TRUMP CÓ THỂ CHẤM DỨT CHIẾN TRANH Ở UKRAINE NHƯ THẾ NÀO

 

Trump có thể chấm dứt chiến tranh ở Ukraine như thế nào

Vũ Văn An  12/Dec/2024

 

Thuyết phục Kyiv đổi đất lấy tư cách thành viên NATO

 

 

Một người lính Ukraine đang bắn lựu pháo gần Chasiv Yar, Ukraine, tháng 11 năm 2024 Oleg Petrasiuk / Dịch vụ báo chí của Lữ đoàn cơ giới riêng biệt King Danylo số 24 của Lực lượng vũ trang Ukraine / Reuters

 

Michael McFaul là Giáo sư Khoa học Chính trị, Nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Hoover và Giám đốc Viện Nghiên cứu Quốc tế Freeman Spogli tại Đại học Stanford. Ông từng là Đại sứ Hoa Kỳ tại Nga từ năm 2012 đến năm 2014. Ông là tác giả của cuốn Từ Chiến tranh Lạnh đến Hòa bình Nóng: Đại sứ Hoa Kỳ tại Nga của Putin. Trong bài “How Trump Can End the War in Ukraine” [Trump có thể chấm dứt chiến tranh ở Ukraine như thế nào], đăng trên tập san Forein Affairs ngày 12 tháng 12, 2024, ông viết:

Tại một hội trường thị trấn của CNN vào tháng 5 năm 2023, Donald Trump đã hứa rằng nếu đắc cử, ông sẽ chấm dứt chiến tranh ở Ukraine chỉ trong một ngày. Lời cam kết lạc quan đó giờ đã trở thành một điệp khúc quen thuộc, với việc tổng thống đắc cử khẳng định rằng ông có đủ khả năng để đưa Nga và Ukraine vào bàn đàm phán và buộc phải ngừng bắn. Việc ông sắp trở lại Nhà Trắng đã làm dấy lên rất nhiều suy đoán ở cả hai bờ Đại Tây Dương về triển vọng đạt được một thỏa thuận hòa bình. Kể từ khi Nga tiến hành cuộc xâm lược toàn diện vào năm 2022, Kyiv và những người ủng hộ đã cảnh giác không muốn thể hiện sự quan tâm đến các cuộc đàm phán, vì lo ngại rằng việc làm như vậy sẽ bị coi là yếu đuối. Việc Trump tái đắc cử hiện trao cho Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nhiều quyền tự do hơn để tham gia vào các cuộc đàm phán: ông có thể lập luận rằng mình không có lựa chọn nào khác. Vào cuối tháng 11, trong một cuộc phỏng vấn với Sky News, ông đã ám chỉ rằng ông thực sự đã sẵn sàng đàm phán.

Tuy nhiên, các điều kiện trên thực tế không có lợi cho một thỏa thuận. Chiến tranh thường kết thúc theo hai cách: một bên chiến thắng hoặc bế tắc. Ở Ukraine, không bên nào có vẻ sắp giành chiến thắng, nhưng cuộc chiến vẫn chưa dừng lại. Tổng thống Nga Vladimir Putin nghĩ rằng ông đang chiến thắng. Nếu Trump đe dọa cắt viện trợ cho Ukraine, Putin sẽ càng thêm can đảm để tiếp tục chiến đấu, không chấm dứt cuộc xâm lược của mình; các đội quân đang tiến công hiếm khi ngừng chiến khi đối thủ của họ sắp yếu đi. Nếu Putin cảm thấy Trump và nhóm mới của ông đang cố gắng xoa dịu Điện Kremlin, ông sẽ trở nên hung hăng hơn chứ không phải ít hơn.

