Đức Hồng Y Schonborn: Tông Huấn Niềm Vui Yêu Thương và phạm
trù tả hữu (II)
Vũ Văn An6/6/2017
Hãy quên tả
hữu đi
Ai cũng biết,
khởi đầu trong sự nghiệp của ngài, Đức Hồng Y Christoph Schönborn vốn được coi
là người bảo thủ, được Đức Hồng Y Joseph Ratzinger bảo trợ. Nhưng nay, phần
đông người ta coi ngài như một đồng minh cấp tiến của Đức Giáo Hoàng Phanxicô.
Theo ngài, đây không hẳn là một thay đổi cho bằng sự thiếu thỏa đáng của các phạm
trù ‘tả hữu’. Như Thánh Tôma Aquinô chẳng hạn, đâu có tả hữu gì, mà chỉ là
“sáng suốt và Công Giáo”.
Sau đây là
phần hai cuộc phỏng vấn Đức Hồng Y Schönborn của Crux:
Hỏi: Hai
mươi năm trước đây, Đức Hồng Y được coi là người bảo thủ, được Đức Hồng Y
Joseph Ratzinger bảo trợ. Ngày nay, nhiều người coi Đức Hồng Y là một đồng minh
cấp tiến của Đức Giáo Hoàng Phanxicô. Đức Hồng Y thay đổi, Giáo Hội thay đổi
hay tất cả đơn giản chỉ minh hoạ lý do tại sao các phạm trù tả hữu không thoả
đáng?
Trả lời: Phần
lớn là câu sau cùng. Dĩ nhiên, có một sự phát triển trong đời mỗi con người.
Lúc còn là một nhà thần học trẻ, Đức Hồng Y Joseph Ratzinger được coi là người
rất cấp tiến, nhưng sau Vatican II, càng ngày ngài càng bảo thủ hơn. Lúc là Hồng Y, ngài bị coi là
Panzerkardinal (Hồng Y áo giáp). Lúc ngài làm giáo hoàng, chúng tôi, các học
trò cũ của ngài, rất đỗi ngạc nhiên thấy ngài mở rộng vòng tay, vì chúng tôi
chưa bao giờ được thấy cử chỉ ấy của ngài. Dĩ nhiên, ngôi vị giáo hoàng đã tác
động lên ngài không ít.
Tôi cũng đã phát
triển trong cuộc sống của mình. Là một tu sĩ Đa Minh trẻ tuổi trong thời kỳ khoảng
năm 1968, tôi là người cánh tả…, cấp tiến, dấn thân về xã hội, chưa bao giờ
theo Mác, nhưng trái tim tôi nghiêng nhiều về phía tả. Về một vài phương diện
nào đó, nó vẫn tiếp tục còn ở đó. Rồi tôi thấy các hậu quả thảm hại của năm
1968 trong Dòng Đa Minh, ở Đức và ở Pháp. Tôi khám phá ra nền thần học Đông
Phương, truyền thống Chính Thống, và các giáo phụ. Tôi có may mắn được hướng dẫn
sâu xa vào Thánh Tôma Aquinô bởi một tu sĩ Đa Minh cao tuổi, người trở thành
cha thiêng liêng và thầy dạy của tôi. Tôi trở nên điều tôi hy vọng mình vẫn cỏn
là một thần học gia, có khuynh hướng thiên rất nhiều về các giáo phụ, về truyền
thống Đông Phương, và về Thánh Tôma Aquinô. Tôi chưa bao giờ nghĩ Thánh Tôma
Aquinô là bảo thủ hay cấp tiến, ngài chỉ đơn giản sáng suốt và Công Giáo mà
thôi.
Các thày dạy của
tôi, các bậc thầy chính của tôi, là Hans Urs von Balthasar và Joseph Ratzinger.
Anh chị có bảo các ngài là bảo thủ không? Anh chị có bảo các ngài là cấp tiến
không? Các phạm trù này đều sai. Các ngài vĩ đại, các ngài là những tâm trí vĩ
đại. Tôi chưa hề thấy Joseph Ratzinger là người hẹp hòi, mà là một thày dạy
Công Giáo hết sức vững vàng.
Khi được kêu gọi
làm thư ký cho ủy ban soạn thảo Sách Giáo Lý của Giáo Hội Công Giáo, một công
việc có lẽ quan trọng nhất tôi từng làm xưa nay trong đời, nhiệm vụ của tôi là
phát biểu một cách dễ hiểu, tổng hợp và có tổ chức toàn bộ giáo huấn Công Giáo.
Đây quả là một cuộc mạo hiểm kỳ diệu, dưới sự hướng dẫn của Đức Hồng Y
Ratzinger, là cùng chau chuốt công trình này với một nhóm lớn, những con người
lớn, làm việc mật thiết với nhau.
Khi Đức Giáo
Hoàng Phanxicô được bầu, tôi không bao giờ coi việc này như một đứt đoạn. Tôi
cho rằng đây là một thứ bộ ba (triptych): Đức Gioan Phaolô và Đức Bênêđíctô,
trong các triều giáo hoàng của các ngài, phải bảo toàn các điều nền tảng của
giáo huấn Công Giáo đang bị đe dọa trầm trọng. Đức Giáo Hoàng Phanxicô, một tu
sĩ Dòng Tên có gốc rễ sâu xa, mang đến ý thức này là người ta đang đứng ở đâu,
họ đang ở đâu, đời sống của họ ra sao, và ta phải dẫn họ tới đâu, một cách kiên
nhẫn và đầy lưu tâm. Ngài làm với Giáo Hội và vươn cả ra ngoài Giáo Hội, điều
mà Thánh Inhã từng muốn làm trong Linh Thao: gặp gỡ người ta ngay trong đời sống
của họ, ngay trong tình thế của họ và dẫn họ từng bước bằng biện phân tới chỗ
hoàn toàn dấn thân cho Chúa Kitô. Tôi thấy một sự bổ túc vĩ đại và tôi cũng thấy
nó trong giáo huấn giáo hoàng. Với tôi Familiaris Consortio và Amoris Laetitia
bổ túc cho nhau rất nhiều.
Anh chị hãy quên
đi các phạm trù [tả hữu].
Hỏi: Đức Hồng Y
còn tin rằng Sách Giáo Lý của Giáo Hội Công Giáo là công trình quan trọng nhất trong
đời Đức Hồng Y không?
Trả lời: Còn,
còn. Đó là một kinh nghiệm tuyệt vời, tập chú không phải vào các suy tư của các
thần học gia, mà vào giáo huấn của Giáo Hội, và phát biểu nó một cách không như
những viên gạch trong một túi lưng mà ta phải đeo mà chẳng hiểu gì, nhưng tìm
thấy nexus mysteriorum, tức sự nối kết giữa các mầu nhiệm, như Giáo Hội vốn dạy.
Mục đích của Sách Giáo Lý của Giáo Hội Công Giáo không cận kề có tính mục vụ,
nhưng là nền tảng cho công trình mục vụ tốt đẹp. Lấy Sách Giáo Lý của Giáo Hội
Công Giáo làm dụng cụ, ta có thể thực hiện được điều Đức Giáo Hoàng Phanxicô
kêu gọi Giáo Hội thực hiện, đó là trở thành các nhà truyền giáo.
Hỏi: Đức Hồng Y ở
trong Mật Nghị Hội bầu Đức Giáo Hoàng Phanxicô. Đức Hồng Y phần nào biết Đức Hồng
Y Bergoglio trước khi ngài được bầu, và Đức Hồng Y đã làm việc gần gũi với ngài
kể từ ngày ngài được bầu. Ngài có làm Đức Hồng Y ngạc nhiên không, hay đây ít
nhiều có phải là điều Đức Hồng Y nghĩ mình đang nhận được?
Trả lời: Không,
ngài làm tôi ngạc nhiên. Ngài làm tôi ngạc nhiên từ ngày đầu, khi ngài đứng ở
ban-công và cúi đầu thinh lặng yêu cầu người ta cầu nguyện cho ngài. Và từ đó,
ngài tiếp tục làm chúng ta ngạc nhiên.
[Phát ngôn viên:
nhưng Đức Hồng Y mong được ngạc nhiên mà. Điều đầu tiên Đức Hồng Y nói với con
sau cơ mật viện là “chúng ta sẽ thấy nhiều điều ngạc nhiên theo cung cách Đức
Gioan XXIII”]
Vâng đúng thế.
Tôi mong chờ các điều ngạc nhiên.
Hỏi: Nếu thế thì
ngài đã đáp ứng. Ngài tiếp tục kéo các con thỏ ra khỏi chiếc mũ…
Trả lời: À, tôi
không biết liệu có phải là các con thỏ hay không, nhưng hết lần này qua lần nọ,
là sự tự do của Tin Mừng. Chúa Giêsu luôn làm người ta ngạc nhiên. Trước hết là
chính các môn đệ của Người. Họ khó mà hiểu được Người, nhưng tuy thế, Người vẫn
yêu thương họ.Tôi nghĩ điều hết sức tốt đẹp là nét tươi mát của Tin Mừng. Nhưng
theo tôi, không hề có sự đứt đoạn. Khi Đức Gioan Phaolô được bầu, một người xuất
thân từ Đông Âu, từ một nước Cộng Sản… Anh chị đã xem cuốn phim Nine days that changed
the world (chín ngày thay đổi thế giới) chưa? Sống ở Áo này, gần biên giới Cộng
Sản, thật là kỳ diệu. Chuyến viếng thăm đầu tiên của ngài ở đây, ở Vienna. Dĩ
nhiên, cũng có những giớ phút khó khăn, nhưng điều chắc chắn đây là thời kỳ vĩ
đại.
Và rồi, có
triều giáo hoàng ngắn hơn của Đức Bênêđíctô. Và điều ngạc nhiên đối với chúng
tôi, các học trò của ngài, là thấy ngài giữa đám đông, và hành xử rất khéo. Còn
các buổi yết kiến chung thì đông hơn của Đức Gioan Phaolô. Còn ơn phúc giảng dạy
vĩ đại nữa mà chúng tôi biết qua các khóa giảng, sách vở và bài giảng lễ của
ngài. Tôi phải nói rằng trải nghiệm hiện nay của tôi đối với 3 triều giáo hoàng
mà tôi biết cách gần gũi chính là phép lạ của ngôi vị giáo hoàng. Nó hết sức hấp
dẫn và tiếp tục hấp dẫn.
Hỏi: Có phải
Đức Hồng Y muốn nói rằng ngôi vị giáo hoàng có thể mang nhiều cái lạ ra khỏi
người ta mà Đức Hồng Y không ngờ tới không?
Trả lời:
Đúng, đúng. Và tôi cho rằng Chúa, Đấng luôn hướng dẫn Giáo Hội, dẫn dắt Giáo Hội
bằng Thần Trí của Người, luôn ban cho Giáo Hội vị mục tử mà Giáo Hội cần vào
lúc thích hợp.Vị tiền nhiệm của tôi là người chủ chốt trong việc bầu Đức Gioan
Phaolô, đó là Đức Hồng Y [Franz] König và cả Ratzinger nữa. Tôi nghĩ chúng ta
được diễm phúc rất lớn bởi triều giáo hoàng hiện nay. Và các triều giáo hoàng kế
tiếp, mỗi thời một triều giáo hoàng thích đáng.
Hỏi: Chúng
con đang ngồi kế cận một bức tranh tại dinh Tổng Giám Mục có ý nghĩa sâu xa với
tổng giáo phận Vienna và Giáo Hội Áo. Đức Hồng Y có thể cho chúng con biết lịch
sử này không?
Trả lời: Đây
là một câu truyện rất cảm động. Vào ngày 8 tháng Mười năm 1938, Hitler xâm lăng
Nước Áo. Hôm trước ngày xâm lăng, ngày Lễ Rất Thánh Mân Côi, Đức Hồng Y lúc đó
là [Theodor] Innitzer triệu tập giới trẻ Công Giáo của Vienna, một cách không
chính thức, họp nhau tại nhà thờ chính tòa. Trong khoảng từ 7 đến 9 giờ sáng,
hàng ngàn người trẻ đã tụ tập ở đó. Đức Hồng Y giảng cho họ một bài giảng rất mạnh
mẽ; ngài nói rằng “Chúa Giêsu Kitô là Führer của chúng ta!”. Hết sức phấn
khích, giới trẻ tụ tập quanh dinh Tổng Giám Mục hô lớn: “chúng tôi muốn gặp Đức
Giám Mục của chúng tôi!”, cố ý nhại lại cung cách Đoàn Thanh Niên Hitler có
thói quen hô “Chúng tôi muốn gặp Führer của chúng tôi!” Nghe thấy thế, Đức Hồng
Y đã tới cửa sổ, ban phép lành rồi nói: “Các con hãy về nhà, về nhà trong im lặng”.
Cuộc ruồng
bố đầu tiên của cảnh sát diễn ra vào buồi tối hôm đó, ngày 7 tháng Mười. Và hôm
sau, diễn ra cuộc trả thù. Đoàn Thánh Niên Hitler xâm chiếm dinh Tổng Giám Mục,
họ giật sập cổng, phá nát cả tòa nhà…
Hỏi: Đối với
những người không biết Vienna, đây không phải là một dinh xây dựng trên một ngọn
đồi nào đó, mà là giữa trung tâm thành phố, nên các cuộc biểu tỉnh dễ dàng diễn
ra…
Trả lời: Và
ngày nay cũng vẫn như thế, chung quan nhà, vẫn thế. Nên, Đức Hồng Y phải trốn
trên gác xép (attic). Cha thư ký bị ném qua cửa sổ, bị thương nặng. Và cuối
cùng, cảnh sát tới, lúc mọi sự đã hết đường cứu chữa. [Và Đức Hồng Y chỉ lên bức
tranh mà nói] Biến cố này còn lại như một ký ức. Anh chị thấy chỗ Đoàn Thanh
Niên Hitler rạch xác Chúa Giêsu… Nó diễn ra đúng một tháng sau ngày các hội đường
Do Thái bị thiêu rụi trên toàn nước Đức.
Hỏi: Dĩ
nhiên, Đức Hồng Y không phải sống điều đó, nhưng chắc chắn Đức Hồng Y biết câu
truyện…
Trả lời: Mẹ
tôi lúc đó 18 tuổi, nay bà còn sống, đã 97, và bà nhớ rất rõ giây phút ấy.
Hỏi: Dù
sao, đây cũng là một phần của câu truyện gia đình, một phần của câu truyện tổng
giáo phận. Nó có mang lại cho Đức Hồng Y sự tin tưởng nào không khi nhìn vào
các vấn đề bên trong Giáo Hội hiện nay, hay các vấn đề văn hóa? Lịch sử có đem
lại cho Đức Hồng Y tin tưởng chắc chắn nào rằng nếu chúng ta đã qua được điều
kia, thì cũng sẽ qua được điều này không?
Trả lời: Được,
chúng ta không có lời hứa hẹn Âu Châu sẽ không có một số phận như Thổ Nhĩ Kỳ,
trước đây vốn hoàn toàn theo Kitô Giáo, [hay] Bắc Phi, trước đây cũng hoàn toàn
theo Kitô Giáo. Nhưng ta vẫn có hy vọng. Đang có những dấu chỉ hy vọng. Nhưng
trong trạng huống nghèo nàn hơn nhiều. Giáo Hội đang kinh qua một sự co rút, một
co rút lớn lao, nhưng tôi tin tưởng nơi Chúa. Người vốn là thiện ích của Giáo Hội.
Tại sao lại không thể có sự đổi mới thực sự cho Giáo Hội? Chúng ta hãy cầu xin
Chúa Thánh Thần.
Hỏi: Đức Hồng
Y vừa nói có nhiều dấu chỉ hy vọng. Vậy ở Vienna này, đâu là những dấu chỉ ấy?
Trả lời: Di
dân Kitô Giáo là một. Chúng tôi có nhiều cộng đồng di dân đa dạng đến từ khắp mọi
nơi trên thế giới, từ Trung Quốc tới Châu Mỹ La Tinh. Họ đang mang đến những
hương vị mới, những men bột mới, sinh khí mới cho đời sống Giáo Hội địa phương.
Và rồi còn có nhiều dấu chỉ tốt đẹp nơi thế hệ trẻ. Dĩ nhiên, thế hệ trẻ hiện
nay nhỏ bé hơn, vì ít trẻ em, đây là một sự kiện. Nhưng nếu anh chị tham dự Lễ
Ngũ Tuần ở Salzburg nơi tuổi trẻ Công Giáo tụ tập, anh chị sẽ thấy một Giáo Hội
sống động.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét