác trên thế giới.

Dụ ngôn thứ hai này chỉ ra một yếu tố rất quan trọng trong đời sống và công việc của Giáo hội. Giáo hội chỉ phát huy ảnh hưởng khi hoàn toàn đắm mình vào xã hội mà mình muốn vươn tới và ảnh hưởng. Và Giáo hội có thể làm được điều này ngay cả khi vẫn chỉ là một phần nhỏ của toàn thể. Mặc dù không bao giờ đồng nhất mình với nhiều hệ tư tưởng và giá trị thịnh hành trong xã hội, các cộng đồng Kitô giáo đồng thời không bao giờ được tách biệt khỏi môi trường xung quanh. Có một nguy cơ là chúng ta sẽ hướng nội và dành phần lớn năng lượng của mình cho những người đã cải đạo. Có một yếu tố truyền giáo mạnh mẽ trong dụ ngôn này mà chúng ta không thể bỏ qua.

Chúng ta cần nhớ rằng đây chủ yếu là những dụ ngôn về Vương quốc chứ không chỉ về Giáo hội, vốn là dấu hiệu không hoàn hảo của công việc Vương quốc đang diễn ra trên thế giới. Và những gì các dụ ngôn này nói trước hết áp dụng cho công cuộc xây dựng Vương quốc trên thế giới của chúng ta—đó là một công cuộc sẽ tiếp diễn không ngừng, bởi vì nó dựa trên chân lý, tình yêu và công lý, và dần dần thấm nhuần vào mọi ngóc ngách của mọi xã hội.

Chúng ta có thể nhận thức đến mức chán nản trước số lượng tội ác mà chúng ta thấy xung quanh mình, nhưng vẫn có một sự tiến triển dần dần ở mọi cấp độ. Nhưng, như dụ ngôn trước đã nhắc nhở chúng ta, lúa mì luôn phải cùng tồn tại với cỏ dại—cả trong lẫn ngoài Giáo hội, cả trong lẫn ngoài Vương quốc.

Bài đọc hôm nay kết thúc bằng việc lặp lại lời tuyên bố rằng Chúa Giêsu chỉ nói với đám đông bằng dụ ngôn. Và Mát-thêu coi đây là sự ứng nghiệm của một đoạn văn tiên tri trong Cựu Ước. Thực ra, đó là một trích dẫn từ Thánh Vịnh 78:

Tôi sẽ mở miệng ra để nói bằng dụ ngôn… (Thánh Vịnh 78,2)

 

https://livingspace.sacredspace.ie/o1172g/

 

Suy Niệm: Hạt Cải, Nắm Men

Dụ ngôn hạt cải và nắm men trong Tin Mừng hôm nay đều nhấn mạnh đến sự bất tương xứng của thời kỳ đầu của Nước Trời và của thời kỳ kết thúc. Dụ ngôn hạt cải nói đến sự tăng trưởng của Nước Trời theo chiều rộng, còn dụ ngôn nắm men trong bột ám chỉ chiều sâu, tức là sự biến đổi bên trong. Cũng như cây cải nhỏ bé thường thấy ở miền giáp hồ Tibêria có thể cao tới ba thước, Nước Trời cũng bắt đầu hiện diện từ thời kỳ truyền giáo của Chúa Giêsu và của Giáo Hội tiên khởi trong sự khó nghèo và thiếu thốn. Và đó là giáo huấn nền tảng của dụ ngôn hạt cải và nắm men.

Dựa vào những hình ảnh này, Chúa Giêsu cho thấy kiểu cách truyền giáo của Ngài không phù hợp với những chờ đợi của người Do thái, nghĩa là Nước Trời đến trong thầm lặng, như Chúa Giêsu đã nói: "Nước Thiên Chúa ở giữa các ngươi". Bởi vì thánh sử viết Phúc Âm sau thời kỳ truyền giáo của Chúa Giêsu trên đất Palestin, chúng ta có thể thấy ngay sự bành trướng đầu của Nước Trời và của Tin Mừng nơi các cộng đoàn Kitô tiên khởi. Thánh sử nói rõ: trên cành cây cải, chim trời có thể đến trú ngụ, điều này ám chỉ các dân ngoại được kết nạp vào Giáo Hội do Chúa Giêsu sáng lập.

Dụ ngôn men trong bột, một nắm men có thể làm dậy cả khối bột. Ý nghĩa và bài học của dụ ngôn này đi song song với dụ ngôn hạt cải. Men Nước Trời tức ơn thánh, dù ngấm ngầm, nhưng hiệu nghiệm nơi tâm hồn con người và trong sứ điệp của Chúa Giêsu. Chính Chúa Giêsu đã nói rõ về sức mạnh của men Nước Trời. Ngài không đến theo kiểu cách lôi kéo sự chú ý của con người. "Nước Thiên Chúa ở giữa các ngươi". Trong cử hành Thánh Lễ, Lời Chúa và Mình Chúa như men có sức làm lớn lên và biến đổi tâm hồn con người. Ai biết lãnh nhận với tâm hồn ngay thẳng, người đó sẽ được biến đổi nên giống Chúa Giêsu.

Chúng ta hãy cầu xin cho Dân Chúa tức là Giáo Hội trở nên dấu chỉ của hạt giống và men của Nước Trời trong thế gian này, cho tới ngày Nước Chúa được hoàn tất trong vinh quang.

(‘Mỗi Ngày Một Tin Vui’)