Những bài học từ các cuộc đàm phán của Hoa Kỳ với Taliban trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump sẽ giúp tổng thống đắc cử suy nghĩ về cách đối phó với Putin. Taliban và chính quyền Trump đã đàm phán một thỏa thuận có lợi rất lớn cho nhóm chiến binh này nhưng chính quyền Biden vẫn tôn trọng. Các điều khoản của thỏa thuận bao gồm lệnh ngừng bắn, mốc thời gian cho việc rút quân của quân đội Hoa Kỳ và lời hứa về một giải pháp chính trị trong tương lai giữa chính phủ Afghanistan và Taliban. Tuy nhiên, Taliban đã không cam kết thực hiện thỏa thuận; thay vào đó, họ sử dụng kế hoạch hòa bình đó như một trạm dừng chân trên con đường đi đến chiến thắng hoàn toàn. Việc xoa dịu Taliban không tạo ra hòa bình. Việc xoa dịu Putin cũng vậy. Thay vì chỉ trao cho Putin mọi thứ ông ta muốn—khó có thể là ví dụ về tài đàm phán được ca ngợi của tổng thống đắc cử—Trump nên đưa ra một kế hoạch tinh vi hơn, khuyến khích Ukraine từ bỏ một số lãnh thổ cho Nga để đổi lấy sự an ninh khi gia nhập NATO. Chỉ có sự thỏa hiệp như vậy mới tạo ra được hòa bình lâu dài.

CON BÀI TRUMP

Trong bài phát biểu của mình, Trump và nhiều đồng minh của ông từ lâu đã bày tỏ sự hoài nghi về sự hỗ trợ của Hoa Kỳ dành cho Ukraine. Họ tuyên bố rằng việc ủng hộ Kyiv sẽ làm cạn kiệt tài chính của Hoa Kỳ và không giúp ích gì nhiều trong việc chấm dứt chiến tranh. Nhưng việc đột ngột cắt giảm tài trợ cho Ukraine ngay bây giờ sẽ không mang lại hòa bình; nó chỉ thúc đẩy thêm sự xâm lược của Nga. Để hướng tới một thỏa thuận hòa bình, trước tiên Trump nên đẩy nhanh việc cung cấp viện trợ quân sự cho Ukraine đã được phê duyệt và sau đó thể hiện ý định cung cấp thêm vũ khí để ngăn chặn cuộc tấn công hiện tại của Nga ở Donbas, khu vực phía đông Ukraine đang có nhiều tranh chấp, và do đó tạo ra sự bế tắc trên chiến trường. Putin sẽ chỉ đàm phán nghiêm túc khi lực lượng vũ trang Nga không còn khả năng chiếm thêm lãnh thổ Ukraine nữa—hoặc tốt hơn nữa, mặc dù khả năng này ít xảy ra hơn, khi quân đội Nga bắt đầu mất đất. Để bắt đầu đàm phán nghiêm túc, trước tiên Putin phải tin rằng Hoa Kỳ sẽ không từ bỏ Ukraine.

Sau khi thuyết phục Putin đàm phán, Trump cũng phải thuyết phục Zelensky ngừng chiến. Đó sẽ là một thách thức đáng kể, vì làm như vậy sẽ yêu cầu tổng thống Ukraine từ bỏ nhiệm vụ giải phóng tất cả các vùng lãnh thổ Ukraine do quân đội Nga chiếm đóng. Khi từ bỏ đất đai, Zelensky cũng sẽ phải từ bỏ công dân của mình ở những vùng bị chiếm đóng đó hoặc tìm cách đảm bảo rằng họ sẽ được phép di cư đến miền tây Ukraine. Không có nhà lãnh đạo được bầu cử dân chủ nào dễ dàng nhượng bộ như vậy. Một cuộc thăm dò được tiến hành vào mùa thu năm nay cho thấy 88 phần trăm người dân Ukraine vẫn tin rằng Ukraine sẽ giành chiến thắng trong cuộc chiến. Nhiều người lính Ukraine, trong số họ hiện đang chiến đấu để trả thù cho những người đồng đội đã hy sinh trong chiến đấu, sẽ thấy rất khó để hạ vũ khí.

Putin phải tin rằng Hoa Kỳ sẽ không bỏ rơi Ukraine.

Zelensky và người dân Ukraine sẽ không hy sinh như vậy nếu không nhận được thứ gì đó có giá trị để đổi lại: tư cách thành viên NATO. Việc gia nhập NATO ngay lập tức sẽ giúp bù đắp cho sự nhượng bộ cay đắng khi cho phép một phần lớn đất nước của họ vẫn nằm dưới sự chiếm đóng của Nga. Đây là lá bài duy nhất mà Trump có thể chơi để thuyết phục người dân Ukraine ngừng chiến đấu.

