Trên Con Đường Khổ Nạn
của Chúa Kitô, Chúng ta có được các Chặng Đàng Thánh Giá như thế nào
Vũ Văn An 31/Mar/2025
Bamberger Kreuzweg
Station 2 Giêsu wird geschlagen.jpg từ các Chặng Đàng Thánh Giá Bamburg
Phó tế Tom, trên Weird Catholic
(https://weirdcatholic.substack.com/p/on-the-path-of-christs-passion?) ngày 01
tháng 4 năm 2025, viết về lai lịch Đàng Thánh Giá:
Một số lòng sùng kính phổ biến xuất hiện như một sự thay thế cho một thứ khác.
Áo Đức Bà là một thói quen cắt giảm. Chuỗi mân côi là một Thánh Vịnh được đơn
giản hóa. Giờ Kinh Đức Mẹ là một Phụng Vụ Giờ Kinh nhỏ hơn.
Và Chặng Đàng Thánh Giá là một cuộc hành hương đến Giêrusalem.
Ý tưởng cho rằng các Chặng Đàng Thánh Giá phát triển như các phiên bản châu Âu
của Via Dolorosa ở Giêrusalem khi những người hành hương không
còn có thể đi lại an toàn do các cuộc thập tự chinh là không hoàn toàn đúng. Một
cuộc hành trình dài hàng ngàn dặm (một chiều) không phải là chuyến dã ngoại vào
thế kỷ 14 có hoặc không có Ayyubids hoặc Palaiologoi gian xảo, và ngay cả dưới
thời Ottoman, một số vị vua vẫn có thể thương lượng để tiếp cận Giêrusalem.
Quan trọng hơn, 14 Chặng Đàng Thánh Giá mà chúng ta biết ngày nay không có hình
dạng cuối cùng cho đến rất lâu sau cuộc thập tự chinh Đất Thánh cuối cùng, và
không có hệ quả chính xác ở Giêrusalem cho đến khi chúng hình thành ở Châu Âu.
Thay vào đó, chúng ta tìm thấy một quá trình phát triển dần dần liên quan đến
hành hương, nhưng cũng liên quan đến lòng đạo đức. Bằng chứng cho thấy một con
đường được gọi là Via Dolorosa, được đánh dấu từ những ngày đầu và
đã được thực hành vào thời Constantine, vẫn còn thiếu, và con đường hiện đại chỉ
là gần đúng do hai thiên niên kỷ thay đổi địa lý.
Thật vậy, không có gì trong hồ sơ của những người hành hương trong mười thế kỷ
đầu tiên bao gồm Đường Thánh Giá như chúng ta biết ngày nay.
Via Dolorosa
Ký ức về các địa điểm vẫn còn mạnh mẽ với cộng đồng Kitô
giáo, và không nghi ngờ gì nữa, họ biết và tôn kính nơi một số sự việc nhất định
đã xảy ra. Ví dụ, người hành hương được gọi là Egeria đã viết vào năm 380 rằng
họ xác định Nhà thờ Anastasis (Mộ Thánh), Đồi Calvary, Nhà thờ Lên Trời,
Gethsemane và Hang động Khổ đau, suối Cedrom (Kidron), Núi Zion và cột roi. Tuy
nhiên, không có đề cập nào đến bất cứ địa điểm nào không có trong Kinh thánh,
cũng như không có con đường sùng đạo từ nơi này đến nơi khác.
Cuộc hành hương tại nhà
Các địa điểm linh thiêng thường được tái tạo ở những nơi khác, như Nhà thờ
Anastasis ở Constantinople hoặc Santa Croce ở Rome. San Stefano ở Bologna là một
quần thể nhà thờ tạo thành "Giêrusalem mới", tái tạo các đền thờ
chính liên quan đến sự đóng đinh. Tại Fabriano, hai anh em (hoặc anh em họ)
John và Peter đã trở về từ Giêrusalem vào cuối thế kỷ 14 để xây dựng một bản
sao của Mộ Thánh với các bàn thờ dành riêng cho vị cứu tinh bị đóng đinh (hoàn
chỉnh với 12 bậc thang được gọi là Núi Calvary), cơn ngất đi của Đức Maria, nỗi
đau buồn của Đức Maria với pieta (lòng đạo?), Đức Mẹ của Ân sủng
và một bàn thờ cuối cùng với hài cốt của các vị. Vào năm 1420, Chân phước dòng
Đaminh Alvaro đã xây dựng các nhà nguyện trong tu viện của mình để tưởng nhớ
các địa điểm của cuộc khổ nạn, sau đó được các tu sĩ khác sao chép. Chân phước
Eustochium, một nữ tu dòng Clara nghèo khó, qua đời vào năm 1491, đã tạo ra các
hình ảnh đại diện cho nhiều địa điểm khác nhau và sẽ đi bộ từ nơi này đến nơi
khác để sống lại những khoảnh khắc trong cuộc đời của Đấng Cứu Thế.
