Cơ hội vị GH Nam Mỹ: ĐHY Leonardo Sandri của Argentina và ĐHY Odilo Pedro Scherer cuả Ba Tây.

Cơ hội vị GH Nam Mỹ: ĐHY Leonardo Sandri của Argentina và ĐHY Odilo Pedro Scherer cuả Ba Tây.

Nam Mỹ Châu là nhà cuả 42% dân số Công Giáo trên thế giới nhưng lại là một ngôi nhà có nhiều lỗ giột. Các chình phủ không luôn luôn hoà thuận với Giáo hội, một lý thuyết 'thần học giải phóng' phát triển khá rộng rãi, giáo phái Tin Lành Pentecoste đang tiả lần các giáo xứ Công Giáo và nạn vô thần cũng đang cướp đi nhanh chóng một số lớn giáo dân.

Đức John Paul II đã từng coi Nam Mỹ là tương lai cuả Giáo Hội, mà quả thế nó vẫn là tương lai cuả giáo hội vì không nơi đâu có nhiều giáo dân đến như thế, nhưng tương lai đó cần phải được chăm sóc cho chu đáo hơn.

Người ta nghĩ rằng một giáo hoàng từ Nam Mỹ sẽ là một ống thuốc bổ 'chích vào tay' để kích thích nền tảng Công giáo ở đây.

Đức Hồng Y Odilo Pedro Scherer

Hiện có 2 ứng viên sáng giá từ Nam Mỹ: Đức Hồng Y Leonardo Sandri của Argentina và Đức Hồng Y Odilo Pedro Scherer cuả São Paulo, Ba Tây.

Đức Hồng Y  Leonardo Sandri

Có một điều, cả hai đều có gốc 'nhập cư' chứ không phải là gốc bản thổ (Da Đỏ)hay Latinh (Hispanic), HY Sandri là người gốc Ý và HY Scherer là người gốc Đức, nhưng điều naỳ cũng có cái lợi của nó ở điểm nó có thể thu hút thêm những lá phiếu cuả các HY Âu Châu.

Cả hai vị đều có một lý lịch đầy ắp. Xin hãy bàn về HY Sandri trước.

Cơ hội cuả HY Sandri.

"Nếu người ta chọn một giáo hoàng giống như tuyển dụng một nhân viên, thì lý lịch cuả Hồng Y Sandri có lẽ sẽ là một "cú banh đập qua rổ" (slam-dunk), ít nhất là sẽ vượt qua vòng loại và được mời vào một cuộc phỏng vấn" theo lời bình phẩm cuả John L. Allen Jr.

Allen nói thêm: "Chúng ta đang nói về một người 69 tuổi, là số tuổi vừa phải, không quá già hoặc quá trẻ, ngài là một người sinh ra tại Argentina nhưng sống phần lớn bên Ý, nên ngài có thể hài hoà hai thế giới thứ Nhất và thứ Ba tại một thời điểm khi mà đạo Công giáo đang tìm kiếm một cầu nối giữa hai thế giới; và ngài là một 'tay kỳ cựu' (veteran) cuả Vatican với một danh tiếng là một quản trị viên chuyên nghiệp khi mà nhiều hồng y tin rằng việc kiểm soát Vatican là ưu tiên hàng đầu phải làm cuả vị Giáo Hoàng kế tiếp."

Thân thế sự nghiệp

HY Sandri sinh ra tại Buenos Aires, cha mẹ là người Ý di cư, gốc ở vùng Trentino bên Ý. Ngài học ban Nhân Văn, Triết Học và Thần Học tại Đại Chủng viện Thủ đô Buenos Aires. Năm 1967, ngài thụ phong linh mục.

Ngài đã làm cha phó ở giáo xứ Nuestra Señora del Carmen ở Villa Urquiza và là thư ký cho Đức Tổng Giám Mục Aramburu cho đến năm 1970, rồi dược cử đi học ở Roma. Tại đây ngài lấy bằng tiến sĩ giáo luật từ Giáo Hoàng Học Viện Gregorian và tốt nghiệp học viện Pontifical Ecclesiastical Academy, là nơi đào tạo các nhà ngoại giao.

Năm 1974, HY Sandri được cử đi phục vụ ở Tòa Khâm sứ ở Madagascar và Mauritius, và phục vụ trong các Phái đoàn Tòa Thánh tới các đảo Comoros và Réunion ở Ấn Độ Dương.

Sau đó, ngài được gọi về Roma làm việc trong phủ Quốc Vụ Khanh từ năm 1977 đến 1989.

Từ 1989 cho đến 1991 ngài phục vụ tại toà khâm sứ ở Hoa Kỳ như là một quan sát viên thường trực của Tòa Thánh tại Tổ chức các nước châu Mỹ (Organization of American States).

Thời gian ngài phục vụ tại Hoa Kỳ tuy ngắn ngủi nhưng đã tạo nhiều gắn bó thân thiết với một linh mục trẻ quê ở St Louis cũng đang giúp việc tại đó, vị linh mục trẻ đó có tên là Timothy Dolan, ngày nay là Đức Hồng Y nổi tiếng của New York, chủ tịch Hội đồng GMCG Hoa Kỳ.

Năm 1991 ngài về Roma làm nhiếp chính cho văn phòng Giáo Hoàng.

Năm 2002, trở thành giám sát viên các vấn đề tổng quát cuả phủ Quốc Vụ Khanh.

Năm 1997, được bổ nhiệm Sứ thần Tòa Thánh ở Venezuela và được tấn phong Tổng Giám Mục hiệu toà Aemona.

Sau hai năm làm việc ở Venezuela, ngài trở thành sứ thần Tòa Thánh ở Mexico một thời gian ngắn, rồi được gọi về Roma làm Quyền Tổng Quản (Substitute for General Affairs) ở phủ Quốc Vụ Khanh.

Với chức vụ Quyền Tổng Quản, HY Sandri là nhân vật thứ ba cuả giáo triều, chỉ sau Giáo Hoàng và Quốc Vụ Khanh, chủ yếu lo việc nhân viên cho giáo triều.

Trong thời điểm sức khỏe cuả đức Gioan Phaolô II suy giảm, ngài là người thay mặt đức Gioan Phaolô đọc các văn bản cuả giáo hoàng; ngài là người thông báo cái chết của Đức Giáo Hoàng cho thế giới từ Quảng trường Thánh Phêrô, với một câu nói đã đi vào lịch sử như sau "Đức Thánh Cha Gioan Phaolô đã trở về nhà Cha ... Tối nay tất cả chúng ta đều cảm thấy như là những trẻ mồ côi".

Năm 2007, HY Sandri được Đức Giáo Hoàng Benedict XVI bổ nhiệm làm Tổng Trưởng Thánh Bộ Giáo Hội phương Đông. Cùng năm đó ngài dược thăng Hồng Y.

Ngoài nhiệm vụ Tổng Trưởng, Hồng y Sandri cũng là một thành viên của Thánh Bộ Giáo Lý Đức Tin, Thánh bộ Phúc âm hóa các Dân tộc, Hội đồng Giáo hoàng Cổ Võ Hiệp Nhất Kitô giáo, Hội đồng Giáo hoàng Đối thoại Liên tôn, Hội đồng Giáo hoàng cho nội dung lập pháp, Ủy ban Giáo hoàng Mỹ Latin và Ủy ban Giáo hoàng về Vatican City, là thành viên của Thánh Bộ Giám Mục, hỗ trợ việc bổ nhiệm các giám mục trong các giáo phận truyền giáo, và là thành viên của Toà án Tối Cao.

Ngài thông thạo các thứ tiếng Anh, Pháp, Đức, Ý và Tây Ban Nha.

Tư tưởng lập trường về Mục vụ

Hồng Y Sandri có ít kinh nghiệm mục vụ, nhưng qua nhận xét của ngài trước các giám mục Hoa Kỳ khi họ thực hiện cuộc hành hương "ad limina" tại Vatican hồi năm ngoái, ngài chứng tỏ là một người biết rõ hình ảnh của giáo hội là có vấn đề , và việc sửa chữa hình ảnh này tùy thuộc ở giáo hội chứ không ở ai khác.

"Ngày hôm nay có nhiều người đã nghi ngờ không biết vẫn còn có sự thánh thiện và trung thực trong hàng giáo sĩ nữa hay không. Chúng ta phải chứng minh là họ sai ", ngài nói.

"Chúng ta cần trở thành một cộng đồng thực sự của các thánh, tỏa sáng gương khiết tịnh và bác ái trước một nền văn hóa đang cần có những chứng nhân như thế."

Phát biểu tại Thượng Hội Đồng Giám Mục về việc truyền giáo mới trong tháng Mười năm ngoái, Hồng y Sandri cho biết rằng những người Công Giáo đông Phương đang phải đối mặt với nguy hiểm và đe dọa cho sự tự do tôn giáo của họ. Nhiều người đã tìm kiếm tự do và an toàn cho bản thân và gia đình ở phương Tây, nhưng lại gặp khó khăn vì khó thích nghi hoặc khó khăn trong việc duy trì đức tin của họ trong một xã hội dường như đã quên là Thiên Chúa còn hiện hữu.

Nhìn vào thực tế của toàn thể giáo hội một cách rộng lớn hơn, ngài nói với Thượng Hội Đồng: "Chúng ta phải cùng nhau thừa nhận rằng, mỗi khi chúng ta pha trộn 'công việc mục vụ' với quyền lực hoặc với lợi ích an ninh kinh tế, thì xảy ra các vấn đề, có sự phân hoá, có sự thiếu trung thành với Tin Mừng. Chúng ta cần thanh lọc tinh thần và sinh hoạt mục vụ của chúng ta cùng với các tín hữu của chúng ta. "

Những tuyên bố về tình hình ở Trung đông

HY Sandri đã tháp tùng Đức Giáo Hoàng Benedict XVI trong cuộc Tông Du Đất Thánh để tưởng niệm Yad Vashem (Holocaust) và nhận xét rằng bài phát biểu của ĐTC là một nguồn vui cho Kitô hữu và cho cả người Do Thái.

Đề cập đến tình trạng Kitô hữu ở đây, ngài phàn nàn về nạn di cư của các Kitô hữu ra khỏi khu vực, nói rằng, "sự thiếu bình an đã làm cho các Kitô hữu phải di cư ra ngoài và bỏ đất đai của họ lại. Vì vậy, chúng ta đang đứng trước một khung cảnh thuần túy địa chất, với những di tích vật lý về sự hiện diện của Chúa Giêsu, nhưng không có sự hiện diện của những người đã lớn lên cùng với Ngài và sống đức tin của Ngài, và tiếp tục đi theo Ngài như những môn đệ tại chính quê hương của Ngài."

HY Sandri nói rằng mặc dù chế độ của Saddam Hussein là độc tài, nhưng không thể phủ nhận rằng giáo sĩ và giáo dân ở Iraq đã cảm thấy an toàn hơn dưới chế độ của ông ta và đời sống phụng vụ của họ đã không bị ảnh hưởng.

Những ưu điểm

John L. Allen Jr. cho rằng các ưu điểm cuả HY Sandri thì dễ thấy:

Đầu tiên, nhiều hồng y đã nói về sự mong muốn tìm kiếm được một vị Giáo Hoàng có một tầm nhìn toàn cầu, tập trung hơn vào các mối quan tâm và đấu tranh của người Công giáo trong những nước đang phát triển. Đồng thời, họ không muốn bầu một người thiếu hiểu biết về giáo triều và xa lạ với hình thức năng động của sự lãnh đạo giáo hội ở phương Tây -như áp lực cuả truyền thông, môi trường pháp lý và chính trị, thể chế và gánh nặng tài chính của giáo hội ở những nơi có một cơ sở hạ tầng lớn vv.

Nếu như thế thì HY Sandri có vẻ là con người lý tưởng. Bởi vì có nguồn gốc ở Argentina, ngài được coi như là một "Đức Thánh Cha từ thế giới thứ ba", nhưng đồng thời ngài lại được xem như là một người Ý. Và chắc chắn không ai có thể nói rằng HY Sandri, với một kinh nghiệm ngoại giao lâu dài, không thông hiểu những thực tế của việc lãnh đạo trên sân khấu thế giới.

Thứ hai, hầu hết các hồng y tin rằng vị Giáo hoàng mới cần phải lo toan nhiều hơn về việc quản trị. Chúng ta đã có hai vị giáo hoàng không quan tâm nhiều đến việc quản lý kinh doanh của giáo triều: John Paul II tập trung vào việc mang thông điệp của giáo hội đến đường phố và thay đổi giòng thủy triều của lịch sử trong khi Đức Thánh Cha Benedict XVI là một giáo sư tuyệt đẹp và văn hóa, nhưng cả hai vị hầu như không cầm dây cương để trực tiếp điều khiển giáo triều.

Do đó trong tám năm qua, giáo hội đã phải trả một cái giá rất đắt - vụ Williamson (giám mục phái Lefebvre không tin có Holocaust, sẽ nói sau), vụ Vatileaks, phản ứng chậm trước những vụ bê bối lạm dụng tình dục trẻ em, và tham nhũng tài chính. Nhiều Hồng y tin rằng vị Giáo hoàng mới sẽ cần phải giám sát một cuộc cải cách triệt để, theo hướng hiện đại hoá phương pháp và quản lý các triển vọng, áp dụng tính minh bạch và trách nhiệm, và bổ nhiệm nhân viên thích hợp với công việc.

Về điểm này, thì HY Sandri là một ứng viên đáng kính trọng không thua bất cứ ai có thể tìm thấy được.

Ngài có một danh tiếng lừng lẫy kể từ nhiệm kỳ làm Quyền Tổng Quản dưới thời GH John Paul II. Hầu hết ở Vatican, người ta công nhận ngài là hiệu quả, chi tiết, quan tâm tới sự việc cần thực hiện hơn là chơi những đòn chính trị.

Bởi vậy nếu các vị hồng y tìm kiếm một "Đức Giáo Hoàng cầm quyền," thì 'logic' theo con đường ngắn sẽ dẫn họ tới HY Sandri.

Thứ ba, HY Sandri là một 'tay kỳ cựu' ở Vatican, nhưng trong tâm trí của hầu hết các hồng y thì ngài không bị 'cháy' như trường hợp Quốc Vụ Khanh Hồng Y Tarcisio Bertone.

Năm 2007 khi HY Sandri được đổi làm Tổng Trưởng Thánh Bộ Giáo Hội Đông Phương thì có vẻ như là bị 'xuống chức' dù cho là ngài được thăng Hồng Y. Tuy nhiên, hình như đó là một sự dự phòng cuả Chuá, vì nó giúp ngài tránh khỏi nhiều tai tiếng cuả giáo triều qua những biến cố 'bùng nổ' sau này như 'vụ giám mục cuả phái Lefebvre được cho phép thông công nhưng sau đó khám ra là vị giám mục này đã không công nhận nạn diệt chủng Do Thái', trường hợp 'từ chức cuả Dino Boffo chủ bút báo Công Giáo Avvenire, bị coi là giáo hội nhượng bộ tên thủ tướng 'râu xồm' Silvio Berlusconi' và vụ Vatileaks vv.

Thứ tư, thật khó tìm ra một ai đó không thích HY Sandri. Một số người còn gọi ngài là "có sức hấp dẫn", nhưng phần đông coi ngài là ấm áp, cởi mở và sống động hài hước. HY Sandri có rất nhiều bạn bè, không có kẻ thù.

Thứ năm, là một sản phẩm cuả ngoại giao, HY Sandri có một cái nhìn quân bình trên hầu hết các vấn đề chính trị và thần học. Là một quan chức Vatican sành sõi, ngài được lòng cả hai phiá bảo thủ và ôn hoà trong Hồng Y đoàn. Trong một cuộc Mật Nghị, nếu không có hy vọng một ai có đủ số phiếu hai phần ba, thì HY Sandri có thể là một ứng viên mà các HY có thể 'thoả hiệp' được. (compromised)

Những nhược điểm

Tuy nhiên, cũng theo John Allen, có ít nhất bốn nhược điểm về ứng viên HY Sandri.

Đầu tiên, nhiều người coi HY Sandri có thể là một vị Quốc Vụ Khanh tuyệt vời, nhưng không phải là Giáo Hoàng. Ngài có khả năng làm cho đoàn tàu chạy đúng giờ, nhưng không có 'sức thúc đẩy' Tin Mừng của Đức Gioan Phaolô II và cũng không có cái trí tuệ của Đức Bênêđictô XVI. Nhiều Hồng y muốn có một sự kết hợp những phẩm chất tốt nhất của cả hai vị giáo hoàng, họ có thể không thấy sự pha trộn đó ở HY Sandri.

Thứ hai, mặc dù được sinh ra tại Argentina, nhiều hồng y vẫn nghĩ ngài là một người Ý. Do đó một phiếu cho HY Sandri là một phiếu tiếp tục cái vòng phong toả cuả người Ý ở Vatican. Đây là một thời điểm tế nhị khi mà nhiều HY trên thế giới đang thất vọng vì những gì họ cho là "Italianization" (Ý hoá ) dưới thời cuả đức Benedict (bổ nhiệm và thăng tước Hồng Y cho nhiều người Ý) với kết quả đôi khi thảm họa.

Thứ ba, HY Sandri có ít kinh nghiệm mục vụ. Nhiều HY, trong số đó có các HY Hoa Kỳ, đã tỏ ý họ sẽ không tìm một viên chức hành chánh chuyên nghiệp nhưng sẽ tìm một vị giáo hoàng trong số các 'mục tử cuả các linh hồn'.

Thứ tư, có một số lo ngại về gánh hành lý cuả HY Sandri, tức là những tư tưởng và hành động trước đây của ngài.

Ví dụ, HY Sandri đã phục vụ trong phủ Quốc Vụ Khanh dưới thời Hồng Y Angelo Sodano dưới triều ĐGH John Paul, lúc đó HY Sodano đã hỗ trợ mạnh mẽ cho vị LM Mexico Marcial Maciel Degollado, người sáng lập dòng Đạo Binh Chúa Kitô, và sau đó bị khám phá ra một loạt lạm dụng tình dục và hành vi sai trái. Khi LM Maciel tổ chức kỷ niệm 60 năm linh mục tại Vương Cung Thánh Đường Thánh Phaolô Ngoại thành ở Rome vào năm 2004, HY Sandri đã được cử đến đọc một lá thư khen ngợi cuả ĐGH John Paul.

Măc dù HY Sandri không được xem như là người ủng hộ LM Maciel, vài hồng y có thể sẽ không thoải mái về cái triển vọng là giới truyền hình sẽ trình chiếu lên TV cảnh vị giáo hoàng mới đã từng ca ngợi một linh mục lạm dụng tình dục, dù cho đó không phải là lời lẽ cuả ngài.

Một trường hợp khác, truyền thông Ý đã liên hệ HY Sandri với một vụ bê bối xung quanh nhân vật Angelo Balducci, một người Ý bị truy tố tham nhũng. Balducci, có danh hiệu là 'quí ông danh dự cuả toà thánh' ("Gentleman of his Holiness"), đã dính liú vào một đường dây mại dâm đồng tính và đã bị thu thanh đang đàm phán dịch vụ với một thành viên của một Ca đoàn của Vatican.

Những 'thu thanh nghe lén' cho thấy HY Sandri và Balducci là bạn với nhau, ngài đã từng giới thiệu cho Balducci đấu giá và thắng lợi một hợp đồng $400 triệu cuả chính phủ.

Không ai buộc tội HY Sandri làm việc gì sai trái, nhưng sự liên hệ với Balducci có thể bị các HY coi xét nhiều hơn trước cuộc họp kín bầu Giáo hoàng.

Tổng quát hơn, vì nắm giữ những chức vụ cao trong phủ Quốc Vụ Khanh có nghĩa là đã tham gia vào bối cảnh tài chính và chính trị Ý, cho nên một số hồng y có thể tự hỏi, liệu có những 'bộ xương khô' nào khác bị giấu trong tủ áo không, hoặc, có lẽ, có những tình huống vô tội nhưng rất khó khăn để giải thích không?

Một lý lịch lý tưởng cho chức vụ giáo hoàng có lẽ khó mà tìm thấy và do đó hầu như chưa có một đồng thuận nào về việc phải có một hồ sơ như thế nào cho chức vụ giáo hoàng. Khi nhìn tới lý lịch cuả HY Sandri, các HY sẽ tìm thấy nhiều điểm họ thích, nhưng cũng có những điểm làm cho họ rụt rè, và như vậy thì cơ hội cuả vị HY người Argentina có gốc Ý này, về cơ bản không khác bao nhiêu so với nhiều vị sáng giá khác.

Trần Mạnh Trác 3/6/2013-vietcatholic.org