Việc Ukraine trở thành thành viên NATO cũng là cách duy nhất để duy trì hòa bình lâu dài dọc theo biên giới giữa Nga và Ukraine, bất kể cuối cùng nó được rút ra ở đâu. Những đảm bảo an ninh ít hơn cho Ukraine, chẳng hạn như Bản ghi nhớ Budapest năm 1994 vô trách nhiệm, trong đó Nga, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ đưa ra các đảm bảo an ninh cho Ukraine để đổi lấy việc Kyiv giao nộp kho vũ khí hạt nhân của mình cho Moscow, hoặc các đề xuất hỗ trợ gần đây hơn từ các quốc gia riêng lẻ đều không đáng tin. Người Ukraine biết rằng Putin chưa bao giờ tấn công một thành viên NATO nào nhưng đã xâm lược Georgia vào năm 2008, xâm lược Ukraine vào năm 2014 và 2022, và giữ quân đội ở Moldova. Họ đã chứng kiến cách Nga ký kết rồi vi phạm nhiều hiệp ước và thỏa thuận quốc tế cấm sử dụng vũ lực chống lại Ukraine. Những mảnh giấy không có tác dụng gì trong việc hạn chế sự xâm lược của Nga. Người Ukraine lo ngại một cách chính đáng rằng lệnh ngừng bắn khi không có tư cách thành viên NATO sẽ chỉ giúp quân đội Nga và tổ hợp công nghiệp quân sự của Nga có thời gian để tăng cường sức mạnh và chuẩn bị cho một cuộc xâm lược trong tương lai. Đó chính xác là những gì đã xảy ra trong giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2022. Nếu người Ukraine chấp nhận những gì hứa hẹn sẽ là sự chiếm đóng lâu dài của Nga đối với khoảng một phần năm đất nước của họ, họ cần sự răn đe đáng tin cậy mà chỉ NATO mới có thể cung cấp.

Trong một sự thỏa hiệp như vậy, thời điểm NATO tuyên bố sẽ cung cấp tư cách thành viên cho Ukraine cũng sẽ rất quan trọng. Liên minh phải đưa ra lời mời chính thức vào ngày Zelensky và Putin đồng ý ngừng chiến. Sau khi NATO mời Ukraine gia nhập, các quốc gia thành viên phải nhanh chóng phê chuẩn việc gia nhập của quốc gia này. Trump phải đích thân ra hiệu ủng hộ rõ ràng để các nhà lãnh đạo NATO khác không kéo dài quá trình phê chuẩn. Hiện tại, Trump có nguồn vốn chính trị to lớn để sử dụng đối với một số nước có khả năng phản đối, bao gồm Thủ tướng Hungary Viktor Orban và Thủ tướng Slovakia Robert Fico. Ông nên sử dụng đòn bẩy này ngay từ đầu nhiệm kỳ tổng thống của mình để đảm bảo một thỏa thuận nhanh chóng và chấm dứt cuộc chiến khủng khiếp ở Ukraine.

NGÀY CHIẾN THẮNG CHO TẤT CẢ

Những người hoài nghi cho rằng Putin sẽ không bao giờ chấp nhận việc Ukraine gia nhập NATO. Nhưng Ukraine và các thành viên NATO không cần phải xin phép Putin. Putin không có vị trí trong các cuộc đàm phán giữa Ukraine và liên minh. Việc cho phép ông ta phá vỡ hoặc trì hoãn các cuộc thảo luận này sẽ là dấu hiệu cho thấy sự yếu kém của Hoa Kỳ không chỉ đối với Moscow mà còn đối với Bắc Kinh.

Những người hoài nghi này cũng đánh giá quá cao mối quan ngại của Putin về việc Ukraine gia nhập NATO. Putin đã không xâm lược Ukraine vào năm 2022 để ngăn chặn sự mở rộng của NATO. Trước thềm năm 2022, tư cách thành viên NATO của Ukraine là một giấc mơ xa vời, và mọi người ở Brussels, Kyiv, Moscow và Washington đều biết điều đó. Cuộc xâm lược của Putin có những mục tiêu khác: thống nhất người Ukraine và người Nga thành một quốc gia Slavơ, lật đổ chính phủ dân chủ và theo phương Tây của Ukraine, và phi quân sự hóa đất nước. Putin hầu như không nhướn mày khi Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO vào năm 2023 và 2024, mặc dù Phần Lan có chung đường biên giới dài 830 dặm với Nga. Cuộc chiến của ông đã đưa Ukraine đến gần NATO hơn bao giờ hết, chứ không phải kéo nước này ra xa.

Nhưng nếu người Nga khăng khăng rằng việc Ukraine gia nhập liên minh sẽ đe dọa Nga—và họ sẽ làm vậy—Trump có thể giải thích với Putin rằng tư cách thành viên NATO sẽ hạn chế Ukraine. Tất nhiên, Zelensky sẽ không bao giờ chính thức công nhận việc Nga sáp nhập lãnh thổ Ukraine bị chiếm đóng. Tuy nhiên, khả năng trở thành thành viên NATO có thể khiến ông đồng ý với một công thức mà trong đó Kyiv chấp nhận rằng họ sẽ tìm cách thống nhất lại Ukraine chỉ thông qua các biện pháp hòa bình. Tây Đức và Hàn Quốc đã đồng ý các điều khoản tương tự để đổi lấy các hiệp ước quốc phòng với NATO và Hoa Kỳ. Như một điều kiện để gia nhập liên minh, Zelensky và các tướng lĩnh của ông cũng có thể có nghĩa vụ phải rút quân đội Ukraine khỏi khu vực Kursk của Nga, nơi họ đã duy trì các vị trí kể từ tháng 8. NATO là một liên minh phòng thủ. NATO chưa bao giờ tấn công Liên Xô hay Nga, và sẽ không bao giờ làm như vậy. Putin biết điều đó.

Trump nên đảm bảo một thỏa thuận nhanh chóng và chấm dứt cuộc chiến khủng khiếp ở Ukraine.

Nếu đúng thời điểm xảy ra khi chiến tranh kết thúc, ngày Ukraine được mời gia nhập NATO cũng sẽ là ngày vinh quang nhất trong sự nghiệp của Putin. Ông sẽ có thể tuyên bố với người dân Nga và thế giới rằng cuộc xâm lược của ông đã thành công, rằng ông đã "chiến thắng". Ông sẽ tổ chức một buổi lễ mừng chiến thắng trên Quảng trường Đỏ với các nhà lãnh đạo Trung Quốc, Iran và Triều Tiên bên cạnh ông trên đỉnh lăng mộ của Lenin. Ông sẽ khẳng định vị trí của mình trong sách lịch sử Nga bên cạnh Peter Đại đế, Catherine Đại hoàng hậu và Stalin với tư cách là một nhà lãnh đạo Điện Kremlin đã mở rộng biên giới của đế quốc Nga. Vào cái gọi là "ngày chiến thắng" này, ông sẽ không muốn làm hỏng chiến thắng của mình bằng cách bắt đầu một cuộc chiến tranh khác hoặc đe dọa một cuộc chiến tranh để cố gắng ngăn chặn tư cách thành viên NATO của Ukraine.

Một số chính trị gia ở các nước NATO, bao gồm Đức và Hungary, đã bày tỏ lo ngại rằng việc Ukraine gia nhập liên minh có thể gây ra Thế chiến thứ III. Họ lập luận rằng vì một phần đất nước nằm trong tay Nga, nên một cuộc chiến tranh rộng lớn hơn là điều không thể tránh khỏi nếu Ukraine trở thành thành viên NATO. Phân tích này là sai lầm. Sau ba năm chiến tranh đau đớn với Ukraine, Putin không còn hứng thú chiến đấu với liên minh hùng mạnh nhất thế giới, được neo giữ bởi quân đội Hoa Kỳ, lực lượng tốt nhất thế giới. Quân đội Nga đã phải chịu những tổn thất to lớn trong khi chỉ đạt được những thành quả gia tăng trên chiến trường trước kẻ thù Ukraine thiếu vũ khí và quân số. Putin sẽ không dám tham chiến với lực lượng vũ trang hùng mạnh của Hoa Kỳ và các đồng minh của họ sau khi khoảng 78,000 binh lính Nga đã thiệt mạng ở Ukraine - một con số mà theo một số ước tính, sẽ tăng lên từ 400,000 đến 600,000 khi bao gồm cả những người lính Nga bị thương trong cuộc giao tranh. Điện Kremlin đang tranh giành nhân lực và các doanh nghiệp quân sự của họ đang phải vật lộn để bổ sung vũ khí tinh vi nhất của Nga vì các lệnh trừng phạt đang diễn ra.

Đặc biệt, các nhà lãnh đạo Đức nên hiểu được lợi thế của tư cách thành viên NATO đối với một quốc gia bị chia cắt. Tây Đức gia nhập NATO vào năm 1955. Hành động đó không châm ngòi cho Thế chiến thứ III, mặc dù Tây Berlin bị bao quanh bởi lãnh thổ Đông Đức. Ngược lại: tư cách thành viên NATO đã giúp duy trì hòa bình. Riêng Tây Đức có thể đã không tồn tại được với Hồng quân Liên Xô ngay bên kia biên giới ở Đông Đức.

Nhìn rộng hơn, châu Âu sẽ được hưởng lợi về mặt kinh tế từ một Ukraine ổn định và an toàn. Các đồng minh NATO sẽ không còn cần phải cung cấp hàng tỷ đô la viện trợ kinh tế cho Kyiv hoặc chăm sóc hàng triệu người tị nạn Ukraine đang gây căng thẳng cho hệ thống phúc lợi ở các nước châu Âu. Cũng giống như NATO đã tạo điều kiện cho sự phát triển kinh tế của Tây Âu trong Chiến tranh Lạnh, tư cách thành viên NATO của Ukraine sẽ giúp nền kinh tế của tất cả các đồng minh NATO được hưởng lợi từ hoạt động thương mại và đầu tư vào nền kinh tế Ukraine đang bùng nổ sau chiến tranh. Nền kinh tế Hoa Kỳ cũng sẽ được hưởng lợi, đặc biệt là từ việc tiếp cận các khoáng sản quan trọng của Ukraine để sản xuất pin tiên tiến và các công nghệ quan trọng khác, có thể giúp giảm sự phụ thuộc của Hoa Kỳ vào các nhà cung cấp độc đoán không đáng tin cậy hơn.

NGƯỜI Ở GIỮA

Tất nhiên, cần phải thuyết phục thêm một người nữa về giá trị của kế hoạch hòa bình này: Trump. Với sự hoài nghi trong quá khứ của ông về viện trợ cho Ukraine và NATO nói chung, sẽ không dễ để thuyết phục ông thực hiện con đường này. Tuy nhiên, một thỏa thuận như vậy sẽ hỗ trợ một số mục tiêu của Trump. Bằng cách đưa Ukraine vào NATO, Trump có thể đạt được một chiến thắng đáng kể cho một trong những ưu tiên chính sách đối ngoại của mình: chia sẻ gánh nặng. Sau khi gia nhập NATO, lực lượng vũ trang của Ukraine sẽ trở thành quân đội châu Âu giỏi nhất và giàu kinh nghiệm nhất trong liên minh chỉ sau một đêm. Binh lính Ukraine có thể được triển khai đến các quốc gia tiền tuyến khác, cho phép Washington giảm bớt các cam kết về quân đội của chính mình. Ukraine cũng có thể cung cấp cho các đồng minh NATO khác, đặc biệt là những nước có chung biên giới với Nga, các máy bay không người lái trên không, trên biển và trên bộ mà quân đội Ukraine đã thành thạo trong việc bảo vệ đất nước. Trump có thể giải thích với người dân Mỹ rằng tư cách thành viên NATO của Ukraine sẽ cho phép Hoa Kỳ chi ít hơn cho quốc phòng châu Âu và giải phóng nguồn lực để kiềm chế ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Một động thái như vậy sẽ giành được sự ủng hộ của nhiều người theo chủ nghĩa diều hâu Trung Quốc trong chính quyền mới của Trump.

Kế hoạch này sẽ ngăn chặn sự sụp đổ và chinh phục như sau khi Hoa Kỳ rút quân khỏi Afghanistan vào năm 2021. Nó cũng sẽ tạo ra một nền hòa bình lâu dài ở châu Âu, chứ không phải là lệnh ngừng bắn tạm thời dễ dàng bị Nga phá vỡ trong tương lai. Nếu Trump thành công trong việc làm trung gian cho giải pháp này, ông có thể trở thành ứng cử viên cho Giải Nobel Hòa bình, một vinh dự mà ông thèm muốn.

Có thể có nhiều khả năng xảy ra bất lợi cho một kế hoạch như vậy. Cả Putin và Zelensky đều không dễ dàng bị thuyết phục ngồi vào bàn đàm phán, và Trump có thể phẫn nộ trước mệnh lệnh phải duy trì và thậm chí mở rộng sự ủng hộ đối với Ukraine như một phương tiện để buộc phải đàm phán. Nhưng một cuộc chiến tranh bất tận hoặc đầu hàng Putin sẽ còn tồi tệ hơn nhiều.

 

https://vietcatholic.net/News/Html/293238.htm