Cuốn Câu chuyện về Nữ tu Hành hương kể về một nữ tu sùng đạo,
người đã thực hiện một cuộc hành hương tinh thần trong một năm bằng cách đi bộ
quanh tu viện của mình trong im lặng như thể bà đang thực hiện chuyến đi thực sự.
Vào cuối cuộc hành trình, bà qua đời trong lời cầu nguyện, và một du khách mới
trở về từ Đất Thánh tuyên bố bà đã đi cùng ông trong chuyến đi của mình.
Những gì chúng ta thấy từ những ví dụ này và những ví dụ khác là hiện tượng
hành hương tại nhà, được thông báo bởi sự kết hợp giữa kinh thánh và các ghi
chép bằng văn bản của những người đã thực hiện chuyến đi. Vào cuối thế kỷ 13 và
14, các tường thuật hành hương bắt đầu đưa ra một số gợi ý về một tuyến đường
mà Chúa Kitô đã đi đến Đồi Calvary, với một số khoảnh khắc nhất định được ghi lại.
Những điều này bao gồm những lần đầu tiên đề cập đến nơi Simon giúp mang cây
thánh giá, nơi Chúa Giêsu gặp những người phụ nữ đang khóc và nơi Đức Maria ngất
xỉu. Chúng được ghi nhận là những nơi linh thiêng, không phải là một Con đường
Thánh giá thống nhất để đi theo. Phiên bản thời trung cổ của một tour du lịch
trọn gói cũng bao gồm các địa điểm mà chúng ta hiện liên kết với các Chặng đàng
và nhiều địa điểm khác mà chúng ta không liên kết, bao gồm một ngôi nhà mà người
đàn ông giàu có trong dụ ngôn về Ladarô được cho là đã sống.
870: Cổng Mộ Thánh
Vào cuối thế kỷ 14, khi Đất Thánh nằm trong tay người Thổ
Nhĩ Kỳ, những người hành hương bị nhốt trong Nhà thờ Mộ Thánh vào buổi tối, và
sau đó vào giữa đêm được hướng dẫn bằng đèn đuốc đến nhiều địa điểm quen thuộc
theo thứ tự ngược lại. Các tu sĩ dòng Phanxicô duy trì sự kiểm soát chặt chẽ đối
với những người hành hương, một phần là để đưa họ vào và ra khỏi thành phố một
cách nhanh chóng để tránh xung đột với người Thổ Nhĩ Kỳ.
Con đường ngược kỳ lạ này cuối cùng được cho là do hành động của Đức Mẹ, người
mệt mỏi khi đi bộ hàng đêm giữa tất cả những nơi mà Con trai ngài đã đến thăm trong
những giờ cuối cùng của Người.
Chúng ta thấy những gợi ý đầu tiên về điều này trong một số tài liệu ngụy thư
ban đầu về việc Đức Mẹ đến thăm mộ Chúa Kitô. Những tài liệu này dần dần được mở
rộng thành việc ngài đi lang thang đến tất cả các địa điểm trong cuộc đời của
Chúa, bao gồm cả lễ rửa tội của Người ở sông Jordan, các phép lạ của Người và
những điều khác. Nhà thần học dòng Đaminh Felix Fabri đã để lại một tường thuật
chi tiết về hành trình hằng ngày của Đức Mẹ như được hiểu vào thế kỷ 15, và nếu
nó không cho chúng ta biết một cách đáng tin cậy bất cứ điều gì về hành động của
Đức Mẹ, thì nó cho chúng ta biết rất nhiều về lòng đạo đức của thời đại và cách
nó định hình các Chặng Đàng Thánh Giá.
Trong lời kể về cuộc hành hương của William Wey thuộc Cao đẳng Eton, người đã đến
Giêrusalem vào năm 1458 và 1462, chúng ta thấy ý tưởng về "statio"
hay những nơi dừng chân, cũng như đề cập sớm nhất về nơi gặp gỡ của Veronica.
Các chặng đàng bắt đầu xuất hiện thường xuyên hơn vào đầu thế kỷ 16. Năm 1517,
Sir Richard Torkington đã viết một mô tả về chuyến viếng thăm của mình, trích
trực tiếp văn bản của mình từ các tác phẩm trước đó, nhưng với một bước ngoặt mới:
hướng của "con đường dài mà Đấng Savyour Christe [Cứu Thế
Kitô] của chúng ta đã được dẫn đến nơi Người chịu đóng đinh" đã được đảo
ngược để đi theo con đường mà Chúa Kitô đã đi. Điều này cho chúng ta biết rằng
ngay trước chuyến đi của Torkington, các tu sĩ dòng Phanxicô đã bắt đầu dẫn dắt
những người hành hương trong một cuộc hành trình theo trình tự thời gian hướng
đến, thay vì rời xa, Đồi Calvary và Mộ Thánh.
Adam Krafft
Bảy thác nước của Chúa Kitô: Một nguyên mẫu của các chặng
đàng thánh giá
Một ảnh hưởng quan trọng đến việc định hình các chặng đàng hiện đại là bảy bức
phù điêu được chạm khắc vào khoảng năm 1490 tại Nuremberg bởi Adam Krafft. Bảy
thác nước của Chúa Kitô này đã được sao chép rộng rãi và ảnh hưởng đến các mô tả
sau này khi lòng sùng kính ngày càng lớn mạnh và lan rộng. Các tác phẩm điêu khắc
của Kraftt được thúc đẩy bởi cuộc hành hương của Martin Ketzel, người đã để lại
một bản tường thuật về hành trình của mình. Khoảng cách mà Chúa Kitô đi từ nơi
kết án đến Đồi Calvary trở nên quan trọng đối với lòng sùng kính đến nỗi Ketzel
phải quay lại Giêrusalem để đo lại sau khi làm mất các ghi chú của mình. Khoảng
cách thay đổi đáng kể từ biên niên sử này sang biên niên sử khác, dao động từ
450 bước chân đến 1050 bước chân. Đây là một dấu hiệu khác cho thấy, do bố cục
thay đổi của thành phố, con đường thực tế đã thay đổi theo từng thời đại.
Các tập sách giới thiệu về Đàng Thánh Giá cố định bắt đầu xuất hiện vào cuối thế
kỷ 15 và đầu thế kỷ 16, chẳng hạn như cuốn “Hành trình của Chúa Giêsu từ Nhà
Philatô đến Núi Calvary” của Hà Lan, bao gồm 13 điểm dừng. Một tác phẩm khác,
xuất bản tại Nuremberg, có 16 điểm. Tác phẩm sớm nhất có thể là của
Bartholomew, Giáo sĩ Pola ở Istria, “Các Xem xét về Cuộc khổ nạn của Chúa chúng
ta dành cho những ai muốn đến thăm các Địa điểm Thánh trong tinh thần (khoảng
năm 1480-90). Có một sự nhấn mạnh vào khoảng cách thực tế, theo bước chân, nhịp
độ (bước đôi), “ells”, yard và các phép đo khác giữa mỗi trạm, với nhiều thánh
vịnh, đoạn Kinh thánh, Kinh Lạy Cha và Kinh Kính Mừng được chỉ định tại mỗi điểm
dừng.
Điểm khởi đầu của những cuộc hành trình đến đồi Calvary này đôi khi khác nhau,
với một số điểm bắt đầu khi Chúa Giêsu từ biệt mẹ mình ở Bethany, khi vào
Giêrusalem, Bữa Tiệc Ly hoặc Gethsemane. Cuốn sách Wisdom's Watch Upon
the Hour của Henry Suso, với sự suy ngẫm về cuộc đóng đinh, cũng trở
nên phổ biến.
Một cuốn sách nhỏ của Đức từ năm 1521 bắt đầu bằng những từ, “Con đường
geistlich [tâm linh] mà tôi được gọi, được biết đến rộng rãi là Cuộc khổ nạn của
Chúa Kitô. Nếu bạn thực hiện cuộc hành hương này, đây là những bài thánh ca để
bạn đọc; nếu bạn muốn đến thăm Đất Thánh, những gì bạn sẽ tìm thấy ở đó, bạn có
thể tìm thấy ở đây.”
Hành hương tâm linh của Pascha
Jan Pascha, tu viện trưởng dòng Carmel ở Louvain, đã viết Hành hương
Tâm linh (1563) như một hành trình tưởng tượng kéo dài 365 ngày đến và
đi từ Đất Thánh, với những suy gẫm và lời cầu nguyện cụ thể ở mỗi chặng đường.
Trong một phiên bản, điều này bao gồm hành trình trong ngày, chẳng hạn như từ
Louvain đến Tirlemont, Tirlemont đến Tongres, v.v. đến các địa điểm ở
Giêrusalem và quay trở lại.
Văn bản được biên dịch viên và thợ in người Anh John Higham chuyển thể, với
"từ London hoặc địa điểm tương tự" là điểm khởi đầu. Trong phiên bản
này, bạn đến Giêrusalem vào ngày thứ 180:
Từ Silo, bạn sẽ đến Giêrusalem, và trước khi vào thành phố, tên của những người
hành hương được ghi lại, nơi bạn nhớ lại lý do tại sao tên của bạn được đặt cho
bạn lần đầu tiên và lời hứa bạn đã đưa ra khi chịu phép rửa tội.
Ngày thứ 181, Hãy suy gẫm về số bước chân buồn bã và đau khổ mà Chúa Giêsu đã
đi qua các con phố của Giêrusalem, và cách màu sắc thay đổi khi đi qua các con
phố, trong khi Người đến đó suy gẫm về nỗi đau khổ và sự giày vò cay đắng của
mình, và cách máu quý giá nhất của Người bị giẫm đạp dưới đôi chân đê tiện của
họ.
Với ngày 188, chúng ta bắt đầu "Những lời cầu nguyện cho cuộc hành trình
thập giá, nằm trong số 16, mà bạn có thể đọc vào bất cứ thời điểm nào
khác." Với điều này, chúng ta bắt đầu Đàng Thánh giá thực sự, được thực hiện
trong nhiều ngày, theo con đường của Chúa Kitô từ Gethsemane đến Calvary.
Mô tả của Pascha về Giêrusalem đáng chú ý vì những chi tiết của nó. Ở chặng thứ
13, trên Calvary, ông mô tả những gì một người hành hương thế kỷ 16 sẽ thấy:
Tại một bàn thờ trong dàn hợp xướng, có một nơi mà những kẻ độc ác chơi xúc xắc
để lấy quần áo của Chúa Kitô, tại nơi đó Đức Mẹ Maria và Magdalen đã rất đau buồn.
Bên trái là nơi người Do Thái chuẩn bị giấm và mật đắng. Trong một Nhà nguyện
dưới lòng đất là nơi Thánh Helen thường cầu nguyện, và nơi bà qua đời, và được
chôn cất lần đầu tiên, nhưng sau đó đã được chuyển về Venice. Nhưng sâu hơn nữa
là nơi Thánh Helen tìm thấy ba cây thánh giá, ba chiếc đinh và Vương miện gai.
Khi leo lên một Bàn thờ khác, bạn sẽ thấy bên dưới cùng một cây cột ngắn, nơi
Chúa chúng ta đã ngồi khi vương miện gai được đặt trên đầu Người. Bây giờ, bạn
leo lên ngọn núi Calvary, một tảng đá trắng, có một Nhà thờ hoặc Nhà nguyện tuyệt
đẹp được dát vàng và xanh lam, và được lát bằng đá cẩm thạch. Ở một bên là nơi
Chúa chúng ta bị treo trên cây thánh giá, rất ít người bước vào nơi này. Bên cạnh
cánh cửa có lỗ của Thánh giá mở rộng hai feet và một khoảng rộng, bạn có thể đặt
cánh tay của mình vào đó.
Đến thời điểm này trong lịch sử, sự khác biệt trong việc thực hành các Chặng
đàng Thánh giá ở Châu Âu và hành trình hành hương ở Giêrusalem chủ yếu là do điểm
bắt đầu, việc đếm số lần ngã, việc tách biệt hoặc pha trộn các sự cố và các yêu
cầu của việc thực hành đạo đức. Ví dụ, trong một số tường thuật của người hành
hương, lần ngã đầu tiên và cuộc gặp gỡ Đức Maria xảy ra ở cùng một nơi và đôi
khi được tính là một điểm dừng, trong những tường thuật khác là hai điểm dừng.
(Ngày nay, chúng là hai điểm dừng.) Sự kết hợp giữa lòng sùng kính Bảy thác nước
với Đàng Thánh giá do đó tạo ra chỗ cho cả bảy lần ngã, nếu Chúa Giêsu được cho
là đã ngã ở các trạm bốn (Maria), năm (Simon), sáu (Veronica), bảy (những người
phụ nữ khóc lóc), hoặc khi lên đến đỉnh đồi Calvary.
Christian Kruik van Adrichem đã tạo ra một bản đồ Đất Thánh được lưu hành rộng
rãi và được điều chỉnh, đánh dấu con đường của Chúa Giêsu qua Giêrusalem và địa
điểm của nhiều biến cố khác nhau. Bản đồ được xuất bản vào khoảng năm 1584, với
dữ liệu lấy từ nhiều nguồn khác nhau, vì van Adrichem có lẽ chưa bao giờ tự
mình đến Giêrusalem.
Bản đồ của Adrichem có
ảnh hưởng rất lớn đến việc định hình thực hành các Chặng Đàng Thánh Giá.
Vào cuối thế kỷ đó, việc đi đến Đất Thánh trở nên khó khăn
hơn dưới thời người Thổ Nhĩ Kỳ, ngay cả với các thỏa thuận như Hiệp ước năm
1604. Những khó khăn này khiến việc sùng kính dễ thực hiện hơn tại các chặng
Đàng Thánh Giá được xây dựng có mục đích ở Châu Âu thay vì trong bầu không khí
chính trị bất ổn của chính Giêrusalem. Những Giêrusalem nhỏ bé có thể được dựng
lên tại các địa điểm hành hương gần nhà hơn và cuối cùng là ở mọi nhà thờ giáo
xứ.
Những ảnh hưởng vô số này hòa quyện với nhau để tạo nên hình dạng của các Chặng
Đàng Thánh Giá thông qua sự kết hợp của các nhật ký du lịch, nghệ thuật, truyền
thuyết, lịch sử và lòng đạo đức. Nuremberg và Louvain nói riêng đã giúp định
hình hình dạng trên đá, trong khi các văn bản và bản đồ sùng kính được in ấn
giúp hình thức đó lan rộng.
Đến lượt mình, lòng sùng kính đã ảnh hưởng đến trải nghiệm của những người hành
hương, những người đã mong đợi 14 điểm dừng trên con đường Giêrusalem. Điều này
không có nghĩa là con đường và các điểm dừng không có cơ sở lịch sử, mà chỉ đơn
giản là định dạng của chúng được định hình bởi nhu cầu và kỳ vọng của các tín hữu.
Điều này bắt đầu xảy ra từ đầu thế kỷ 17, khi các mô tả và liệt kê các chặng đường
ở châu Âu bắt đầu ảnh hưởng đến cách các tu sĩ Phanxicô ở Đất Thánh trình bày
các địa điểm cho những người hành hương.
14 chặng đường mà chúng ta thực hành ngày nay đã bén rễ và lan rộng vì một lý
do rất đơn giản: chúng được ban ơn xá. Những người bảo vệ dòng Phanxicô của Đất
Thánh đã áp dụng hình thức này và bắt đầu từ Đức Innocent XI, các tín hữu có thể
được ban ơn xá bằng cách thực hiện nó. Lúc đầu, ơn xá chỉ giới hạn ở Đất Thánh,
sau đó là các nhà thờ Phanxicô, tiếp theo là các nhà thờ nơi các chặng đường được
dựng lên theo thẩm quyền của các tu sĩ Phanxicô và cuối cùng là bất cứ nhà thờ
nào tuân theo hình thức phù hợp.
Chỉ cần ba yếu tố cho ơn xá: suy gẫm về cuộc khổ nạn, di chuyển từ chặng này
sang chặng khác và đến thăm cả bốn chặng mà không bị gián đoạn. Các ơn xá sau
đó sẽ giảm nhu cầu di chuyển từ chặng này sang chặng khác để mọi người có thể
ngồi yên trên ghế và theo dõi đoàn rước trong tâm trí. Khi thực hiện lòng sùng
kính theo cách này, các tín hữu đã đạt được tất cả các lợi ích về mặt tinh thần
được đảm bảo cho những người hành hương trọn vẹn đến Đất Thánh.
Như một phương tiện giúp đưa các tín hữu đến gần hơn với Chúa, Chặng Đàng Thánh
Giá từ lâu đã được coi là một hoạt động có ý nghĩa sâu sắc, và không kém phần ý
nghĩa nếu, ví dụ, không có cơ sở kinh thánh hoặc lịch sử nào cho một địa điểm đặc
thù nơi Veronica đã quỳ gối. Không bao giờ tính đến viên đá, mà đúng hơn là
hình ảnh thực sự—vera eikon—mà viên đá và Veronica hướng trái tim chúng ta tới.
Vô danh, người Đức, thế
kỷ 15 | Một trong Bảy thác nước của Chúa Kitô | Bảo tàng Nghệ thuật
Metropolitan
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét