Năm Thánh Giáo lý viên của Tgp. Beira (Mozambico)
Hiệp hành trong giáo dục đức tin: Sứ mạng của người giáo
lý viên
Khi Giáo hội hoàn vũ đã chính thức bước vào giai đoạn thực
thi những định hướng quan trọng rút ra từ Thượng Hội đồng Giám mục về hiệp
hành, một sự kiện đặc biệt mang ý nghĩa sâu sắc đang diễn ra tại Roma ngày
26-28 tháng 9 này: dịp Năm Thánh dành cho các Giáo lý viên. Đây không chỉ là một
thời khắc để tôn vinh sự dấn thân âm thầm của những người truyền lửa đức tin,
mà còn là điểm dừng để mỗi giáo lý viên nhìn lại và tái định vị vai trò của
mình trong hành trình hiệp hành của toàn thể Dân Chúa.
Vatican News
Hiệp Hành: Tinh thần của một Giáo hội mới
Hiệp hành không phải là một chiến lược mục vụ mới, mà là sự
trở về với bản chất sâu xa của Giáo hội, phản chiếu chính mầu nhiệm Thiên Chúa
Ba Ngôi. Trong Ba Ngôi, Cha, Con và Thánh Thần luôn hiệp thông trọn vẹn, cùng
tham gia vào công trình sáng tạo và cứu độ. Vì vậy, một Giáo hội hiệp hành
chính là một cộng đoàn biết cùng nhau bước đi, cùng nhau lắng nghe tiếng Chúa
Thánh Thần đang hành động nơi mỗi người, lắng nghe nhau và lắng nghe những dấu
chỉ của thời đại. Điều này đòi hỏi một sự chuyển đổi văn hóa, cơ chế và tâm thức
sâu sắc, từ mô hình “một chiều” sang mô hình “cùng tham gia, cùng trách nhiệm”.
Ba từ khóa đã được xác định làm kim chỉ nam cho tiến trình
này: hiệp thông, tham gia và sứ vụ. Hiệp thông là
nền tảng, xuất phát từ sự hiệp nhất với Ba Ngôi Thiên Chúa; tham gia là
phương thức, trong đó mọi thành phần Dân Chúa đều được mời gọi đóng góp tài
năng và ơn gọi của mình; và sứ vụ là mục đích, để Giáo hội có
thể làm chứng cho Tin Mừng một cách hữu hiệu hơn.
Giai đoạn thực thi mà Giáo hội hiện đang bước vào không còn
là việc thảo luận lý thuyết, mà là biến những ý tưởng này thành hiện thực tại mỗi
giáo xứ, mỗi gia đình và mỗi lớp giáo lý. Sứ mạng này đòi hỏi sự dấn thân của tất
cả mọi người, nhưng đặc biệt là những người trực tiếp làm việc với việc đào tạo
đức tin – những giáo lý viên. Họ chính là tuyến đầu trong việc biến giáo dục đức
tin thành một hành trình hiệp hành thực sự.
Theo Đức Giám mục John Persaud, Phó Chủ tịch Hội đồng Giám mục
Antilles, tháng Giáo lý được cử hành vào tháng 9 hàng năm cũng là dịp để các
giáo lý viên nhìn lại những thách thức và cơ hội trong thế giới hôm nay. Ngài
thừa nhận rằng sau đại dịch Covid-19, việc đưa các em trở lại với việc học giáo
lý trực tiếp là một thách thức lớn. Các giáo xứ đã phải kết hợp việc dạy học trực
tiếp với phương pháp trực tuyến, đồng thời khuyến khích mô hình giáo lý loan
báo Tin Mừng căn bản (kerygmatic catechesis) trong các gia đình. Những
thay đổi này hoàn toàn phù hợp với Tài liệu Hướng dẫn Giáo lý mới (Directorium
pro Catechesi), vốn nhấn mạnh sự thích ứng và đổi mới trong việc đào tạo đức
tin. Tài liệu này nhắc nhở rằng: “Giáo lý phải trở thành một lời loan báo sự cứu
rỗi, có khả năng chạm đến trái tim của những người trẻ”.
Giáo lý viên: Cầu nối liên kết giữa Giáo lý và Hiệp hành
Một bên của cán cân là giáo lý, được Tông huấn Catechesi
tradendae định nghĩa là “một nền giáo dục trong đức tin của trẻ em,
người trẻ và người lớn”. Đức tin, một ân ban hay một tia lửa từ Thiên Chúa
trong Bí tích Rửa Tội, được thổi bùng thành ngọn lửa nhờ một phương pháp sư phạm
liên tục, hữu cơ và có hệ thống gọi là giáo lý. Mọi người đều được sinh ra với
vô số tiềm năng và cần một hệ thống giáo dục chính thức hoặc không chính thức để
khơi dậy những tiềm năng đó.
Vì vậy, giáo lý gói gọn đức tin của Giáo hội trong mầu nhiệm
Thiên Chúa được mặc khải nơi con người và sứ mạng của Đức Giêsu Kitô (Thánh
kinh) và thực hành của Giáo hội qua nhiều thế kỷ (Thánh truyền), rồi chuyển
giao lại trong một hình thức phù hợp với con người mỗi thời đại. Đây là một đức
tin sống động, được minh chứng bởi vô số chứng nhân qua các thế kỷ khi họ đối
diện và vượt qua các cuộc bách hại tôn giáo, bất công xã hội, đau khổ và khó
khăn kinh tế xã hội.
Ở đầu cán cân kia là hành trình hiệp hành hiện tại, và cuốn cẩm
nang đóng vai trò là một lộ trình cho Dân Chúa, những người cùng nhau lắng nghe
nhau, và cùng nhau phân định xem Chúa Thánh Thần đang nói gì với Giáo hội hôm
nay. Trên hành trình đức tin này, sự phân định bao gồm việc mỗi người mạnh dạn
nói lên và chăm chú lắng nghe những trải nghiệm đức tin thô sơ của nhau.
Ở điểm tựa hoặc cầu nối giữa giáo lý và hành trình hiệp hành
là các giáo lý viên – những người được giao phó nhiệm vụ truyền lại đức tin.
Tài liệu Hướng dẫn Giáo lý mới Directorium pro Catechesi khẳng
định: “Giáo lý viên là chứng nhân và người đồng hành”. Trong tác vụ đào tạo đức
tin, họ đóng một vai trò trung tâm trong việc phát triển mối quan hệ độc đáo giữa
việc dạy đức tin và hành trình hiệp hành.
Câu chuyện Emmau: Mô hình giáo dục đức tin
Để giúp các giáo lý viên hiểu rõ hơn vai trò then chốt của
mình, chúng ta có thể sử dụng câu chuyện về các môn đệ trên đường Emmau như một
mô hình giáo dục đức tin.
Thứ nhất, các giáo lý viên chủ động hòa mình vào cuộc
sống hỗn loạn và phức tạp của mọi người, như Chúa Giêsu đã làm với các môn đệ
đang bối rối, hoang mang và chán nản. Cha mẹ, linh mục và người đào tạo đức tin
dành thời gian trong quá trình đào tạo để hỏi: “Điều gì đang xảy ra?”; “Bạn cảm
thấy thế nào?”; “Bạn đang nghĩ gì?”. Những câu hỏi như vậy tạo ra không gian an
toàn, đáng tin cậy để những người tham gia nói chuyện một cách tự do và can đảm
về những trải nghiệm cuộc sống của họ trong mối quan hệ với đức tin của mình.
Thứ hai, khi những người tham gia nói chuyện, các
giáo lý viên lắng nghe chăm chú những câu chuyện của họ về nỗi buồn và niềm
vui, thất bại và thành công, thất vọng và mãn nguyện, tuyệt vọng và hy vọng.
Các giáo lý viên lắng nghe mà không phán xét, không phân tích, nhưng chỉ đơn giản
là đón nhận những gì đang được nói ra, như Chúa Giêsu đã làm với các môn đệ
Emmau.
Thứ ba, sau khi đã lắng nghe bằng “đôi tai của trái
tim”, các giáo lý viên có thể liên kết những câu chuyện được kể với kho tàng
phong phú của đức tin Kitô giáo được hé mở trong Kinh Thánh và truyền thống của
Giáo hội. Theo cách này, điều cần thiết là các giáo lý viên phải có kiến thức về
những câu chuyện Kinh Thánh phong phú và sự giàu có của truyền thống Giáo hội để
giúp những người tham gia nhận ra sự hiện diện của Chúa Thánh Thần trong hoàn cảnh
cuộc sống hiện tại của họ.
Thứ tư, mô hình Emmau chứng tỏ tầm quan trọng của cộng
đoàn và lòng hiếu khách trong việc đào tạo đức tin. Giáo lý là một tác vụ được
thực hiện trong bối cảnh cộng đoàn bởi vì ngay từ đầu sứ vụ của mình, Chúa
Giêsu đã chọn Mười Hai môn đệ để sống hiệp thông với Người, và như Tài liệu
Aparecida của Giáo hội Mỹ Latinh giải thích “đức tin giải thoát chúng ta khỏi sự
cô lập của cái ‘tôi’, bởi vì nó dẫn chúng ta đến sự hiệp thông”. Chính trong sự
hiệp thông mà những người tham gia khám phá ra không chỉ sự đoàn kết, mà còn là
truyền thống đức tin mang lại cho họ ý nghĩa cho hoàn cảnh hiện tại. Vì thế,
trong câu chuyện của thánh Luca, Chúa Giêsu Phục Sinh đã ở lại và cùng ăn với họ,
và sau đó họ đã tuyên xưng: “Lòng chúng ta đã chẳng bừng cháy lên sao”.
Ở cuối câu chuyện, chúng ta thấy rằng cách tiếp cận giáo lý
của Chúa Phục Sinh không chủ yếu là dạy giáo lý hay chuẩn bị các môn đệ cho các
bí tích, mà là đồng hành với họ, giúp họ lớn lên trong đức tin, để chuẩn bị cho
sứ vụ. Sự lớn lên trong đức tin đó bao gồm sự hoán cải, thay đổi hướng đi của
cuộc đời họ từ việc nhìn bằng con mắt của cảm xúc và suy nghĩ, sang nhìn bằng
con mắt của đức tin để chuẩn bị cho sứ vụ.
Thông qua sự hiệp thông và tham gia, các giáo lý viên có
trách nhiệm to lớn trong việc chuẩn bị cho trẻ em, người trẻ và người lớn cho sứ
vụ. Họ phải có kiến thức sâu sắc về hành trình hiệp hành và trải nghiệm sự hoán
cải cá nhân của chính mình để chuẩn bị đồng hành với những người khác hướng tới
sự hoán cải và để chính họ cũng được sai đi.
Giáo lý viên: Tác nhân của một Giáo hội Hiệp hành
Trong thông điệp gởi các giáo lý viên Antilles nhân ngày
giáo lý được cử hành vào tháng 9 năm nay, Đức Giám mục John Persaud đã đưa ra lời
kêu gọi họ trở thành những tác nhân của một Giáo hội Hiệp hành.
Đức Giám mục khuyến khích các giáo lý viên hãy hình dung một
Giáo hội nơi sự bình an và tình yêu đích thực nở rộ, và các tạo vật ca ngợi
Thiên Chúa vĩnh cửu. Đó là một Giáo hội tích cực làm cho lời cầu nguyện “Nước
Cha trị đến” trở thành hiện thực. Tầm nhìn này nhấn mạnh tại sao vai trò của
các giáo lý viên như những tác nhân của một Giáo hội Hiệp hành là một vinh dự -
nó liên quan đến việc hợp tác với Chúa Thánh Thần trong việc hình thành các tế
bào của thân thể Chúa Kitô.
“Tôi muốn đề nghị rằng chúng ta không coi thừa tác vụ này
như một thách thức, mà như một vinh dự để đào tạo dân Chúa trở nên giống hơn với
con người mà chúng ta được kêu gọi trở thành”.
Để trở thành những tác nhân của một Giáo hội Hiệp hành, các
giáo lý viên phải là những con người của hiệp thông và cầu nguyện, cả cá nhân lẫn
tập thể. Đức Giám mục mời gọi họ khám phá những phương pháp mới để nuôi dưỡng sự
thân mật với Chúa Kitô, với nhau, với chính mình và với công trình tạo dựng.
“Các giáo lý viên, những tác nhân của Giáo hội Hiệp hành,
chúng ta hãy bắt đầu bước đi trên hành trình này, nơi mỗi người cảm thấy mình
thuộc về ngôi nhà chung của chúng ta, nơi họ có thể được chữa lành, nở hoa và lớn
lên, và cùng nhau phục vụ toàn thể thế giới của con người và môi trường tự
nhiên”.
Tháng 9 năm nay là lời mời gọi mỗi giáo lý viên sống trọn vẹn
sứ mạng của mình trong dòng chảy hiệp hành của Giáo hội. Sứ mạng này đòi hỏi sự
khiêm tốn, lắng nghe, dấn thân và tình yêu. Giáo lý viên đang góp phần làm cho
Giáo hội trở thành một cộng đoàn hiệp thông, tham gia và làm chứng. Trong hành
trình này, như lời Đức Thánh Cha Lêô XIV gởi đến các giáo lý viên Việt Nam dịp
lễ Chân phước Anrê Phú Yên ngày 26/7 vừa qua, “nhờ chính lời dạy dỗ và gương sống
của các con mà biết bao thiếu nhi và người trẻ được dẫn vào tình bạn với Chúa
Giêsu”. Và Ngài khuyến khích các giáo lý viên “giữ cho di sản đức
tin, gia đình và văn hóa luôn sống động, tự tin và vui mừng khi chia sẻ chúng”.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét