Tường trình nhanh ngày tông du thứ tư của Đức
Phanxicô tại Mỹ Châu La Tinh
7/9/2015
7/9/2015
A.P.
có bản tường trình ghi nhanh về ngày thứ tư, 8 tháng
7, chuyến tông du Mỹ Châu La Tinh của Đức Giáo Hoàng Phanxicô:
8:45 giờ sáng: Điểm dừng chân kế tiếp trong cuộc viếng thăm Nam Mỹ của Đức Giáo Hoàng là Bolivia. Ngài sẽ lên đường tới đó vào trưa hôm nay.
Trước khi rời Ecuador, ngài sẽ gặp, tại Quito, các người cao niên và cổ vũ hàng giáo sĩ địa phương. Sau đó, ngài sẽ qua Bolivia, nơi các căng thẳng giữa nhà nước và Giáo Hội về đủ mọi điều từ môi sinh qua vai trò của Giáo Hội trong xã hội đang lên cao.
Tại La Paz, Đức GH Phanxicô sẽ được sự tiếp đón tiếp của Tổng Thống Bolivia, Ông Evo Morales, một người thổ dân thuộc sắc dân Aymara, nổi tiếng về việc chống chủ nghĩa đế quốc, và việc bênh vực các chủ trương xã hội chủ nghĩa.
Cuộc dừng chân ở La Paz chỉ kéo dài 4 tiếng đồng hồ để tránh cho vị giáo hoàng 78 tuổi này khỏi sự khắc nghiệt của độ cao 4 ngàn mét. Phần thì giờ còn lại, Đức Giáo Hoàng sẽ lưu trú tại Santa Cruz.
Đức Phanxicô và Ông Morales từng gặp nhau mấy lần. Lần mới nhất là tháng Mười vừa qua, tại Vatican, lúc Tổng Thống, trước đây vốn là một người trồng coca, tham dự hội nghị thượng đỉnh các nhóm thường dân người bản địa và các người đấu tranh cho người nghèo là những nhóm được Đức Phanxicô hết lòng cổ vũ.
9:15 giờ sáng: Đức Giáo Hoàng Phanxicô xuất hiện từ trong Tòa Khâm Sứ ở Quito, Ecuador, nơi ngài nghỉ qua đêm. Hàng trăm người đứng đợi Đức Giáo Hoàng và một ca đoàn thiếu nhi đang ca hát. Nhiều người tung tán hoa hồng khi Đức Giáo Hoàng vẫy tay chào họ.
Dọc con đường Đức Giáo Hoàng sẽ đi để viếng một nhà dành cho người cao niên, hàng ngàn người đứng xếp hàng. Sau khi thăm một nhà dưỡng lão, Đức Phanxicô sẽ gặp hàng giáo sĩ địa phương rồi bay đi Bolivia cho phần kế tiếp của chuyến tông du Nam Mỹ.
9:50 giờ sáng: Đức GH Phanxicô đang thăm viếng một nhà dưỡng lão của Ecuador, do Các Nữ Tu Truyền Giáo Bác Ái điều khiển, một dòng do Mẹ Têrêxa thành lập. Hơn một chục nữ tu đón chào Đức Giáo Hoàng và tặng ngài một chiếc đai trắng với những tua xanh dương, vốn là các mầu của Dòng.
Đức Giáo Hoàng gặp gỡ các cư dân của nhà và chúc lành cho họ. Nhiều cư dân ngồi xe lăn.
Nhà ở Quito dành cho những vị cao niên không có tài nguyên tiếp tục ở lại nhà mình hoặc các thành viên gia đình không có khả năng săn sóc các vị.
10:45 giờ sáng: Được chào đón bằng những tiếng hô “Vạn tuế Đức Giáo Hoàng!”, Đức Phanxicô đã bước vào đền thánh El Quinche trong biến cố công cộng cuối cùng ở Ecuador trước khi bay qua Bolivia.
Đức Giáo Hoàng được chào đón bởi một đám đông hoan hô, vỗ tay và thực sự mưa tán hoa hồng vào giáo hoàng xa của ngài.
Đức Phanxicô được dâng tặng một bó hoa hồng, một trong các sản phẩm chủ yếu được trồng tại vùng này. Sau đó, ngài tiến lại tượng Nữ Trinh El Quinche, im lặng cầu nguyện.
Đền thánh này, cách đông Quito chừng 50 kilô mét, là nơi Đức Giáo Hoàng nói chuyện với khoảng 6,500 linh mục, nữ tu và chủng sinh.
11:55 giờ sáng: Đức GH Phanxicô gạt bỏ bài diễn văn được soạn sẵn cho buổi gặp gỡ các linh mục và chủng sinh Ecuador; ngài cho hay ngài cảm thấy không thích đọc nó. Thay vào đó, ngài ứng khẩu nói chuyện với cử tọa và lời ứng khẩu này khiến họ vui cười ngay trong đền thánh El Quinche.
Ngài thúc giục các giáo sĩ và nữ tu ở đây rằng họ không bao giờ được quên nơi họ phát xuất và đừng bao giờ cảm thấy mình không xứng đáng bất cứ điều gì.
Lưu ý ở Ecuador có nhiều ngôn ngữ khác nhau, ngài bảo: “Đừng bao giờ quên cội rễ của mình!”
12:25 giờ trưa: Tổng Thống Bolivia dự tính rút ngắn bài diễn văn ông soạn để chào mừng Đức GH Phanxicô tới La Paz chiều nay. Thành phố cao nguyên nằm ở một độ cao gần 4,000 mét so với mặt biển.
Marianela Paco Duran, Bộ Trưởng Truyền Thông của Bolivia, nói với các phóng viên hôm thứ Tư rằng Tổng Thống Morales dự tính nói 15 phút khi Đức GH Phanxicô tới La Paz. Nhưng thay vào đó, theo bà, tổng thống sẽ chỉ nói chừng 5 phút thôi.
Bà giải thích: “Dân chúng Bolivia muốn được nghe và được thấy Đức Giáo Hoàng bao nhiêu có thể mà thôi. Vì lý do này, và vì sức khỏe của Đức Giáo Hoàng, tổng thống của chúng tôi sẽ sử dụng rất ít thì giờ để nói lời chào đón”.
Cuộc dừng chân tại La Paz đã được giới hạn vào 4 tiếng đồng hồ để tránh cho vị giáo hoàng 78 tuổi khỏi ở quá lâu tại một độ cao có thể gây nôn mửa và đau đầu cho những người không quen với khí hậu này. Thời gian còn lại, Đức Giáo Hoàng sẽ ở Santa Cruz, cao khoảng 416 mét so với mặt biển.
Đức Phanxicô xem ra rất khỏe mạnh lúc xuất hiện trước công chúng lần cuối cùng ở Ecuador, nơi ngài đùa dỡn với các linh mục và nữ tu ở Quito sau khi không đọc bài diễn văn soạn sẵn.
1:20 giờ chiều: Đức Phanxicô đang trên đường tới Bolivia sau 3 ngày ở Ecuador, nơi ngài cử hành các Thánh Lễ, gặp hàng giáo sĩ và tu sĩ, cũng như các nhóm giáo dân và nói về việc cần phải bảo vệ môi trường. Bolivia, một trong các nước nghèo nhất của Nam Mỹ, là nước thứ hai trong ba nước Đức Giáo Hoàng viếng thăm kỳ này.
Trước khi lên chiếc máy bay của Hãng Boliviana de Aviacion, Đức Giáo Hoàng ôm hôn và chúc lành cho hàng chục trẻ em mặc y phục truyền thống của vùng núi Andes.
Tổng Thống Ecuador, Ông Rafael Correa, nói lời tạm biệt với Đức Phanxicô khi ngài bước lên bậc thang máy bay. Như thường lệ, Đức Phanxicô mang theo chiếc cặp nhỏ mầu đen.
Đức Giáo Hoàng sẽ tới La Paz vào lúc xế chiều.
2:15 giờ chiều: Nhóm thổ dân lớn nhất của Ecuador tỏ ý thất vọng không được hội kiến riêng với Đức GH Phanxicô, điều mà họ mong muốn trong suốt cuộc viếng thăm ba ngày của ngài. Dù 5 phút cũng không. Thay vào đó, họ đã phá cả nghi lễ để trao cho ngài một lá thư.
Hai mươi lăm đại diện của Liên Đoàn Các Sắc Dân Thổ Địa của Ecuador (CONAIE) đã tham dự cuộc gặp gỡ có giấy mời vào hôm thứ Ba, bao gồm các nhà lãnh đạo kinh danh, và các nhân vật văn hóa và thể thao. Tuy nhiên, các đại diện của họ đã không thể nào tiến gần Đức Giáo Hoàng được, nên họ đã yêu cầu một thiếu nữ trao tận tay ngài một bức thư.
Viên chức của Liên Đoàn là Severnino Sharupi nói rằng CONAIE xứng đáng được gặp vì Đức Phanxicô “đặt người nghèo và môi sinh ở tâm điểm các ngôn từ của ngài, và chúng tôi thì đại diện cho cả hai chính nghĩa”.
Đức Giáo Hoàng gọi người thổ dân là các quản lý viên tốt nhất của môi trường và là những người chịu ảnh hưởng hơn cả bởi nạn phá rừng và ô nhiễm.
CONAIE vốn không thuận hảo với Tổng Thống Rafael Correa vì ông này khuyến khích việc khoan dầu và đào mỏ trên đất cổ truyền của họ tại vùng Amazon.
3:20 giờ chiều: Người dân Bolivia sẽ phải chờ lâu hơn một chút trước khi Đức GH Phanxicô tới La Paz.
Các giới chức Giáo Hội cho biết chuyến bay chở Đức Giáo Hoàng rời Quito, Ecuador, hơi trễ hơn dự định và sẽ tới Pa Paz khoảng 45 phút trễ hơn dự tính. Đức Phanxicô dự tính sẽ đáp xuống gần thủ đô Bolivia lúc 4 giờ 15 phút chiều.
Đức TGM Edmundo Abastoflor của La Paz cũng cho hay: buổi lễ nghinh đón có thể được di chuyển vào bên trong phi trường để tránh cho vị giáo hoàng 78 tuổi khỏi cái giá buốt. Phi trường ở cao độ 4 ngàn mét so với mặt biển và nhiệt độ xuống tới 12 độ bách phân.
3:30 giờ chiều: Người Bolivia đang tụ tập để đón chào Đức GH Phanxicô tại thành phố đông đúc El Alto, và đang bị những làn gió khắc nghiệt thổi tới tấp dưới cái nắng chói chang của cao nguyên Andes.
Một số người ẩn mình dưới những tấm nhựa, người khác dùng dù. Họ đang hát các bài thánh ca dưới nhiều thể loại, một số bằng các ngôn ngữ không phải Tây Ban Nha nhưng được nhiều người nói tại Mỹ Châu La Tinh.
Phi trường quốc tế cho thủ đô La Paz của Bolivia tọa lạc tại thành phố El Alto kế cận.
Đại đa số 1.2 triệu dân của El Alto là người thổ dân Aymara giống như Tổng Thống Evo Morales. Cùng với những người nói tiếng Quichua, họ chiếm ưu thế tại các cao nguyên phía tây của Bolivia, chiếm tới 90 phần trăm dân số ở đấy.
4.00 giờ chiều: ABI, hãng tin chính thức của Bolivia, tường thuật rằng Đức GH Phanxicô sẽ nhai lá coca để chống lại thứ bệnh độ cao khi ngài tới đây tông du thủ đô Pa Paz.
Đức Phanxicô hiện chỉ còn một lá phổi hoạt động, trong khi La Paz và thành phố lân cận El Alto nơi có phi trường quốc tế cao tới 4 ngàn mét so với mặt biển. Thành phố ngài vừa rời khỏi là Quito ở Ecuador thấp hơn gần một dặm.
Dù không chắc là Đức Giáo Hoàng có nhai lá coca hay không, một phụ nữ thổ dân Ayamara trong số những người đang đứng chờ ngài tại El Alto để được thấy ngài đi qua nói rằng bà rất thích được chứng kiến việc ấy.
Ines Canqui nói rằng người thổ dân vùng núi Andes có thói quen nhai lá coca. Lời bà: “Chúng tôi biết nó đem lại sức mạnh. Bạn sẽ không thấy mệt, và, hơn nữa, nó sẽ giúp ngài không cảm thấy mấy sự thay đổi của độ cao”.
4:15 giờ chiều: Đức GH Phanxicô đã tới phi trường quốc tế gần thủ đô Bolivia để bắt đầu chặng thứ hai chuyến thăm 3 nước Nam Mỹ.
Máy bay của ngài đã đáp xuống trễ hơn dự tính khoảng một giờ, do rời Quito, thủ đô Ecuador, trễ.
Ngài dự định chỉ ở thủ đô La Paz của Bolivia 4 tiếng đồng hồ vì các lo lắng liên quan tới hậu quả của độ cao đối với sức khỏe của vị giáo hoàng 78 tuổi này.
Đêm nay, ngài sẽ bay đi Santa Cruz, một thành phố ở hạ nguyên trung phần Bolivia.
4:55 giờ chiều: Tổng thống Bolivia, Evo Morales, ôm hôn Đức Giáo Hoàng Phanxicô sau khi ngài bước khỏi chiếc máy bay của Hãng Bolivia de Aviacion tại phi trường dành cho thủ đô La Paz.
Sau đó, Ông Morales đã đeo một chiếc túi nhỏ quanh cổ Đức Phanxicô, dệt bằng lông lạc đà alpaca với các trang trí thổ dân. Đây là loại túi nhỏ thường được dùng để đựng lá coca, mà dân trong vùng núi Andes quen nhai để chống bệnh độ cao.
Các trẻ em trong trang phục cổ truyền thuộc một số trong 36 sắc dân thổ địa vây chặt lấy Đức Giáo Hoàng trong một vòng ôm tập thể và ngài nắm tay hai em để rời sân bay với ông Morales.
Đám đông tại phi trường vào khoảng 4,000 người, co cụm với nhau chống cái rét đang kéo tới khi mặt trời bắt đầu xuống ở chân trời. Hàng chục ngàn người xếp hàng trên đường của đoàn hộ tống, ngoằn ngoèo hàng tám dặm xuyên qua cao nguyên lộng gió dẫn vào thủ đô giữa những vách núi thẳng đứng.
5:30 giờ chiều: Đức GH Phanxicô ca ngợi Bolivia đã đưa ra nhiều biện pháp quan trọng để bao gồm người nghèo và người bị hắt hủi vào sinh hoạt chính trị và kinh tế, nhưng nhấn mạnh rằng Giáo Hội Công Giáo cũng có một vai trò có tính “tiên tri” để đóng trong xã hội.
Trong diễn văn đọc lúc mới tới, Đức Phanxicô nhắc nhở rằng Đạo Công Giáo đã bén “rễ sâu” vào Bolivia hàng nhiều thế kỷ qua và nói rằng Giáo Hội “vẫn đã tiếp tục đóng góp vào sự phát triển của nó và lên khuôn nền văn hóa của nó”.
Tổng Thống Bolivia, Evo Morales, là một người Thổ Dân Aymara, nổi tiếng về ngôn từ chống đế quốc chủ nghĩa và khi nắm được quyền hành đã tranh đấu cho 36 nhóm thổ dân của quốc gia.
Nhưng Ông Morales chọc giận Giáo Hội địa phương bằng nhiều sáng kiến bài giáo sĩ, trong đó, có việc tuyên bố trong hiến pháp rằng quốc gia với đa số áp đảo Công Giáo là một nhà nước thế tục.
Ông cũng chọc giận nhiều nhóm thổ dân ở đồng bằng qua việc thúc đẩy việc khoan dầu và hơi đốt. Giáo Hội Công Giáo vốn giúp đem tiếng nói tới cho các nhóm thổ dân trong cuộc tranh đấu của họ.
5:45 giờ chiều: Trong diễn văn chào mừng Đức Giáo Hoàng, Tổng Thống Bolivia, Evo Morales, nói rằng Đức GH Phanxicô đang làm việc cho cùng các mục tiêu như của chính phủ ông nhằm bênh vực cho “những người thiếu thốn nhất”.
Lời Ông Morales: "Ai phản bội người nghèo là phản bội Đức GH Phanxicô”.
Tổng Thống nhắc nhở rằng nhiều lần trong quá khứ Giáo Hội Công Giáo đã đứng về phía kẻ áp chế nhân dân Bolivia, mà 2/3 có nguồn gốc thổ dân.
Nhưng ông nói rằng với Đức Giáo Hoàng Phanxicô, sự việc đã ra khác và nhân dân Bolivia đang chào kính Đức Phanxicô như một người “trợ giúp vào việc giải phóng nhân dân chúng tôi”.
Tuy vậy, chính phủ Bolivia không có các dị biệt với Giáo Hội. Trong mấy tuần gần đây, nhiều viên chức cao cấp đã vướng vào một cuộc đấu tranh bằng mồm với một linh mục Tây Ban Nha; vị linh mục này đòi chính phủ Morales phải dành nhiều ngân quĩ hơn nữa cho sức khỏe công cộng.
6:10 giờ tối: Đức GH Phanxicô dừng giáo hàng xa ít phút trên đường tới dinh tổng thống tại La Paz, Bolivia, gần nơi thi thể của một linh mục cùng Dòng Tên với ngài bị liệng năm 1980 sau khi độc tài quân phiệt hạ sát ngài.
Vị linh mục này, tên Luis Espinal, là một người lớn tiếng bảo vệ người nghèo, giống Đức Phanxicô. Ngài cũng không chính thống chút nào. Là một nhà truyền thông lành nghề, ngài sử dụng phim ảnh và báo chí làm phương tiện. Thi thể ngài được tìm thấy với 12 lỗ đạn.
Đức Giáo Hoàng ra khỏi xe ở bên đường, đặt vòng hoa rồi hướng dẫn đám đông giữ im lặng giây lát sau đó cầu nguyện.
Đức Phanxicô nguyên văn nói rằng Cha Espinal là “anh em chúng ta, nạn nhân của những nhóm quyền lợi không muốn ngài đấu tranh cho tự do của Bolivia”.
Đây là lần thứ hai trong mấy tháng nay, Đức Phanxicô thừa nhận một linh mục bị phe cực tả Mỹ Châu La Tinh sát hại trong một thời kỳ trong đó Hoa Kỳ chống lưng cho các chế độ độc tài. Tháng năm vừa qua, Đức TGM Oscar Romero của El Salvador đã được phong chân phúc 25 năm sau khi bị hạ sát.
7:25 giờ tối: Tổng Thống Evo Morales trao tặng Đức GH Phanxicô một số tặng phẩm nặc mùi chính trị trong buổi lễ trao đổi tặng phẩm truyền thống giữa các nguyên thủ quốc gia.
Chính trong số tặng phẩm này là tượng chịu nạn khắc vào cây liềm búa bằng gỗ, vốn là biểu tượng Cộng Sản chỉ sự đoàn kết giữa công nhân và nông dân. Hình ảnh này cũng xuất hiện trên một huy chương được Ông Morales dâng tặng Đức Giáo Hoàng và được ngài đeo vào cổ.
Một tặng phẩm khác cũng nặc mùi chính trị: một bản “Hải Thư” (Book of the Sea) nói về vụ Bolivia mất đường ra biển trong Chiến Tranh Thái Bình Dương với Chile năm 1879-1883. Năm 2013, Bolivia cố gắng tái thương thuyết để có đường ra Thái Bình Dương tại Tòa Án Công Lý Quốc Tế, trong khi Chile thì biện luận rằng tòa này không có thẩm quyền vì biên giới Bolivia đã được xác định bởi một hiệp ước năm 1904. Tòa án sẽ phải phán quyết vào cuối năm, nếu nó có năng quyền quyết định vụ việc.
Về phần mình, Đức Phanxicô tặng Ông Morales một tranh ghép ảnh Đức Mẹ và một bản thông điệp mới đây của ngài về môi trường.
9:45 giờ đêm: Đức GH Phanxicô đã đáp xuống Santa Cruz, Bolivia, và đang trực chỉ tòa Hồng Y để nghỉ đêm.
Trưa nay, ngài đã kết thúc chuyến thăm Ecuador rồi sau đó ở thủ đô La Paz của Bolivia 4 tiếng đồng hồ. Các viên chức Vatican cho rằng điều này tốt cho ngài vì độ cao của La Paz.
Đức Phanxicô sẽ ngụ ở Santa Cruz trong suốt thời gian còn lại ở Bolivia. Vì thành phố này ở dưới hạ nguyên trung phần Bolivia.
Chương trình ngày thứ Năm của ngài sẽ bao gồm một Thánh Lễ ngoài trời vào buổi sáng rồi một bài diễn văn với các linh mục và chủng sinh vào buổi chiều. Ngài sẽ kết thúc ngày này với việc tham dự Cuộc Gặp Gỡ Thế Giới Thứ Hai Các Phong Trào Bình Dân, cùng với Tổng Thống Evo Morales.
8:45 giờ sáng: Điểm dừng chân kế tiếp trong cuộc viếng thăm Nam Mỹ của Đức Giáo Hoàng là Bolivia. Ngài sẽ lên đường tới đó vào trưa hôm nay.
Trước khi rời Ecuador, ngài sẽ gặp, tại Quito, các người cao niên và cổ vũ hàng giáo sĩ địa phương. Sau đó, ngài sẽ qua Bolivia, nơi các căng thẳng giữa nhà nước và Giáo Hội về đủ mọi điều từ môi sinh qua vai trò của Giáo Hội trong xã hội đang lên cao.
Tại La Paz, Đức GH Phanxicô sẽ được sự tiếp đón tiếp của Tổng Thống Bolivia, Ông Evo Morales, một người thổ dân thuộc sắc dân Aymara, nổi tiếng về việc chống chủ nghĩa đế quốc, và việc bênh vực các chủ trương xã hội chủ nghĩa.
Cuộc dừng chân ở La Paz chỉ kéo dài 4 tiếng đồng hồ để tránh cho vị giáo hoàng 78 tuổi này khỏi sự khắc nghiệt của độ cao 4 ngàn mét. Phần thì giờ còn lại, Đức Giáo Hoàng sẽ lưu trú tại Santa Cruz.
Đức Phanxicô và Ông Morales từng gặp nhau mấy lần. Lần mới nhất là tháng Mười vừa qua, tại Vatican, lúc Tổng Thống, trước đây vốn là một người trồng coca, tham dự hội nghị thượng đỉnh các nhóm thường dân người bản địa và các người đấu tranh cho người nghèo là những nhóm được Đức Phanxicô hết lòng cổ vũ.
9:15 giờ sáng: Đức Giáo Hoàng Phanxicô xuất hiện từ trong Tòa Khâm Sứ ở Quito, Ecuador, nơi ngài nghỉ qua đêm. Hàng trăm người đứng đợi Đức Giáo Hoàng và một ca đoàn thiếu nhi đang ca hát. Nhiều người tung tán hoa hồng khi Đức Giáo Hoàng vẫy tay chào họ.
Dọc con đường Đức Giáo Hoàng sẽ đi để viếng một nhà dành cho người cao niên, hàng ngàn người đứng xếp hàng. Sau khi thăm một nhà dưỡng lão, Đức Phanxicô sẽ gặp hàng giáo sĩ địa phương rồi bay đi Bolivia cho phần kế tiếp của chuyến tông du Nam Mỹ.
9:50 giờ sáng: Đức GH Phanxicô đang thăm viếng một nhà dưỡng lão của Ecuador, do Các Nữ Tu Truyền Giáo Bác Ái điều khiển, một dòng do Mẹ Têrêxa thành lập. Hơn một chục nữ tu đón chào Đức Giáo Hoàng và tặng ngài một chiếc đai trắng với những tua xanh dương, vốn là các mầu của Dòng.
Đức Giáo Hoàng gặp gỡ các cư dân của nhà và chúc lành cho họ. Nhiều cư dân ngồi xe lăn.
Nhà ở Quito dành cho những vị cao niên không có tài nguyên tiếp tục ở lại nhà mình hoặc các thành viên gia đình không có khả năng săn sóc các vị.
10:45 giờ sáng: Được chào đón bằng những tiếng hô “Vạn tuế Đức Giáo Hoàng!”, Đức Phanxicô đã bước vào đền thánh El Quinche trong biến cố công cộng cuối cùng ở Ecuador trước khi bay qua Bolivia.
Đức Giáo Hoàng được chào đón bởi một đám đông hoan hô, vỗ tay và thực sự mưa tán hoa hồng vào giáo hoàng xa của ngài.
Đức Phanxicô được dâng tặng một bó hoa hồng, một trong các sản phẩm chủ yếu được trồng tại vùng này. Sau đó, ngài tiến lại tượng Nữ Trinh El Quinche, im lặng cầu nguyện.
Đền thánh này, cách đông Quito chừng 50 kilô mét, là nơi Đức Giáo Hoàng nói chuyện với khoảng 6,500 linh mục, nữ tu và chủng sinh.
11:55 giờ sáng: Đức GH Phanxicô gạt bỏ bài diễn văn được soạn sẵn cho buổi gặp gỡ các linh mục và chủng sinh Ecuador; ngài cho hay ngài cảm thấy không thích đọc nó. Thay vào đó, ngài ứng khẩu nói chuyện với cử tọa và lời ứng khẩu này khiến họ vui cười ngay trong đền thánh El Quinche.
Ngài thúc giục các giáo sĩ và nữ tu ở đây rằng họ không bao giờ được quên nơi họ phát xuất và đừng bao giờ cảm thấy mình không xứng đáng bất cứ điều gì.
Lưu ý ở Ecuador có nhiều ngôn ngữ khác nhau, ngài bảo: “Đừng bao giờ quên cội rễ của mình!”
12:25 giờ trưa: Tổng Thống Bolivia dự tính rút ngắn bài diễn văn ông soạn để chào mừng Đức GH Phanxicô tới La Paz chiều nay. Thành phố cao nguyên nằm ở một độ cao gần 4,000 mét so với mặt biển.
Marianela Paco Duran, Bộ Trưởng Truyền Thông của Bolivia, nói với các phóng viên hôm thứ Tư rằng Tổng Thống Morales dự tính nói 15 phút khi Đức GH Phanxicô tới La Paz. Nhưng thay vào đó, theo bà, tổng thống sẽ chỉ nói chừng 5 phút thôi.
Bà giải thích: “Dân chúng Bolivia muốn được nghe và được thấy Đức Giáo Hoàng bao nhiêu có thể mà thôi. Vì lý do này, và vì sức khỏe của Đức Giáo Hoàng, tổng thống của chúng tôi sẽ sử dụng rất ít thì giờ để nói lời chào đón”.
Cuộc dừng chân tại La Paz đã được giới hạn vào 4 tiếng đồng hồ để tránh cho vị giáo hoàng 78 tuổi khỏi ở quá lâu tại một độ cao có thể gây nôn mửa và đau đầu cho những người không quen với khí hậu này. Thời gian còn lại, Đức Giáo Hoàng sẽ ở Santa Cruz, cao khoảng 416 mét so với mặt biển.
Đức Phanxicô xem ra rất khỏe mạnh lúc xuất hiện trước công chúng lần cuối cùng ở Ecuador, nơi ngài đùa dỡn với các linh mục và nữ tu ở Quito sau khi không đọc bài diễn văn soạn sẵn.
1:20 giờ chiều: Đức Phanxicô đang trên đường tới Bolivia sau 3 ngày ở Ecuador, nơi ngài cử hành các Thánh Lễ, gặp hàng giáo sĩ và tu sĩ, cũng như các nhóm giáo dân và nói về việc cần phải bảo vệ môi trường. Bolivia, một trong các nước nghèo nhất của Nam Mỹ, là nước thứ hai trong ba nước Đức Giáo Hoàng viếng thăm kỳ này.
Trước khi lên chiếc máy bay của Hãng Boliviana de Aviacion, Đức Giáo Hoàng ôm hôn và chúc lành cho hàng chục trẻ em mặc y phục truyền thống của vùng núi Andes.
Tổng Thống Ecuador, Ông Rafael Correa, nói lời tạm biệt với Đức Phanxicô khi ngài bước lên bậc thang máy bay. Như thường lệ, Đức Phanxicô mang theo chiếc cặp nhỏ mầu đen.
Đức Giáo Hoàng sẽ tới La Paz vào lúc xế chiều.
2:15 giờ chiều: Nhóm thổ dân lớn nhất của Ecuador tỏ ý thất vọng không được hội kiến riêng với Đức GH Phanxicô, điều mà họ mong muốn trong suốt cuộc viếng thăm ba ngày của ngài. Dù 5 phút cũng không. Thay vào đó, họ đã phá cả nghi lễ để trao cho ngài một lá thư.
Hai mươi lăm đại diện của Liên Đoàn Các Sắc Dân Thổ Địa của Ecuador (CONAIE) đã tham dự cuộc gặp gỡ có giấy mời vào hôm thứ Ba, bao gồm các nhà lãnh đạo kinh danh, và các nhân vật văn hóa và thể thao. Tuy nhiên, các đại diện của họ đã không thể nào tiến gần Đức Giáo Hoàng được, nên họ đã yêu cầu một thiếu nữ trao tận tay ngài một bức thư.
Viên chức của Liên Đoàn là Severnino Sharupi nói rằng CONAIE xứng đáng được gặp vì Đức Phanxicô “đặt người nghèo và môi sinh ở tâm điểm các ngôn từ của ngài, và chúng tôi thì đại diện cho cả hai chính nghĩa”.
Đức Giáo Hoàng gọi người thổ dân là các quản lý viên tốt nhất của môi trường và là những người chịu ảnh hưởng hơn cả bởi nạn phá rừng và ô nhiễm.
CONAIE vốn không thuận hảo với Tổng Thống Rafael Correa vì ông này khuyến khích việc khoan dầu và đào mỏ trên đất cổ truyền của họ tại vùng Amazon.
3:20 giờ chiều: Người dân Bolivia sẽ phải chờ lâu hơn một chút trước khi Đức GH Phanxicô tới La Paz.
Các giới chức Giáo Hội cho biết chuyến bay chở Đức Giáo Hoàng rời Quito, Ecuador, hơi trễ hơn dự định và sẽ tới Pa Paz khoảng 45 phút trễ hơn dự tính. Đức Phanxicô dự tính sẽ đáp xuống gần thủ đô Bolivia lúc 4 giờ 15 phút chiều.
Đức TGM Edmundo Abastoflor của La Paz cũng cho hay: buổi lễ nghinh đón có thể được di chuyển vào bên trong phi trường để tránh cho vị giáo hoàng 78 tuổi khỏi cái giá buốt. Phi trường ở cao độ 4 ngàn mét so với mặt biển và nhiệt độ xuống tới 12 độ bách phân.
3:30 giờ chiều: Người Bolivia đang tụ tập để đón chào Đức GH Phanxicô tại thành phố đông đúc El Alto, và đang bị những làn gió khắc nghiệt thổi tới tấp dưới cái nắng chói chang của cao nguyên Andes.
Một số người ẩn mình dưới những tấm nhựa, người khác dùng dù. Họ đang hát các bài thánh ca dưới nhiều thể loại, một số bằng các ngôn ngữ không phải Tây Ban Nha nhưng được nhiều người nói tại Mỹ Châu La Tinh.
Phi trường quốc tế cho thủ đô La Paz của Bolivia tọa lạc tại thành phố El Alto kế cận.
Đại đa số 1.2 triệu dân của El Alto là người thổ dân Aymara giống như Tổng Thống Evo Morales. Cùng với những người nói tiếng Quichua, họ chiếm ưu thế tại các cao nguyên phía tây của Bolivia, chiếm tới 90 phần trăm dân số ở đấy.
4.00 giờ chiều: ABI, hãng tin chính thức của Bolivia, tường thuật rằng Đức GH Phanxicô sẽ nhai lá coca để chống lại thứ bệnh độ cao khi ngài tới đây tông du thủ đô Pa Paz.
Đức Phanxicô hiện chỉ còn một lá phổi hoạt động, trong khi La Paz và thành phố lân cận El Alto nơi có phi trường quốc tế cao tới 4 ngàn mét so với mặt biển. Thành phố ngài vừa rời khỏi là Quito ở Ecuador thấp hơn gần một dặm.
Dù không chắc là Đức Giáo Hoàng có nhai lá coca hay không, một phụ nữ thổ dân Ayamara trong số những người đang đứng chờ ngài tại El Alto để được thấy ngài đi qua nói rằng bà rất thích được chứng kiến việc ấy.
Ines Canqui nói rằng người thổ dân vùng núi Andes có thói quen nhai lá coca. Lời bà: “Chúng tôi biết nó đem lại sức mạnh. Bạn sẽ không thấy mệt, và, hơn nữa, nó sẽ giúp ngài không cảm thấy mấy sự thay đổi của độ cao”.
4:15 giờ chiều: Đức GH Phanxicô đã tới phi trường quốc tế gần thủ đô Bolivia để bắt đầu chặng thứ hai chuyến thăm 3 nước Nam Mỹ.
Máy bay của ngài đã đáp xuống trễ hơn dự tính khoảng một giờ, do rời Quito, thủ đô Ecuador, trễ.
Ngài dự định chỉ ở thủ đô La Paz của Bolivia 4 tiếng đồng hồ vì các lo lắng liên quan tới hậu quả của độ cao đối với sức khỏe của vị giáo hoàng 78 tuổi này.
Đêm nay, ngài sẽ bay đi Santa Cruz, một thành phố ở hạ nguyên trung phần Bolivia.
4:55 giờ chiều: Tổng thống Bolivia, Evo Morales, ôm hôn Đức Giáo Hoàng Phanxicô sau khi ngài bước khỏi chiếc máy bay của Hãng Bolivia de Aviacion tại phi trường dành cho thủ đô La Paz.
Sau đó, Ông Morales đã đeo một chiếc túi nhỏ quanh cổ Đức Phanxicô, dệt bằng lông lạc đà alpaca với các trang trí thổ dân. Đây là loại túi nhỏ thường được dùng để đựng lá coca, mà dân trong vùng núi Andes quen nhai để chống bệnh độ cao.
Các trẻ em trong trang phục cổ truyền thuộc một số trong 36 sắc dân thổ địa vây chặt lấy Đức Giáo Hoàng trong một vòng ôm tập thể và ngài nắm tay hai em để rời sân bay với ông Morales.
Đám đông tại phi trường vào khoảng 4,000 người, co cụm với nhau chống cái rét đang kéo tới khi mặt trời bắt đầu xuống ở chân trời. Hàng chục ngàn người xếp hàng trên đường của đoàn hộ tống, ngoằn ngoèo hàng tám dặm xuyên qua cao nguyên lộng gió dẫn vào thủ đô giữa những vách núi thẳng đứng.
5:30 giờ chiều: Đức GH Phanxicô ca ngợi Bolivia đã đưa ra nhiều biện pháp quan trọng để bao gồm người nghèo và người bị hắt hủi vào sinh hoạt chính trị và kinh tế, nhưng nhấn mạnh rằng Giáo Hội Công Giáo cũng có một vai trò có tính “tiên tri” để đóng trong xã hội.
Trong diễn văn đọc lúc mới tới, Đức Phanxicô nhắc nhở rằng Đạo Công Giáo đã bén “rễ sâu” vào Bolivia hàng nhiều thế kỷ qua và nói rằng Giáo Hội “vẫn đã tiếp tục đóng góp vào sự phát triển của nó và lên khuôn nền văn hóa của nó”.
Tổng Thống Bolivia, Evo Morales, là một người Thổ Dân Aymara, nổi tiếng về ngôn từ chống đế quốc chủ nghĩa và khi nắm được quyền hành đã tranh đấu cho 36 nhóm thổ dân của quốc gia.
Nhưng Ông Morales chọc giận Giáo Hội địa phương bằng nhiều sáng kiến bài giáo sĩ, trong đó, có việc tuyên bố trong hiến pháp rằng quốc gia với đa số áp đảo Công Giáo là một nhà nước thế tục.
Ông cũng chọc giận nhiều nhóm thổ dân ở đồng bằng qua việc thúc đẩy việc khoan dầu và hơi đốt. Giáo Hội Công Giáo vốn giúp đem tiếng nói tới cho các nhóm thổ dân trong cuộc tranh đấu của họ.
5:45 giờ chiều: Trong diễn văn chào mừng Đức Giáo Hoàng, Tổng Thống Bolivia, Evo Morales, nói rằng Đức GH Phanxicô đang làm việc cho cùng các mục tiêu như của chính phủ ông nhằm bênh vực cho “những người thiếu thốn nhất”.
Lời Ông Morales: "Ai phản bội người nghèo là phản bội Đức GH Phanxicô”.
Tổng Thống nhắc nhở rằng nhiều lần trong quá khứ Giáo Hội Công Giáo đã đứng về phía kẻ áp chế nhân dân Bolivia, mà 2/3 có nguồn gốc thổ dân.
Nhưng ông nói rằng với Đức Giáo Hoàng Phanxicô, sự việc đã ra khác và nhân dân Bolivia đang chào kính Đức Phanxicô như một người “trợ giúp vào việc giải phóng nhân dân chúng tôi”.
Tuy vậy, chính phủ Bolivia không có các dị biệt với Giáo Hội. Trong mấy tuần gần đây, nhiều viên chức cao cấp đã vướng vào một cuộc đấu tranh bằng mồm với một linh mục Tây Ban Nha; vị linh mục này đòi chính phủ Morales phải dành nhiều ngân quĩ hơn nữa cho sức khỏe công cộng.
6:10 giờ tối: Đức GH Phanxicô dừng giáo hàng xa ít phút trên đường tới dinh tổng thống tại La Paz, Bolivia, gần nơi thi thể của một linh mục cùng Dòng Tên với ngài bị liệng năm 1980 sau khi độc tài quân phiệt hạ sát ngài.
Vị linh mục này, tên Luis Espinal, là một người lớn tiếng bảo vệ người nghèo, giống Đức Phanxicô. Ngài cũng không chính thống chút nào. Là một nhà truyền thông lành nghề, ngài sử dụng phim ảnh và báo chí làm phương tiện. Thi thể ngài được tìm thấy với 12 lỗ đạn.
Đức Giáo Hoàng ra khỏi xe ở bên đường, đặt vòng hoa rồi hướng dẫn đám đông giữ im lặng giây lát sau đó cầu nguyện.
Đức Phanxicô nguyên văn nói rằng Cha Espinal là “anh em chúng ta, nạn nhân của những nhóm quyền lợi không muốn ngài đấu tranh cho tự do của Bolivia”.
Đây là lần thứ hai trong mấy tháng nay, Đức Phanxicô thừa nhận một linh mục bị phe cực tả Mỹ Châu La Tinh sát hại trong một thời kỳ trong đó Hoa Kỳ chống lưng cho các chế độ độc tài. Tháng năm vừa qua, Đức TGM Oscar Romero của El Salvador đã được phong chân phúc 25 năm sau khi bị hạ sát.
7:25 giờ tối: Tổng Thống Evo Morales trao tặng Đức GH Phanxicô một số tặng phẩm nặc mùi chính trị trong buổi lễ trao đổi tặng phẩm truyền thống giữa các nguyên thủ quốc gia.
Chính trong số tặng phẩm này là tượng chịu nạn khắc vào cây liềm búa bằng gỗ, vốn là biểu tượng Cộng Sản chỉ sự đoàn kết giữa công nhân và nông dân. Hình ảnh này cũng xuất hiện trên một huy chương được Ông Morales dâng tặng Đức Giáo Hoàng và được ngài đeo vào cổ.
Một tặng phẩm khác cũng nặc mùi chính trị: một bản “Hải Thư” (Book of the Sea) nói về vụ Bolivia mất đường ra biển trong Chiến Tranh Thái Bình Dương với Chile năm 1879-1883. Năm 2013, Bolivia cố gắng tái thương thuyết để có đường ra Thái Bình Dương tại Tòa Án Công Lý Quốc Tế, trong khi Chile thì biện luận rằng tòa này không có thẩm quyền vì biên giới Bolivia đã được xác định bởi một hiệp ước năm 1904. Tòa án sẽ phải phán quyết vào cuối năm, nếu nó có năng quyền quyết định vụ việc.
Về phần mình, Đức Phanxicô tặng Ông Morales một tranh ghép ảnh Đức Mẹ và một bản thông điệp mới đây của ngài về môi trường.
9:45 giờ đêm: Đức GH Phanxicô đã đáp xuống Santa Cruz, Bolivia, và đang trực chỉ tòa Hồng Y để nghỉ đêm.
Trưa nay, ngài đã kết thúc chuyến thăm Ecuador rồi sau đó ở thủ đô La Paz của Bolivia 4 tiếng đồng hồ. Các viên chức Vatican cho rằng điều này tốt cho ngài vì độ cao của La Paz.
Đức Phanxicô sẽ ngụ ở Santa Cruz trong suốt thời gian còn lại ở Bolivia. Vì thành phố này ở dưới hạ nguyên trung phần Bolivia.
Chương trình ngày thứ Năm của ngài sẽ bao gồm một Thánh Lễ ngoài trời vào buổi sáng rồi một bài diễn văn với các linh mục và chủng sinh vào buổi chiều. Ngài sẽ kết thúc ngày này với việc tham dự Cuộc Gặp Gỡ Thế Giới Thứ Hai Các Phong Trào Bình Dân, cùng với Tổng Thống Evo Morales.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét